DEMOKRACJA Demokracja- ustrój polityczny, w którym źródło władzy stanowi wola większości obywateli (sprawują oni rządy bezpośrednio lub za pośrednictwem przedstawicieli). Obecnie powszechną formą ustroju demokratycznego jest demokracja parlamentarna. Gwarantem istnienia demokracji parlamentarnej jest konstytucja.

Początki demokracji Na początku była agora. Agora był to rynek na którym starożytni Ateńczycy zbierali się, aby mówić o sprawach i problemach demokratycznych państwa i podjąć decyzje przez głosowanie Na tych zebraniach mogli decydować praktycznie o wszystkim, np. o zmienieniu obowiązujących praw, o wygnaniu mieszkańca państwa ( każdego nawet najbardziej szlachetnego ). Jednak nie wszyscy mogli tak głosować, gdyż za dużo było spraw i ludzi, a za mało czasu. Dlatego powoływali urzędników, którzy w imieniu wszystkich mieszkańców mieli podejmować decyzje. Oprócz kobiet i niewolników takim urzędnikiem mógł zostać każdy, gdyż wybierano ich przez głosowanie. Tak wyglądała pierwsza demokracja ateńska.

Początki demokracji w Polsce Demokracja w Polsce została zapoczątkowana w XV wieku, wraz z wykształceniem się demokracji szlacheckiej - dzięki uzyskanym przez szlachtę przywilejom. Triumf ustroju demokracji szlacheckiej w naszym państwie nastąpił w ostatnich latach panowania Zygmunta Augusta i za panowania pierwszych monarchów elekcyjnych. Formalnie ustrój demokracji szlacheckiej utrzymał się w Polsce do rozbiorów, od XVII w. był wykorzystywany przez magnaterię do realizacji jej planów politycznych i w istocie przerodził się w oligarchię magnacką.

Rodzaje demokracji Demokracja antyczna- zgromadzenie ogólne obywateli; Rada 500 (Parlament); urzędnicy (ustawodawczy); sędziowie. Demokracja szlachetna (stanowa)- szlachta ma prawa polityczne. Demokracja burżuzyjna- prawa nabywa osoba, która osiągnęła pewien status majątkowy. Demokracja ludowa (powszechna)- prawa mają osoby, które skończyły 18 lat.

Rodzaje demokracji ze względu na sposób podejmowania decyzji Demokracja pośrednia to rodzaj demokracji, gdzie decyzje podejmują przedstawiciele społeczeństwa wybrani w wyborach. Model ten jest zastosowany w większości państw demokratycznych Demokracja bezpośrednia- system polityczny, w którym decyzje podejmuje się przez głosowanie ludowe (plebiscyt, referendum), w którym wziąć udział mogą wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania. W demokracji bezpośredniej, w porównaniu do obecnej w większości państw zachodnich demokracji pośredniej, obywatele mają większy i bezpośredni wpływ na podejmowane decyzje.

Zasady państwa demokratycznego 1.Zasada suwerenności narodu - źródłem władzy jest naród, który jest uprawniony do decydowania i rozstrzygania w sprawach najważniejszych dla państwa (sprawowanie władzy pośredniej- wybierając parlament, prezydenta itp., bezpośredniej- uczestnicząc w referendum lub korzystając z prawa weta i inicjatywy ludowej). W warunkach demokracji możliwe jest prawo do obywatelskiego nieposłuszeństwa. 2.Zasada pluralizmu - realizowana w płaszczyźnie politycznej, społecznej, ideowej i ekonomicznej. Pluralizm polityczny polega na tym, że w państwie możliwe jest istnienie wielu partii i innych organizacji politycznych, które są niezależne od władz państwowych ani od siebie wzajemnie. Mogą tworzyć programy i strukturę organizacyjną, maja różną tożsamość ideową. Mogą też swobodnie ze sobą rywalizować(w ramach prawa i ustalonych reguł)o poparcie wyborców, dzięki któremu niektóre z nich będą rządzić państwem, a inne będą tworzyć opozycję lub zabiegać o wpływ na politykę państwa.

3.Zasada podziału władz - władza państwowa dzieli się na ustawodawczą (odpowiedzialną za stanowienie prawa), wykonawczą (mającą je realizować w praktyce) i sądowniczą (rozstrzygająca spory na podstawie obowiązujących norm prawnych). 4.Zasada państwa prawa - Państwo prawa istnieje wtedy, gdy organizacja i działanie władzy publicznej oparte są na prawie. Prawo określa wzajemne stosunki między władzami, władzą i jednostkami jako podmiotami prawa i między jednostkami. W takim państwie zagwarantowana jest równość obywateli. Dozwolone jest wszystko, czego nie zabrania prawo. Prawa jednych ograniczone są prawami drugich. Prawem związane jest społeczeństwo i władza. Prawo stoi ponad władzą. Podstawą rozstrzygania praw publicznych jest zasada większości.

5.Konstytucjonalizm i praworządność – Konstytucjonalizm współcześnie rozumiany jest jako ustrój oparty na konstytucji, a także jako określenie sprawowania władzy zgodnie z ustawą zasadniczą. Jest on również związany z praworządnością, czyli rządzeniem zgodnie z obowiązującym prawem. 6. Zasada przedstawicielstwa (reprezentacji) - władza pośrednia, przedstawiciele są wybierani w cyklicznych, wolnych i tajnych wyborach. Lud nie sprawuje swojej władzy bezpośrednio, a wybiera do jej sprawowania swoich przedstawicieli przed nim odpowiedzialnych. 7.Zasada ograniczonych rządów większości lub Rządy większości z poszanowaniem praw mniejszości - rządy większości z zastrzeżeniem, że żadna mniejszość nie może być represjonowana. Początkowo dotyczyła głównie mniejszości religijnych (Lord Acton, który nie mógł studiować w Wielkiej Brytanii z powodu bycia katolikiem) i etniczne, dopiero później polityczne.

Prawa człowieka w państwie demokratycznym Prawa obywatelskie i polityczne: - Prawo do życia; - Wolność od tortur; - Wolność od niewoli, poddaństwa oraz pracy przymusowej lub obowiązkowej; - Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego; - Prawo do sprawiedliwego procesu; - Prawo do prywatności; - Wolność myśli, sumienia, religii i przekonań; - Wolność zrzeszania się; - Prawo do własności;

Prawa gospodarcze, socjalne i kulturalne: -Prawo do pracy; - Prawa rodziny; - Prawa do godnego poziomu życia; - Prawo do zdrowia; - Prawo do nauki; - Prawa kulturalne;

Demokracja na świecie W zależności od stopnia spełniania zasad, ze 112 państw uchodzących formalnie w 2007 roku za demokratyczne: - 28 kwalifikowało się do miana pełnych demokracji, - 54 do demokracji ułomnych (w tym Polska na 18. miejscu, wyższym w UE tylko od Bułgarii i Rumunii), - 30 państw to systemy hybrydowe łączące cechy demokratyczne z autorytarnymi. Pozostałe 55 państw (ze 167 zbadanych) to reżimy autorytarne.