Nasz mini-przewodnik kulinarny Kuchnię andaluzyjską cechuje bogactwo smaków i aromatów. Jest prosta, pożywna i aromatyczna. Pachnie ziołami, oliwą, czosnkiem, pomidorami i winem sherry. Poniżej przedstawiamy potrawy, którymi delektowaliśmy się podczas naszego stażu w Hiszpanii, a które także sporządzaliśmy w miejscach praktyk. Zapraszamy do poznania tego pełnego słońca regionu „od kuchni”! Tapas to niewielkie przekąski, np.aromatyczne oliwki, kawałek ziemniaczanej tortilli, sera lub plasterki szynki jamon czy pikantnej kiełbasy chorizo, podawane z winem albo szklaneczką piwa w hiszpańskich barach, tawernach i restauracjach. Są kulinarną wizytówką Andaluzji. Nazwa pochodzi od czasownika „tapar”, czyli przykrywać, gdyż dawniej wino i piwo przykrywano plasterkiem suchej kiełbasy, by chronić je przed owadami, z czasem dodając cienką kromkę chleba z różnymi dodatkami. Jednak tapas są czymś więcej niż zwykłą przekąską - odzwierciedlają styl życia społeczeństwa, dla którego wspólne jedzenie i wypicie lampki lokalnego wina ma znaczenie głównie towarzyskie. Mogą to być: oliwki w aromatycznej oliwie, lokalny ser owczy lub kozi, tosty z miodem i pomidorem, tortilla ziemniaczana, smażone bakłażany z miodem, gazpacho czy salmorejo cordobes, cieniutkie plasterki dojrzewającej szynki iberyjskiej - jamon lub serano, pikantne chorizo itp.

Typowy dzień w Hiszpanii rozpoczyna się od skromnego śniadania (el desayuno), które spożywa się w godzinach od 7 do 9. Najczęściej podaje się tosty z dodatkiem oliwy, pomidorów, miodu, dżemu lub sera, słodkie bułeczki, herbatniki czy też churros oraz napoje: kawę z mlekiem, kakao lub sok pomarańczowy. Pomiędzy 10.45 a 11.30 Hiszpanie, którzy nie jedzą śniadań w domu, zasiadają w barach przy kawałku tortilli lub kanapki z białego pieczywa. Czas pomiędzy godz.14 a 15 przeznacza się na obfity posiłek (la comida) złożony z dwóch dań i deseru: pierwsze danie (primer plato) to najczęściej zupa, sałatka lub warzywa, drugie danie (segundo plato) to mięso lub ryba z dodatkami, a na prosty deser (el postre) składają się owoce, flan lub ryż na mleku z wanilią. Podwieczorek (la merieda) spożywają najczęściej dzieci i osoby starsze pomiędzy godziną 17 a 18 w postaci kanapki, słodkiej bułeczki, owoców lub jogurtu. Kolacja (la cena) to główny posiłek w ciągu dnia spożywany często poza domem w godzinach od 21 do 22.30 w formie 3 dań: z warzyw, jajek, ryb i makaronów, a na końcu podaje się owoce lub słodkie musy, flany czy galaretki. Ostatni posiłek, chociaż obfity, jest lekkostrawny.

Podczas naszego stażu zebraliśmy przepisy poniższych potraw, mając nadzieję, że choć w niewielkim stopniu przybliżą „klimaty andaluzyjskie”: FLAMENQUIN CORDOBES CASERO (zawijany schab z szynką hiszpańską) BERENJENAS CON MIEL (smażone bakłażany z miodem) TORTILLA DE PATATAS (hiszpański omlet z ziemniakami) GAZPACHO (chłodnik pomidorowy) SALMOREJO CORDOBES (andaluzyjska odmiana gazpacho) MAZAMORRA (chłodnik z czosnku i mielonych migdałów) ENSALADA MIXTA CON TUNA (sałatka z tuńczykiem) EMPANADA (pierożek z pikantnym farszem, może być też przygotowany wieloporcjowo) PISTO (duszone warzywa) CROQUETAS CASERAS DE JAMON (krokieciki z szynką iberyjską) SOPA DE LENTEJAS (zupa z soczewicy) BIPOLAR DE CHOCOLATE (ciasto czekoladowe) CHURROS CON CHOCOLATE (smażone pałeczki z ciasta parzonego z czekoladą) SANGRIA (napój z czerwonego wina, z owocami i kostkami lodu)

Berenjenas con miel Składniki: (4-6 porcji) 2 szt. bakłażana olej lub oliwa (do smażenia w głębokim tłuszczu) 2 jajka 20 dag mąki woda gazowana lub piwo (do konsystencji ciasta) sól 2 łyżki miodu mleko Sposób przygotowania: Sporządzamy gęste ciasto z jaj, wody gazowanej i mąki. Rozgrzewamy olej. W tym czasie kroimy bakłażana w krążki, solimy, a następnie obtaczamy w cieście. Kładziemy na patelni, po chwili obracamy na drugą stronę. Smażymy do momentu uzyskania koloru złocistego. Przekładamy na talerz i polewamy miodem.

FLAMENQUIN CORDOBES Składniki : (4 porcje) 250 g schabu wieprzowego bez kości 25 g szynki dojrzewającej hiszpańskiej 15 g tartego parmezanu 2 ząbki czosnku 2 jajka 1 szklanka mąki 1 szklanka bułki tartej 1 łyżeczka suszonej kolendry olej do głębokiego smażenia sól pieprz Sposób przygotowania: Czosnek obrać, przepuścić przez praskę i wymieszać z tartym parmezanem oraz suszoną kolendrą. Następnie wymieszane składniki przełożyć na plastry szynki i zawinąć w rulony. Schab podzielić na porcje, rozbić tłuczkiem na bardzo cienkie plastry i oprószyć pieprzem oraz solą, a następnie zawijać z szynką formując cienkie, długie roladki o śr. 2cm.Całość panierować w mące, roztrzepanych jajkach i w bułce tartej, a następnie smażyć na rumiany kolor w mocno rozgrzanym, głębokim oleju. Usmażone ściągnąć z ognia, osączyć z tłuszczu i wyłożyć na talerz. Może być samodzielnym daniem, a pokrojony na kawałki grubości 3cm jako tapas.

TORTILLA DE PATATAS Składniki : (8 porcji) 8-10 jajek 4-5 szt. ziemniaków 1/2 szt. cebuli olej lub oliwa sól, pieprz Sposób przygotowania: Cebulę kroimy w kostkę i podsmażamy na patelni, czekając, aż się przyrumieni. W tym samym czasie ziemniaki kroimy w kostkę i wrzucamy na wrzący olej, w międzyczasie wybijamy jajka do miski i lekko je roztrzepujemy. Kiedy ziemniaki będą już miękkie choć jędrne, a cebula przysmażona, łączymy wszystkie składniki w misce i doprawiamy solą i pieprzem. Po wymieszaniu masę wystarczy wylać na rozgrzaną natłuszczoną patelnię, przykryć i po około 5-10 min. przewrócić na drugą stronę.

PEROL DE ARROZ Składniki: (4 porcje) 4 ząbki czosnku 2 zielone papryki 1 czerwona papryka 2 duże dojrzałe pomidory 250 g pieczarek 250 g chudej wieprzowiny 1/2 szklanki białego wina 400 g ryżu 1 litr wody sól, pieprz, papryka słodka Sposób przygotowania: Oliwę wlać na rozgrzaną patelnię. Posiekać drobno czosnek i lekko zrumienić, dodać pokrojone pieczarki. Następnie pokroić czerwoną i zieloną paprykę na małe kawałeczki i dodać do czosnku i grzybów. Gdy papryka zmięknie, dodajemy ryż i podsmażamy całość. Gdy ryż będzie delikatnie przyrumieniony, dodajemy pokrojone w kawałki mięso i pokrojone pomidory bez skórki. Delikatnie oprószamy solą, pieprzem, czerwoną papryką, możemy również dodać liść laurowy i bazylię do polepszenia aromatu. Dolewamy białego wina, a po chwili wodę. Całość gotujemy bez przykrycia do momentu, gdy ryż wchłonie cały płyn.

EMPANADAS tymianek, oregano, sól, pieprz Składniki: (10 dużych pierogów lub 1 blaszka ciasta) Ciasto: 300 g mąki pszennej 150 ml gorącej wody sól 100 g oliwy lub masła 1 jajko lub gotowe ciasto francuskie Farsz: 400 g mięsa mielonego wieprzowego 1 szt. cebuli 3 szt. pomidorów 3 ząbki czosnku 1 szt. bakłażana lub cukini tymianek, oregano, sól, pieprz Sposób przygotowania: Składniki na ciasto wymieszać i zagnieść, wyrabiać kilka minut, schłodzić w lodówce. Rozgrzać oliwę i smażyć na niej mięso z posiekaną cebulą i czosnkiem. Dodać pomidory (bez skórki) pokrojone w kostkę. Doprawić oregano, tymiankiem, solą i pieprzem. Można dodać ser pleśniowy lub kozi. Piekarnik rozgrzać do 180°C, a blachę do pieczenia posmarować oliwą. Ciasto wyjąć z lodówki, rozwałkować 2 prostokąty. Nałożyć farsz, przykryć warstwą ciasta. Dokładnie skleić boki. W misce rozbełtać widelcem jajko i używając pędzelka posmarować dokładnie empanadę. Piec około 30 minut. Empanadas można także formować w kształcie dużych pierogów.

CROQUETAS DE JAMON Składniki:(6 porcji) 1/2 litra mleka 5 łyżek mąki 6 łyżek masła 150 g szynki iberyjskiej sól, pieprz 2 jajka bułka tarta oliwa lub olej do smażenia Sposób przygotowania: Umieszczamy na gorącej patelni masło. Kiedy masło się lekko zarumieni dodajemy pokrojoną szynkę. Następnie dodajemy mąkę i energicznie mieszamy, stopniowo wlewamy mleko stale mieszając. Wyrabiamy masę przez około 15 minut. Wkładamy wyrobioną masę do lodówki. Kiedy ciasto się ochłodzi formujemy małe krokiety. Obtaczamy je w mące, jajku oraz w bułce tartej. Smażymy w głębokim tłuszczu. Po usmażeniu odsączamy nadmiar oleju na ręczniku papierowym.

PISTO Składniki: (2 porcje) 3 szt. papryki (różne kolory) 1 szt. cebula 2 ząbki czosnku 1 puszka pomidorów całych w zalewie 2-3 jajka 60 g oliwy sól, pieprz Sposób przygotowania: Paprykę i cebulę kroimy w kostkę, następnie miażdżymy czosnek. Paprykę, cebulę oraz czosnek smażymy na oleju lub oliwie aż lekko zmiękną. Dodajemy pomidory wraz z przecierem, sól i pieprz. Dusimy na małym ogniu ok. 5-10 min. Do zgęstnienia potrawy. Danie przekładamy do naczynia. Wybijamy na wierzch jajka nie mieszając. Wkładamy do rozgrzanego piekarnika, aby jajka się ścięły.

SOPA DE LENTEJAS Składniki: (4 porcje) 250 g zielonej soczewicy 1 papryka 1 cebula 1 pomidor 2 ziemniaki 4 ząbki czosnku 100 g oliwy lub oleju sól, pieprz, liść laurowy, papryka słodka, kumin Sposób wykonania: Soczewicę opłukać, zalać wodą (ok.1,5 l) i gotować z dodatkiem liścia laurowego ok. 25 minut. W tym czasie na oliwie podsmażyć pokrojoną cebulę i paprykę, dodać pokrojony, obrany ze skórki pomidor i ząbki czosnku, dusić 10 minut, następnie zmiksować i dodać do gotującej się soczewicy z pokrojonymi w kostkę ziemniakami.Całość gotować do miękkości. Przyprawić do smaku.

SALMOREJO CORDOBES Składniki (na ok. litr zupy): 1kg dojrzałych soczystych pomidory 150 g białego pieczywa z dnia poprzedniego (bagietki) 100 ml oliwy 80 ml wody 1 ząbek czosnku sól woda i lód Sposób przygotowania: Zagotować wodę w garnku, do osobnego naczynia dodać zimną wodę i lód. Pomidory naciąć na krzyż , aby łatwiej usunąć skórkę i wrzucić do wrzątku. Parzyć ok.15 sekund , po czym przełożyć je do miski z zimną wodą. Po takim zabiegu bez problemu będzie można łatwo obrać pomidora ze skórki. Pieczywo pokroić w drobne kawałki i przełożyć do naczynia, w którym będziemy miksować zupę. Obrać pomidory, pokroić na kawałki, przykryć nimi pieczywo i posolić. W tym momencie można odstawić miskę na kilka minut, żeby pieczywo przeszło sokiem z pomidorów, ale nie jest to konieczne, jeśli bułka nie jest twarda. Dodać pokrojony czosnek, oliwę i wodę. Całość dobrze zmiksować (zupa powinna mieć konsystencję kremu). Doprawić solą lub dodać więcej czosnku (wówczas ponownie zblenderować). Wstawić na kilkanaście minut do lodówki. Podawać mocno schłodzone, posypane drobno pokrojoną szynką serrano i/lub z pokrojonym jajkiem ugotowanym na twardo. Można także delikatnie skropić oliwą.

GAZPACHO Składniki: (4-6 porcji) 1 kg dojrzałych pomidorów 1-2 ząbki czosnku 1 szt. zielonej papryki 1 szt. ogórka 50 ml oliwy 25 ml octu winnego 150 g pieczywa pszennego (bagietka) 80 ml wody kruszony lód Sposób przygotowania: Pomidory sparzyć wrzątkiem, obrać i pokroić na kawałki. Dodać obrane i pokrojone ogórki oraz paprykę. Dodać ocet winny, oliwę, wodę oraz pokrojone pieczywo. Przełożyć do pojemnika blendera i zmiksować. Doprawić solą i zmielonym pieprzem oraz w razie konieczności cukrem. Schłodzić w lodówce. Przelać do miseczek lub szklanek, można skropić oliwą, wykończyć pokruszonym lodem lub drobno posiekanym serem feta czy serkiem kozim. Podawać z bagietką.

PATATAS BRAVAS Składniki: (4-6 porcji) 5-6 ziemniaków łyżka oliwy sól Sos Alioli: 4 ząbki czosnku szczypta soli 2 żółtka 1 łyżka soku z cytryny 1 szklanka oliwy szczypta pieprzu Cayenne Sposób przygotowania: Obrać ziemniaki, pokroić w kostkę 3x3 cm i gotować przez 10 minut we wrzącej wodzie, aż staną się miękkie, ale nie rozgotowane. Na patelni podgrzać oliwę i przyrumienić na niej pokrojone w kostkę ziemniaki.Obrać ząbki czosnku i zmiażdżyć je widelcem. Włożyć do moździerza i zacząć ugniatać, dodając odrobinę soli, aż zacznie wypuszczać sok. Do miseczki włożyć żółtka i rozgnieciony czosnek. Powoli wlewając oliwę z oliwek i sok z cytryny zacząć miksować, aż do momentu, gdy wszystkie składniki utworzą sos przypominający wyglądem majonez. Powstałym sosem polać na talerzu przyrumienione ziemniaki. Można dodatkowo polać keczupem.

ENSALADA MIXTA Składniki:(1 porcja) 80 g sałaty (różnego rodzaju) 1 jajko 4-6 szt. pomidorków koktajlowych 30 g tuńczyka w zalewie oliwa sól Sposób przygotowania: Liście sałaty rozdrobnić na mniejsze kawałki. Jajko ugotować na twardo i zetrzeć na tarce o grubych oczkach. Pomidorki koktajlowe przekroić na pół. Sałatę ułożyć na talerzu, następnie ułożyć tuńczyka. Posypać jajkiem i obłożyć pokrojonymi pomidorkami. Na koniec posolić i polać oliwą z oliwek.

MAZAMORRA Składniki: (4 porcje) 1 bochenek chleba pszennego (400 g) lub bułki kanapkowej 3-4 ząbki czosnku 60 ml oliwy 20 ml ocet winny sól 60 ml olej 1 jabłko 100 g migdałów obranych woda zimna do regulacji konsystencji Sposób przygotowania: Obrać czosnek i wydrążyć chleb. Przeprowadzić obróbkę wstępną jabłka, a następnie pokroić go na ćwiartki. Miąższ chleba i pozostałe składniki czyli czosnek, migdały, jabłko, oliwę, olej i ocet włożyć do naczynia i blenderować do uzyskania gładkiej jednolitej masy. Udekorować winogronem, migdałem i skropić oliwą.

FLAN Składniki: (8 porcji) 100 g cukru 4 jajka 350 ml słodzonego mleka skondensowanego 400 ml mleka 1 łyżka esencji waniliowej Sposób przygotowania: Nagrzać piekarnik do temperatury 175°C. W rondelku, na średnim ogniu, stopić cukier aż będzie płynny i złocisty. Ostrożnie wlać gorący karmel do okrągłego naczynia żaroodpornego o średnicy 20 cm lub wyporcjować do małych miseczek żaroodpornych, obracając naczyniem tak, aby karmel równomiernie rozłożył się na jego dnie i bokach. Odstawić. W dużej misce zmiksować jaja z cukrem. Dodać słodzone mleko skondensowane, mleko i wanilię i nadal miksować na gładką masę. Wlać mieszaninę z jajami do naczynia żaroodpornego. Przykryć folią aluminiową. Piec w nagrzanym piekarniku ok.60 minut ( w miseczkach jednoporcjowych ok. 25 minut). Pozostawić do całkowitego ostygnięcia.

MOUSSE DE YOGUR CON CHOCOLATE Skladniki: (10 porcji) 6 jogurtów naturalnych o poj. 125 ml 200 ml śmietanki kremowej 2 łyżeczki żelatyny 3 białka 5 łyżek cukru deserowa czekolada Sposób wykonania: Żelatynę rozpuścić w niewielkiej ilości gorącej wody. Czekoladę potrzeć na tarce. W misce ubić pianę z białek, utrwalić ją cukrem i delikatnie połączyć z ubitą śmietanką i jogurtami. Dodać płynną żelatynę, wymieszać i połączyć z czekoladą. Wyporcjować do szklanych pucharków lub podawać w szklanej misce do samodzielnego nałożenia na talerzyk.

BIPOLAR DE CHOCOLATE Składniki:(1 blacha ciasta) Ciasto: 300 g czekolada 200 g masło 150 g żółtka 300 g białko 75 g cukier Masa: 200 g kuleczki czekoladowe 75 g masło 150 g żółtko 25 g żelatyna 150 ml sok pomarańczowy Sposób przygotowania: Roztopić masło z czekoladą w kąpieli wodnej. Żółtka utrzeć z cukrem i delikatnie połączyć z ubitymi białkami, a następnie z lekko wystudzoną czekoladą. Ciasto wyłożyć na blachę i piec w temp. 165 stopni przez 20 minut. Aby przygotować masę należy: roztopić masło i czekoladę, połączyć je z żelatyną i sokiem pomarańczowym. Białka ubić, a żółtka utrzeć z cukrem. Wszystko delikatnie wymieszać, wyłożyć na ostudzone ciasto i włożyć do lodówki.

CHURROS Składniki:(8 porcji) 225 ml wody 60 g masła 2 łyżki cukru trzcinowego szczypta soli 125 g mąki pszennej 1 łyżeczka cynamonu 2-3 jajka 1 łyżka cukru waniliowego 1/2 litra oleju rzepakowego Sposób przygotowania: Gotujemy wodę z masłem, cukrem i solą do czasu, aż masło się roztopi. Następnie zdejmujemy z ognia i dodajemy mąkę, cukier waniliowy oraz cynamon energicznie ucierając. Do masy dodajemy stopniowo 2 lub 3 jajka (aby uzyskać konsystencję ciasta plastyczną lecz nie rozlewającą się) i znowu energicznie ucieramy lub miksujemy. Do garnka wypełnionego w 1/3 rozgrzanym olejem, wyciskamy nasze churros za pomocą rękawa cukierniczego i przycinamy nożyczkami kuchennymi. Smażymy przez ok. 5 minut. Churros powinny być złociste na wierzchu i nie wysuszone.

SANGRIA Składniki (4-6 porcji): 0,5 l czerwonego wytrawnego wina 1,5 szt. pomarańczy 1 szt. brzoskwini sok z połowy pomarańczy lub 100 ml soku pasteryzowanego 4 łyżki cukru pół szklanki wody gazowanej 15-20 kostek lodu Sposób przygotowania: Umyte owoce pokroić w półplasterki, zasypać cukrem, dodać lód, połączyć z winem i sokiem, na końcu dodać wodę mineralną, którą zastąpić można Spritem. Podawać wieloporcjowo w szklanym dzbanku albo w wysokich szklankach lub kieliszkach do wina czerwonego.

OLIWKI Początki uprawy oliwek mają swoje korzenie na terenie basenu Morza Śródziemnego. Pierwsze zachowane dowody stosowania oliwek pochodzą sprzed 2500 lat p.n.e. Oliwka (olea) to około 35 gatunków drzew z rodziny oliwkowatych, rosnących w strefie umiarkowanej Europy, Afryce i Azji. W basenie Morza Śródziemnego uprawiana jest od wieków oliwka europejska (olea europaea). 95% gajów oliwnych rośnie na terenach bardzo suchych w ciepłym klimacie. Drzewa oliwne rosną powoli. Zaczynają owocować dopiero po 10 latach, ale za to mogą żyć aż 2000 lat! Odmiany oliwek: • ZIELONE - uzyskiwane z owoców niedojrzałych, zbieranych w momencie osiągnięcia pożądanej wielkości • CZARNE - uzyskiwane z całkowicie lub z nie w pełni dojrzałych oliwek. Niekiedy są dodatkowo czernione w procesie oksydacji • ZMIENIAJĄCE KOLOR - uzyskiwane z owoców różowych, winno - różowych i brązowych, zbieranych zanim całkowicie dojrzeją • FASZEROWANE - stosuje się ponad 50 rodzajów nadzienia. Najchętniej spożywane na rynkach zagranicznych są oliwki nadziewane papryką, a w Hiszpanii– anchois (solone małe serdele).

SZYNKA IBERYJSKA Szynka iberyjska czyli „jamon iberico”- to szynka oryginalnie wytwarzana na południu Hiszpanii z mięsa czarnych świń iberyjskich. Mięso jest niezwykle delikatne i w pełni naturalne, gdyż zwierzęta hodowane są w tradycyjny sposób. Szynkę i jej jakość ocenia się po sposobie wypasu zwierząt i w zależności od tego, czym świnie są karmione (najczęściej trawami, dzikimi jagodami, żołędziami, ziołami, grzybami, itp.). Szynka iberyjska ma szerokie zastosowanie w kulinariach hiszpańskich od ‘tapas’ do dań głównych. Szynka ta nie jest wędzona ani gotowana. Jest solona, poddawana suszeniu i dojrzewaniu od 6 do 30 miesięcy. W tej fazie w mięsie nadal zachodzą biochemiczne procesy, które nadają szynce końcowy smak i zapach. Zastosowanie szynki: - jako ‘tapas’ (pokrojona w cienkie plasterki lub podana z tostami), - jako dodatek do potraw (m.in. flamenqin, salmorejo, krokieciki, paella).

Poniżej przedstawiamy kilka z nich: HISZPAŃSKIE SERY Poniżej przedstawiamy kilka z nich: 1) Queso de Cabra Zuheros (kozi ser) - sery kozie i ich produkcja wiążą się z pewnymi ograniczeniami wynikającymi z samej budowy mleka koziego, które jest bardzo delikatne, ma małe kulki tłuszczowe i mało kazeiny, przez co jest stosunkowo wymagające w obróbce. 2) Cabrales - ser z przerostem niebieskiej pleśni, wytwarzany z mleka krowiego, owczego, koziego lub mieszanego w Asturii o chronionej nazwie pochodzenia. Cabrales produkowany jest z wykorzystaniem naturalnej podpuszczki w temperaturze 22-26°C, następnie solony i pozostawiony do dojrzewania w naturalnych grotach na okres 2 do 5 miesięcy w temperaturze 8-12°C. W tym czasie w serze rozwija się szlachetna, niebieska pleśń. Ser produkowany jest wyłącznie w regionach Cabrales i Peñamellera Alta w regionie Asturii. 3) Manchego - hiszpański gatunek sera, produkowany z owczego mleka, pochodzący z równin La Manchy. „Manchego” to ser twardy, dojrzewający. W jego miąższu występują niewielkie dziurki. Jest najpopularniejszym serem hiszpańskim. Występują też odmiany różniące się wiekiem: „fresco” (ser młody, 50-dniowy), „curado” (3–4 miesięczny) oraz „viejo” (ser dojrzały). Od wieku sera zależy jego barwa - może mieć kolory od jasnego brązu lub żółtego, aż do ciemnej szarości.

RYBY I OWOCE MORZA Bogactwo ryb i owoców morza Półwysep Iberyjski zawdzięcza akwenom Morza Śródziemnego i Oceanu Atlantyckiego. Te „skarby zamknięte w skorupkach” wykorzystywane są w śródziemnomorskiej kuchni od tysięcy lat. Także kuchnia andaluzyjska zna setki przepisów m.in. na dania z różnorodnych ryb, mięczaków i skorupiaków. Przyrządza się z nich proste dania smażone lub gotowane, bardziej wykwintne – z aromatycznymi ziołami i sosami bądź z ryżem, jako tzw. paellę, hiszpański przysmak rozpoznawany na całym świecie.