Kilka słów o Friedmana i Schwartz badaniach nad Wielkim Kryzysem Jacek Wallusch _________________________________ Współczesne Teorie Ekonomiczne Kilka słów o Friedmana i Schwartz badaniach nad Wielkim Kryzysem

Zamiast wstępu __________________________________________________________________________________ To understand the Great Depression is the Holy Grail of macroeconomics Ben Bernanke (1995) Mityczny status Wielkiego Kryzysu kliometria 1. zagadka badawcza ekonomia 2. narzędzie propagandowe socjaliści liberałowie 3. element qltury masowej Alfred Hitchcock Wallusch, WTE

FED a podaż pieniądza __________________________________________________________________________________ Spadek cen jako remedium na problemy gospodarcze nieznana dziś recepta Chcesz sprzedać całość? Obniż ceny!!! ceny pt nadprodukcja!!! popyt podaż ilości qt Wallusch, WTE

FED a podaż pieniądza __________________________________________________________________________________ Spadek cen jako remedium na problemy gospodarcze podstawa teoretyczna Teoria Ilościowa Pieniądza obniżenie wielkości podaży pieniądza w obiegu wywoła (proporcjonalny) spadek cen: Wallusch, WTE

2. analiza szeregów czasowych Milton Friedman and Anna J. Schwartz __________________________________________________________________________________ A Monetary History of the United States 1. NBER 2. analiza szeregów czasowych Wallusch, WTE

Procykliczna natura pieniądza Friedman & Schwartz _______________________________________________________________________________________ pieniądz procykliczny Procykliczna natura pieniądza 1. cykliczne zachowanie podaży pieniądza a. ciągły wzrost podaży pieniądza bez względu na fazę cyklu b. wyjątki: 1873-79: -4.9% 1892-94: -5.8% 1907-08: -3.7% 1920-21: -5.1% 1929-33: -35.2% Wallusch, WTE Procykliczny – wyprzedzający zmiany pozostałych zmiennych

2. cykliczne zachowanie stopy wzrostu podaży pieniądza Friedman & Schwartz _______________________________________________________________________________________ pieniądz procykliczny 2. cykliczne zachowanie stopy wzrostu podaży pieniądza 3. cykliczny “timing” stopy wzrostu podaży pieniądza stopa wzrost podaży pieniądza wyprzedza okresy wzrostu i depresji Wallusch, WTE

4. amplituda wahań stopy wzrostu podaży pieniądza Friedman & Schwartz _______________________________________________________________________________________ pieniądz procykliczny 4. amplituda wahań stopy wzrostu podaży pieniądza amplituda proporcjonalna do późniejszych wahań aktywności gospodarczej: duże wahania stopy wzrostu podaży pieniądza oznaczają duże wahania aktywności gospodarczej Wallusch, WTE

5. cykliczne zachowanie szybkości obiegu podaży pieniądza Friedman & Schwartz _______________________________________________________________________________________ pieniądz procykliczny 5. cykliczne zachowanie szybkości obiegu podaży pieniądza a. dochodowa szybkość obiegu podaży pieniądza (stosunek dochodu do podaży pieniądza) spadała w całym badanym okresie b. szybszy spadek w okresach kryzysu i wolniejszy w okresach wzrostu gospodarczego c. wyjątki: wzrost w okresach prosperity i spadek w okresach kryzysu Wallusch, WTE

Wielki Kryzys jako zjawisko pieniężne Friedman & Schwartz _______________________________________________________________________________________ przebieg Wielki Kryzys jako zjawisko pieniężne 1. początkowy niewielki spadek podaży pieniądza w 1929 2. błędy banków komercyjnych wywołały znaczny spadek podaży pieniądza poprzez: ucieczkę podmiotów od depozytów ku gotówce walkę (scramble for) banków o płynność Wallusch, WTE a. spadek stosunku depozytów do gotówki; b. spadek stosunku depozytów do rezerw;

Wielki Kryzys jako zjawisko pieniężne Friedman & Schwartz _______________________________________________________________________________________ przebieg Wielki Kryzys jako zjawisko pieniężne 3. spadek podaży pieniądza pogłębiony przez politykę deflacyjną FED odejście Wielkiej Brytanii od systemu waluty złotej spowodowało we wrześniu 1931 zaostrzenie polityki deflacyjnej FED, co z kolei przyniosło następne błędy banków komercyjnych Wallusch, WTE

Deformacja klasycznego systemu waluty złotej Anna J. Schwartz _______________________________________________________________________________________ Gold Standard Deformacja klasycznego systemu waluty złotej USA i Francja zdeformowały system: państwa pozyskujące złoto sztucznie nie zwiększały podaży pieniądza, państwa, które złoto traciły nie mogły korzystać z leczniczej roli deflacji Wallusch, WTE USA i Francja – centralne państwa systemu waluty złotej

Gold Standard a deflacja A.J. Schwartz _______________________________________________________________________________________ Gold Standard a zasięg kryzysu Gold Standard a deflacja gdy państwo centralne wprowadza deflację jego partnerzy handlowi MUSZĄ absorbować impulsy wypływające z centrum państwa, które opuściły system waluty złotej (np. Wielka Brytania w 1931), szybciej wyszły z kryzysu

Dane statystyczne __________________________________________________________________________________ Wallusch, WTE MONEY STOCK, COMMERICAL BANKS PLUS CURRENCY HELD BY PUBLIC

Wątpliwości? __________________________________________________________________________________ Wallusch, WTE

od roku 1923 podaż pieniądza wydaje się być procykliczna Dynamika krótkookresowa __________________________________________________________________________________ Wallusch, WTE od roku 1923 podaż pieniądza wydaje się być procykliczna

Szoki monetarne a zatrudnienie __________________________________________________________________________________ jeśli hipoteza Friedmana i Schwartz ma zostać potwierdzona empirycznie, to szok monetarny powinien wywołać wzrost zatrudnienia maxymalny efekt szoku: po 6 miesiącach Wallusch, WTE

What Ended the Great Depression? (1992) Koniec Kryzysu __________________________________________________________________________________ Christina D. Romer: What Ended the Great Depression? (1992) Plausible estimates of the effects of fiscal and monetary changes indicated that nearly all the observed recovery of the U.S. economy prior to 1942 was due to monetary expansion. A huge gold inflow in the mid- and late 1930s swelled the money stock and stimulated the economy by lowering real interest rates and encouraging investment spending and purchases of durable goods. That monetary developments were crucial to the recovery implies that self-correction played little role in the growth of real output between 1933 and 1942. Wallusch, WTE