Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia) ID grupy: …T2……………………………………………….. Lokalizacja: …TORUŃ……………………………………………….. Kompetencja: …MAT - PRZYR……………………………………………….. Temat projektowy: …WĘDRÓWKA PO ŚRODOWISKU LOKALNYM………….. Semestr/rok szkolny: 2009/2010…………………………………….

Wędrówka po lokalnym środowisku

Cele i Zadania Badawcze - analiza rzeźby terenu na podstawie map topograficznych (deniwelacje terenu, wysokości względne i bezwzględne, nachylenia powierzchni, ekspozycja powierzchni), - analiza pokrycia i zagospodarowania terenu, - praca z mapą w terenie, czytanie mapy topograficznej i tematycznej – (orientacja mapy, identyfikacja i lokalizacja na mapie punktów dokumentacyjnych) - praca z kompasem i busolą geologiczną – określanie kierunków świata w terenie, marsz na wyznaczony azymut, - praca w terenie z urządzeniem GPS – lokalizacja punktów dokumentacyjnych, określanie współrzędnych X i Y, - rozpoznawanie osadów mineralnych i organicznych, rekonstrukcja środowiska sedymentacyjnego Głaz narzutowy, granit – ogródki działkowe w Augustowie

Metody Badań Praca z mapą w terenie, Lokalizacja i identyfikacja obiektów w terenie i na mapie za pomącą urzdzenia GPS, Określanie azymutu trasy przy pomocy kompasu i busoli geologicznej

Metody Badań Analiza budowy geologicznej – wiercenia sondą ręczną Ejkeelkamp Rozpoznawanie różnych typów osadów mineralnych i organicznych Określanie typów gleb

Metody Badań Pomiar temperatury wód powierzchniowych, Określanie podatności jeziora Białego na degradację antropogeniczną Określanie poziomu zwierciadła wód gruntowych

Metody Badań Badanie zróżnicowania typów zbiorowisk leśnych w zależności od cech abiotycznych regionu

Informacje ogólne Równina Augustowska jest sandrem, który zaczyna się w okolicy Suwałk. Sandr powstał w fazie poznańskiej i pokrywa zasięg fazy leszczyńskiej. Powierzchnię równiny urozmaicają liczne jeziora. Jezioro Wigry i grupa jezior pod Augustowem: Necko, Białe, Długie, Sajno, Studzienniczne i inne. Dużą część równiny zajmuje puszcza augustowska, w której umieszczono wiele rezerwatów przyrodniczych. Na równinie wyróżniono 5 mikroregionów: Obniżenie Augustowskie, Równina Frąckowska, Równina Studziennicza, Równina Mikaszewska oraz pagórki augustowskie. Jedynym miastem równiny augustowskiej jest Augustów. (źródło: Kondracki, 1998)

Informacje ogólne Sieć hydrograficzna – cieki, jeziora i działy wodne Atlas. Podział hydrograficzny Polski, cz. 2, zestawienie zlewni. Warszawa 2005.

Informacje ogólne Zróżnicowanie pokrywy glebowej 12 – gleby brunatne 20 – 24 – gleby bielicowe 39-49 – gleby bagienne (torfowe) Mapa gleb Polski, ar. Białystok, Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa

Informacje ogólne Region, w którym leży Augustów należy do najzimniejszych w Polsce. Średnia miesięczna temperatura w ciągu roku waha się od – 4 w styczniu do + 15 stopi Celsjusza w lipcu. Suma opadów należy do najniższych w Polsce i oscyluje w granicach 550 – 600 mm. Augustów i jego okolice, pomimo dość małych opadów w ciągu roku, należą do najbardziej śnieżnych miejsc w Polsce. Średnia wysokość pokrywy śnieżnej w sezonie zimowym wynosi ok. 14 cm. Jest to jednak wysokość średnia, wielokrotnie zdarza się że warstwa białego puchu przekracza pół metra, zaś rekord wynosi 84 cm i został zanotowany 15 lutego w Suwałkach. Pokrywa śnieżna utrzymuje się tutaj przez ponad 120 dni w roku. Wynik ten (pomijając tereny górskie) jest rekordowym wynikiem w Polsce. W rejonach Augustowa dość rzadko występują gwałtowne zjawiska, takie jak burze, czy grad. Jednak odwiedzajac równinę Augustowską, często można natknąć się na zamieć śnieżną. Dni ciepłych mamy 236 przymrozkowych ok. 75, a mroźnych 54. W prawie wszystkie dni słoneczne nie ma opadów (na 34 dni 33 bez opadów) w dni pochmurne wiekszość nie ma opadów (na 192, 122 bez opadów, 70 z opadami) natomiast w dni z dużym zachmurzeniem dużo częściej pada (na 139, 42 bez opadów, 97 z opadami). Najwięcej jest dni pochmurnych ale ciepłych i bez opadów (85). Najwięcej w jak i również z opadami jest ciepłych (128 bez, 108 z opadami). Woś A., 1999, Klimat Polski. PWN Warszawa

Lokalizacja stanowisk badawczych 1 2 4 5 3

Formy rzeźby terenu - sandr Stanowisko 1 – sandr Obiekt (forma) Lp. współrzędne Głębokość (m) Osad głębokość zwierciadła wody temperatura wody gruntowej od do typ barwa X Y Sandr 1. 4631565 5973608 0,0 0,04 Próchnica Ciemnoszara - 0,09 Piasek drobnoziarnisty 1,80 Piasek bardzo drobnoziarnisty z pojedynczymi ziarnami piasku średnioziarnistego, zmiana barwy od 0,75m do 1m na ciemnobeżową, od 1m do 1,8m na jasnobeżową Beżowa, ciemnobeżow a, jasnobeżowa 2,10 Pojedyncze ziarna piasku gruboziarnistego w piasku drobnoziarnistym Jasnobeżow a 2,20 Piasek średnioziarnisty, jednorodny Rdzawa, jasnobeżowa

Formy rzeźby terenu - sandr Stanowisko 1 – sandr Bór sosnowy sandru augustowskiego Droga do wnętrza Ziemi w 3D Piaski drobnoziarniste, stanowisko nr 1

Formy rzeźby terenu – równina Biogeniczna Stanowisko 2 – strefa brzegowa Jez. Białego Obiekt (forma) Lp. współrzędne Głębokość (m) Osad głębokość zwierciadła wody temperatura wody gruntowej od do typ barwa X Y Równina biogeniczna 2. 4631994 5973584 0,0 0,10 Torf ze szczątkami roślin Czarna 0,10 m 16,70C 0,85 Torf średnio rozłożony ze szczątkami roślin Ciemnobrunatna 1,23 Torf dobrze rozłożony Ciemnobrunat na 1,50 Gytia węglanowa, od 1,33m nieco piaszczysta Jasnoszara 1,60 Gytia ze śladami laminacji, miąższość lamin 1cm Ciemnoszara

Formy rzeźby terenu – równina Biogeniczna Stanowisko 2 – strefa brzegowa Jez. Białego Torfy Podmokła równina biogeniczna i las mieszany w północnym otoczeniu Jeziora Białego

Formy rzeźby terenu – równina Biogeniczna Stanowisko 2 – strefa brzegowa Jez. Białego Granica litologiczna pomiędzy torfami a gytia węglanową Burzliwa reakcja węglanu wapnia z kwasem solnym

Formy rzeźby terenu – równina biogeniczna Stanowisko 3 – strefa brzegowa Jez. Necko Obiekt (forma) Lp. współrzędne Głębokość (m) Osad głębokość zwierciadła wody temperatura wody gruntowej od do typ barwa X Y Równina biogeniczna 3. 4631368 5971844 0,0 0,05 Namuł torfiasty Czarny 0,5m 17,60C 0,50 Osady z dna jeziora ze szczątkami fauny, piasek średnio i gruboziarnisty

Formy rzeźby terenu – równina Biogeniczna Stanowisko 3 - strefa brzegowa Jez. Necko Namuły i piaski jeziorne Osady piaszczyste strefy brzegowej Jez. Necko

Formy rzeźby terenu – równina biogeniczna Stanowisko 4 – strefa brzegowa Jez. Necko Obiekt (forma) Lp. współrzędne Głębokość (m) Osad głębokość zwierciadła wody temperatura wody gruntowej od do typ barwa X Y Równina biogeniczna 4. 4631662 5972355 0,0 0,20 Namuł torfiasty Czarny - 0,50 Piasek Szary 0,5 0 0,65 Torf słabo rozłożony Brunatny 0,6 5 0,87 Namuł piaszczysty 0,8 7 1,50 Piasek drobno i średnioziarnisty Beżowy

Formy rzeźby terenu – równina Biogeniczna Stanowisko 4 - strefa brzegowa Jez. Necko

Formy rzeźby terenu - sandr Stanowisko 5 - sandr Obiekt (forma) Lp. współrzędne Głębokość (m) Osad głębokość zwierciadła wody temperatura wody gruntowej od do typ barwa X Y Sandr 5. 4632983 5972272 0,0 0,25 Piasek drobnoziarnisty z pojedynczymi średnimi ziarenkami Beżowy - 1,25 Piasek drobno i średnioziarnisty Ciemnobeżowy 1,2 5 1,35 Średnioziarnisty Jasnobeżo wy 1,3 5 2,50 Piasek drobnoziarnisty równo rozłożony

Formy rzeźby terenu – sandr Stanowisko 5 – sandr augustowski na S od Jez. Białego Powierzchnia sandru Piaski - osady wód roztopowych

Wiercenia W PIASKACH W TORFIE

Zbiorowiska leśne Łęgi nad Kanałem Bystrym w Augustowie

Zbiorowiska leśne Olsy nad Jez. Białym bór sosnowy

Zbiorowiska leśne Bór sosnowy w okolicy Jez. Białego

Rynny polodowcowe Strome zbocze rynny Jez. Necko

Klif jeziorny, Strefa brzegowa jez. białego Riplemarki falowe

Charakterystyka hydrologiczna Lp. obiekt współrzędne Temperatura wody (°C) x Y 1. Rzeka Klonownica 4631418 5973098 22,10C 2. 4641446 5973093 22,20C 3. Jezioro Białe 4632702 5972140 23,20C Punkt pomiaru temperatury wody – rzeka Klonowica

Podatność jeziora białego na degradację Źródło: materiały instytutu rybactwa śródlądowego

Zmienność temperatury w profilu pionowym jeziora białego głębokość (m) temperatura (°C) powierzchn ia 23,1 1 23,2 2 22,4 3 22 4 21,7 5 21,2 6 19,4 7 16,3 8 12,5 9 11,4 10 10,4 12 9,5 14 8,4 16 7,9 18 7,6 20 7,5 24 7,4 26 28 epilimnion metalimnion hypolimnion Źródło: Marszalewski W., 2005, Zmiany warunków abiotycznych w jeziorach Polski północno- wschodniej. Wyd. UMK

Podatność jeziora białego na degradację Lp. Wskaźnik Wartość wskaźnika Kategoria Punktacja 1. głębokość średnia (m) 8,7 2 2. V jeziora (tys. m3) / L jeziora (m) 2,24 3. % stratyfikacji wód 16,67 3 4. P dna czynnego (m2) / V epilimnionu (m3) 0,057 1 5. % wymiany wody w roku 23 6. współczynnik Schindlera P jeziora + P zlewni całk. (m2) / V jeziora (m3) 1,83 7. sposób zagospodarowania zlewni bezpośredniej w % jej powierzchni Lasy 80, Grunty orne 0; 8. wyniki punktacji i sumaryczna kategoria podatności jeziora na degradację 1,57 Jez. Białe: II kategoria podatności na degradację antropogeniczną Kudelska D., Cydzik D., Soszka H., 1994, Wytyczne monitoringu podstawowego jezior. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.

Dziękujemy za uwagę