Autorka: Maja Podwińska Zmysły. Wzrok. Autorka: Maja Podwińska

Czym są zmysły? Każdego dnia dociera do Ciebie ogromna ilość informacji z otoczenia. Możesz zobaczyć inne osoby lub usłyszeć ich głos. Możesz też poczuć rozmaite zapachy i smaki potraw. Pewnie trudno wyobrazić sobie świat gdybyś nie mógł odbierać tych wszystkich wrażeń. Umożliwiają Ci to liczne narządy zmysłów dzięki którym jesteś w stanie odpowiednio reagować na napływające bodźce.

Ile ich jest? Jakie są? Za co są odpowiedzialne? Człowiek nieustannie odbiera i przetwarza informacje napływające z otoczenia. Mogą to być: bodźce świetlne, na przykład światło słoneczne, bodźce mechaniczne, takie jak dotyk, oraz bodźce termiczne, na przykład ciepło. Organizm reaguje też na obecność cząsteczek różnych substancji, czyli na bodźce chemiczne. Zdolność rejestrowania informacji ze środowiska nazywamy zmysłem. Podstawowe zmysły człowieka to: wzrok, słuch, smak, węch i dotyk. Organy służące do odbierania bodźców nazywamy narządami zmysłów. Są zbudowane ze specjalnych komórek, z tzw. Receptorów, które reagują na określony czynnik, wytwarzając impulsy nerwowe. Każdy recepto rejestruje tylko jeden rodzaj bodźca, np. do odbioru bodźców świetlnych służą komórki światłoczułe w oczach. Narządy te dostarczają najwięcej informacji o otaczającym świecie, dlatego muszą być dobrze chronione przed urazami. Odpowiada za to aparat ochronny.

Oczy

Aparat ochronny Najważniejszymi elementami aparatu ochronnego są: Powieki Gruczoł łzowy Spojówka (dalej) (kliknij na wybranym)

Powieki Powieki to fałdy skóry, które co pewien czas nasuwają się na oczy. Wyrastają z nich włosy zwane rzęsami. Powieki chronią oczy przed zbyt silnym światłem i uszkodzeniami. Rzęsy zapobiegają wpadaniu zanieczyszczeń do oka. Te, które przedostaną się między rzęsami są usuwane ze łzami. (dalej) (Wróć do aparatu ochronnego)

Gruczoł łzowy Gruczoł łzowy wytwarza łzy-płyn złożony głównie z wody, soli oraz niewielkiej ilości substancji zwalczającej bakterie. Łzy nawilżają powierzchnię gałki ocznej, usuwają z niej zanieczyszczenia i drobnoustroje. Po oczyszczeniu gałki ocznej przepływają do specjalnych kanalików odprowadzających, a następnie do jamy nosowej. (dalej) (wróć do aparatu ochronnego)

Spojówka Spojówka to cienka błona, która pokrywa wewnętrzną powierzchnię powieki oraz część przedniej powierzchni gałki ocznej. Zawiera liczne komórki śluzowe produkujące śluz zapewniający gałce ocznej odpowiednią wilgotność. Podrażnienie spojówki powoduje, że powieki częściej przykrywają oko, rozprowadzając łzy i śluz po jego powierzchni. Jak widać na załączonym obrazku podczas zapalenia spojówek oczy są czerwone, na skutek rozszerzenia się naczyń krwionośnych. (dalej) (wróć do aparatu ochronnego)

Budowa galki ocznej Ważną częścią narządu wzroku jest gałka oczna umieszczona w zagłębieniu kostnym, w tzw. oczodole. Jej wnętrze wypełnia ciało szkliste które ma postać przezroczystej, galaretowatej masy. Reguluje ono ciśnienie w gałce ocznej, dzięki czemu oko zachowuje kulistą formę i może się gładko poruszać w oczodole. Ściana gałki ocznej jest zbudowana z trzech błon: twardówki, naczyniówki i siatkówki.

Twardówka Błona zewnętrzna- twardówka-jest odporna na uszkodzenia, więc chroni głębiej położone elementy oka przed urazami. W przedniej części oka twardówka ma postać przezroczystej rogówki, która nie stanowi przeszkody dla promieni świetlnych wnikających do oka. Rogówka jest bardzo wrażliwa na dotyk.

Naczyniówka Kolejną błoną gałki ocznej jest naczyniówka. Mieszczą się w niej naczynia krwionośne, które zaopatrują gałkę oczną w tlen i substancje odżywcze. W przedniej części oka naczyniówka przechodzi w tęczówkę, która ma kształt pierścienia. To właśnie ona nadaje oczom kolor. W centralnej części tęczówki znajduje się otwór zwany źrenicą, przez który światło przedostaje się do oka. Skurcz mięśni gładkich tęczówki zmniejsza lub zwiększa średnicę źrenicy. Tęczówka działa więc jak przesłona w aparacie fotograficznym- zapobiega wniknięciu zbyt dużej ilości światła do oka, co mogłoby je uszkodzić.

Siatkówka Wewnętrzna błona gałki ocznej to siatkówka, która uczestniczy w odbiorze bodźców świetlnych. Znajdują się w niej receptory wzroku : czopki i pręciki. Czopki rejestrują barwę światła. Każdy z nich może odbierać tylko jeden z trzech kolorów: czerwony, zielony lub niebieski. Jak to więc możliwe, że odróżniamy dużo więcej barw? Widzimy je dzięki kombinacji trzech podstawowych kolorów, np. połączenie barw czerwonej i niebieskiej daje kolor fioletowy. Rozmieszczenie czopków w siatkówce jest nierównomierne. Najwięcej znajduje się ich w punkcie zwanym plamką, dawniej plamką żółtą. Jest to miejsce najostrzejszego widzenia. Drugi typ właściwych receptorów wzroku - pręciki - są wrażliwe na ruch oraz natężenie światła. Pozwalają na widzenie w słabym oświetleniu W czopkach i pręcikach następuje przetworzenie bodźców świetlnych na impulsy nerwowe, które następnie są przesyłane do mózgu przez nerw wzrokowy. Wychodzi on z gałki ocznej w miejscu zwanym tarczą nerwu wzrokowego . W tym miejscu nie ma receptorów wzroku, dlatego promienie świetlne, które na nią padają nie są rejestrowane. Na zdjęciu przedstawiony jest obraz siatkówki- - czopki i pręciki

Przekrój oka

Jak powstaje obraz? Promienie świetlne przedostają się do oka przez rogówkę. Następnie przez źrenicę docierają do soczewki. Dzięki swojemu specyficznemu kształtowi zmienia ona kierunek promieni świetlnych tak, że skupiają się one na siatkówce. Zjawisko to nosi nazwę załamania światła. Na siatkówce powstaje obraz dwuwymiarowy. Każde oko rejestruje nieco inny obraz. Mózg odbiera informacje z oczu, nakłada je na siebie i analizuje. Dzięki temu człowiek widzi trójwymiarowo, czyli przestrzennie i potrafi ocenić jak daleko znajduje się dany przedmiot. Ma też większe pole widzenia

Akomodacja oka Zmiana kształtu soczewki, czyli akomodacja pozwala nam na ostre widzenie przedmiotów znajdujących się w dużej odległości. Kiedy soczewka zmienia kształt, zwiększa się lub zmniejsza kąt, pod którym załamuje ona światło.

Złudzenia optyczne Czasami nasze oczy widzą obrazy inaczej niż wyglądają one w rzeczywistości. Zjawisko to nazywamy złudzeniem optycznym. Na przykład linię prostą widzimy tylko wtedy, gdy jej obraz przebiega dokładnie przez plamkę żółtą, pionowo lub poziomo względem oka. W przeciwnym wypadku odbieramy ją jako łuk.

Wystarczy skupić się na jednej linii aby zobaczyć jak inne się oddalają

Patrz z odległości na obrazek

Ciekawe efekty można także uzyskać manipulując perspektywą

Linia po środku jest w rzeczywistości jednego koloru Linia po środku jest w rzeczywistości jednego koloru. Jest to reakcja oka na kontrastowe barwy.

Policz półki prawej i z lewej strony

Wpatruj się w punkt na środku okręgu oraz stopniowo oddalaj i przybliżaj wzrok.

Higiena oka Czasem zdarza się, że pieką Cię oczy, a w uszach słyszysz dziwny szum. Jeśli podobne objawy występują często, oznacza to że pracujesz zbyt ciężko lub w nieodpowiednich warunkach. Za pomocą oczu zdobywamy większość informacji o otaczającym świecie. Musimy chronić te narządy zmysłów ponieważ są one narażone na działanie wielu szkodliwych czynników. Na przykład długie patrzenie na źródło silnego światła uszkadza komórki światłoczułe w oku.

Wady wzroku Jeśli oko ma prawidłową budowę, soczewka załamuje promienie świetlne tak, że skupiają się one na siatkówce. U niektórych ludzi siatkówka leży zbyt daleko od soczewki lub promienie są zbyt mocno załamywane i skupiają się przed siatkówką. Ich soczewka nie może zmienić kształtu na tyle, by umożliwić widzenie przedmiotów leżących daleko. Skutkiem jest krótkowzroczność. Typowym objawem tej wady jest wypełnianie wzroku i mrużenie oczu by przeczytać oddalony napis. Rzadziej spotykana jest dalekowzroczność. W tym wypadku siatkówka znajduje się w zbyt małej odległości od soczewki albo promienie świetlne są załamywane za słabo, by skupić się na siatkówce. To powoduje że widzi się słabo i niewyraźnie przedmioty leżące blisko. Częstą chorobą oczu jest też zez. Choroba ta polega na tym, że mięśnie oczu nie są tak samo naciągnięte. Powoduje to rozbieżność oczu

Daltonizm Daltonizm to wada polegająca na nieodróżnianiu barw najczęściej zielonej lub czerwonej. W niektórych wypadkach daltoniści w ogóle nie odróżniają barw – postrzegają świat w czerni, bieli i odcieniach szarości. Za to kształty przedmiotów widzą wyraźnie, niejednokrotnie lepiej niż osoby zdrowe. Do wykrywania daltonizmu stosuje się specjalne tablice, na których są cyfry ułożone z kolorowych plamek. Daltonista nie potrafi rozpoznać liczby znajdującej się na tablicy, natomiast widzi cyfrę tam, gdzie zdrowy człowiek nie zauważy żadnego wzoru.

Badanie wzroku Dalekowzroczność i krótkowzroczność można wykryć dzięki specjalnej tablicy. Znajduje się na niej kilka rzędów liter lub cyfr. W każdym znaki są jednakowej wielkości. Kolejne rzędy zawierają coraz mniejsze znaki. Obok rzędu znaków jednakowej wielkości czasem jest informacja z jakiej odległości powinniśmy je widzieć.

Choroby oczu Zanieczyszczenia, które dostały się do oka, powinny zostać usunięte przez łzy. Jeśli jednak bakterie lub ciała obce pozostaną w nim. Mogą powodować stan zapalny. Tak powstaje najczęściej spotykana choroba oczu, czyli zapalenie spojówek. Jej objawy to: pieczenie, swędzenie oraz ból, odczuwalny zwykle w jasnym świetle. Najgroźniejszymi chorobami oczu są schorzenia, które mogą doprowadzić do utraty wzroku. Należy do nich jaskra, której przyczyną jest zbyt wysokie ciśnienie płynu w gałce ocznej. Prowadzi ono do uszkodzenia nerwu wzrokowego i utraty wzroku. Na skutek urazu mechanicznego lub starzenia się może dojść do zaćmy, czyli zmętnienia soczewki oka. W zależności od tego, w jakim stopniu soczewka utraciła przezroczystość, zaćma prowadzi do pogorszenia lub całkowitej utraty wzroku. Na zdjęciu przedstawione jest bielmo w zaawansowanym stopniu

Spis tresci Zmysły czym są zmysły? Kliknij na wybranym Ile ich jest? Jakie są? Oczy -Aparat ochronny powieki gruczoł łzowy spojówka -Budowa gałki ocznej twardówka naczyniówka siatkówka przekrój oka -Jak powstaje obraz? widzenie dalekie a bliskie złudzenia optyczne wady wzroku i ich korekcja daltonizm badania wzroku choroby oczu

Za co odpowiada spojówka? Za nawilżanie gałki ocznej Za odżywianie oka Za akomodację oka

Zła odpowiedź Wróć do pytania 1 2 3

Co to jest daltonizm? 1. Nieprawidłowe ustawienie mięśni oka 2. Nieodróżnianie niektórych barw 3. Powstanie bielma

Co to jest akomodacja oka? 1. Wada wzroku 2. Uraz oka 3. Zmiana kształtu soczewki

Dziekuje za obejrzenie ;D