PROMIENIOWANIE ULTRAFIOLETOWE
Rodzaje promieniowania UV Promieniowanie ultrafioletowe to promieniowanie elektromagnetyczne o fali długości 10 - 400 nm, które nie wywołuje wrażeń wzrokowych. Rodzaje promieniowania UV UVC – dł. fali 200 – 280 nm; prawie całkowicie pochłaniane przez warstwę ozonową, tak więc nie dociera do Ziemi wraz ze światłem słonecznym; UVB – dł. fali 280 – 315 nm; większość jest pochłaniana przez warstwy atmosfery, ale część dociera do Ziemi UVA – dł. fali 315 – 400 nm; stanowi ok. 95% promieniowania UV.
4. Nadfiolet próżniowy – dł 4. Nadfiolet próżniowy – dł. fali 10 – 200 nm; fale te są bardzo silnie pochłaniane przez powietrze, tak więc może być on badany wyłącznie w próżni. Człowiek jest narażony przede wszystkim na działanie dwóch rodzajów promieniowania UV: UVA UVB
UVA / UVB Najdłuższa fala i mniejsza energia Natężenie stałe bez względu na porę dnia, roku czy pogodę Przenika przez chmury, szyby okienne, aż do głębokich warstw skóry Nie wywołuje rumienia Efekty działania kumulują się, są zauważalne po latach Skutki: reakcje fotouczulające i starzenie się skóry Krótsza fala i większa energia Najwyższe natężenie w okresie letnim, w godzinach 10.00 -15.00 Jest częściowo filtrowane przez chmury, szyby; działa głównie na naskórek Wywołuje rumień i poparzenia słoneczne Skutki widoczne niemal natychmiast Skutki: zmiany nowotworowe skóry i uszkodzenie wzroku
ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA UV Słońce – najsilniejsze naturalne źródło promieniowania UV. Do Ziemi dociera jego niewielka część, reszta jest pochłaniana przez atmosferę. Udział promieniowania UV w świetle słonecznym zależy między innymi od: szerokości geograficznej, położenia Słońca na niebie, wysokości n.p.m., stopnia czystości powietrza, ilości promieniowania odbitego (od wody, śniegu, piasku) ciała ogrzane co najmniej do temperatury 3000 K lampy np. rtęciowe, ultrafioletowe
WYKORZYSTANIE PROMIENIOWANIA UV Dzięki swym właściwościom, promieniowanie ultrafioletowe wykorzystywane jest przez człowieka w tak różnych dziedzinach, jak: technika oświetleniowa - świetlówki, żarówki uvb, montowane np. w terrariach, jako imitujące światło naturalne sterylizacja pomieszczeń badania mikroskopowe komórek i tkanek przemysł spożywczy – konserwowanie żywności medycyna - światłolecznictwo kryminalistyka muzealnictwo.
KORZYSTNE DZIAŁANIE PROMIENIOWANIA UV NA ZDROWIE CZŁOWIEKA Istotna rola w wytwarzaniu witaminy D, całkowite unikanie słońca prowadzi do jej niedoborów, a w konsekwencji do osłabienia kości Dobroczynny wpływ w niektórych chorobach skóry Pomaga zwalczać bóle mięśniowe UWAGA ! Tylko NIEWIELKIE ilości promieniowania UV są korzystne dla zdrowia.
KONSEKWENCJE ZDROWOTNE Choroby oczu : uszkodzenie spojówki i rogówki, trwałe zmiany w oku prowadzące do zaćmy, a w konsekwencji do całkowitej ślepoty Przedwczesne starzenie się skóry Przebarwienia skóry, zaskórniki
KONSEKWENCJE ZDROWOTNE Nowotwory skóry, np.: czerniak złośliwy Osłabienie układu odpornościowego, co może powodować na przykład nawroty wirusa opryszczki Rumień i oparzenia słoneczne
GRUPY RYZYKA Dzieci i młodzież – skóra jest bardziej narażona na szkodliwe skutki promieniowania UV u osób w wieku rozwojowym Osoby regularnie korzystające z solarium – prawdopodobieństwo wystąpienia czerniaka złośliwego zwiększa się o 50% u osób poniżej 18 roku życia – aż o 150 %. Osoby z fenotypem skóry I i II * Osoby z licznymi znamionami na skórze lub uszkodzeniami skóry Osoby z dużą ilością piegów – długotrwała ekspozycja na promieniowanie UV powoduje ciemnienie i zwiększenie ilości piegów Osoby, które już miały oparzenie słoneczne. Fenotyp I – skóra, która nigdy się nie opala, zawsze ulega oparzeniom : osoby o rudych włosach i bladej karnacji Fenotyp II – skóra, która czasami się opala, często ulega oparzeniom : osoby z jasnymi blond włosami i jasną karnacją
NAJLEPSZA OCHRONA ograniczenie czasu przebywania na słońcu, zwłaszcza w godz. 10.00-14.00 częstsze przebywanie w cieniu; przerwy w opalaniu się nie eksponować całego ciała – noszenie lekkich, bawełnianych ubrań; szczególna ochrona oczu, twarzy, szyi używanie okularów słonecznych z panelami bocznymi stosowanie kremów ochronnych z wysokim filtrem jak najrzadsze korzystanie z solariów – WHO zaleca wprowadzenie zakazu dla młodzieży w wieku szkolnym bezwzględna ochrona niemowląt i dzieci.
KORZYSTANIE Z SOLARIUM JEST GŁÓWNYM CZYNNIKIEM RAKOTWÓRCZYM. SOLARIUM – TAK CZY NIE ? Wieloletnie badania naukowe dowodzą, że sztuczne światło imitujące światło słoneczne jest prawdopodobnie rakotwórcze. Najnowsze analizy potwierdzają, że KORZYSTANIE Z SOLARIUM JEST GŁÓWNYM CZYNNIKIEM RAKOTWÓRCZYM. Skóra, pod wpływem zwiększonej dawki promieniowania UVA, ulega procesowi fotostarzenia W czasie jednorazowej krótkiej wizyty w solarium, skóra otrzymuje 25-krotnie większą dawkę promieniowania niż w czasie powolnego opalania się na słońcu Skumulowane dawki promieniowania UVA są równie szkodliwe jak UVB Korzystanie z solarium raz w tygodniu zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka złośliwego aż o 70% zwłaszcza u osób ze znamionami skóry Powoduje TANOREKSJĘ, czyli uzależnienie młodzieży od korzystania z solarium
SOLARIA W POLSCE W sierpniu 2009 r., w związku ze stwierdzonymi przypadkami poparzeń na skutek korzystania z urządzeń opalających, Państwowa Inspekcja Sanitarna przeprowadziła kontrolę działających solariów. * Skontrolowano 1857 salonów. Stwierdzono nieprawidłowości w 160 przypadkach, co stanowi ok. 9%. Najczęstsze nieprawidłowości to: brak etykiet z nazwą i datą przydatności na pojemnikach z kosmetykami lub środkami dezynfekcyjnymi; brak wentylacji w pomieszczeniu solarium; niewłaściwy stan sanitarno-techniczny pomieszczeń i sprzętu Dane na przykładzie 5 województw: lubelskiego, łódzkiego, mazowieckiego, śląskiego i świętokrzyskiego
Prezentacje przygotowała: Joanna Aksamit