1

2

Oba ciała mają ładunki obu znaków w równej ilości – tzw. stan równowagi. 3

Normalnie każde ciało ma na swojej powierzchni ładunki dodatnie (protony) i ujemne (elektrony), jednak ich ilości są jednakowe, dlatego ich wzajemne oddziaływanie równoważy się. Więc w normalnym stanie ciała są elektrycznie obojętne. Materia zbudowana jest z atomów posiadających z reguły taką samą ilość protonów jak i elektronów. Oba ciała mają na powierzchni nierówne ilości ładunków elektrycznych: sukno jest naelektryzowane dodatnio bursztyn ujemnie. Ciało naelektryzowane dodatnio posiada dużą ilość ładunków dodatnich (protonów), bowiem odpłynęła z niego część elektronów na drugie ciało naelektryzowane. Ciało naelektryzowane ujemnie posiada nadmiar elektronów, które przeszły na nie z drugiego ciała. 4

Bursztyn potarto kilkakrotnie szmatką 5

Naelektryzowanie ładunkami przeciwnego znaku Ciała naelektryzowane ładunkami przeciwnych znaków – przyciągają się. 6

Naelektryzowanie ładunkami tego samego znaku Ciała naelektryzowane ładunkami tych samych znaków – odpychają się. 7

Oddziaływanie ładunków tego samego znaku z ładunkami przeciwnego znaku Oddziaływanie między sobą ładunków tego samego oraz przeciwnego znaku. 8

Elektroskop – widok oraz działanie. 9

Zbliżanie i oddalanie naładowanego ujemnie pręta ebonitowego Ładunek ujemny zgromadzony na pałeczce zbliżonej do kulki elektroskopu tylko odpycha elektrony swobodne znajdujące się w kulce elektroskopu. Dlatego przesuwają się one do dolnej części pręta i wskazówki elektroskopu. Ponieważ ładunki jednoimienne się odpychają, wskazówka odchyla się od pręta, bo jest naładowana tym samym ładunkiem co pręt. Naelektryzowanie w taki sposób jest naelektryzowaniem nietrwałym – po odsunięciu pałeczki elektrony w elektroskopie (kulka, pręt, listki) ponownie rozmieszczają się równomiernie i wskazówka nie będzie się odchylać od pręta elektroskopu. Taki sposób elektryzowania nazywamy elektryzowaniem przez indukcje. 10

Dotykanie elektroskopu naładowanym ujemnie prętem ebonitowym Po dotknięciu pałeczką kulki elektroskopu część elektronów z pałeczki przechodzi na pręt i wskazówkę. Zatem pręt i wskazówka trwale naelektryzują się ujemnie. Elektroskop uzyskuje ładunek, którego znak jest taki sam jak znaku ładunku ciała, którym go dotknęliśmy. 11

Określenie znaku ładunku elektrycznego naelektryzowanego ciała Dotykając naelektryzowaną pałeczką kulki elektroskopu wskazówka się wychyla, elektroskop elektryzuje się takim samym ładunkiem jak naelektryzowana pałeczka. Zbliżając do kulki badane, naelektryzowane ciało obserwujemy zachowanie się wskazówki. Jeżeli kąt wychylenia wskazówki wzrośnie, to znak ładunku ciała jest taki sam jak znak ładunku elektroskopu; jeśli zmaleje, to ładunek naelektryzowanego ciała ma znak przeciwny do znaku ładunku elektroskopu. 12

Wykorzystanie ładunków ujemnych w życiu codziennym Ujemne elektrony powstające przy pocieraniu bursztynu rozładowują niekorzystne dla zdrowia ładunki dodatnie produkowane w nadmiarze przez otaczające nas urządzenia: telewizory, sprzęt elektroniczny, monitory komputerowe. Ujemną jonizację powietrza zapewnia: przewietrzanie klasy, hodowanie roślin – szczególnie paproci, stosowanie szczególnych urządzeń zwanych jonizatorami powietrza. 13

Zadanie domowe Naelektryzuj plastikową linijkę szkolną przez pocieranie jej o sweter, przysuwaj ją potem do małego strumienia wody płynącej pionowo z kranu. Czy strumień wody nadal jest pionowy? Jeśli nie, to dlaczego tak się dzieje? 14

15

16