ŚRODKI PRZYMUSU I STOSOWANIE TORTUR Dominika Czuchaj

Definicja Środki przymusu - czynności organów procesowych w prawie karnym określone w dziale VI kodeksu postępowania karnego, zmierzające do wymuszenia spełnienia obowiązków procesowych lub zapewnienia prawidłowego toku postępowania.

Definicja c.d. Stosowanie środków przymusu musi mieć podstawę prawną. Stosowanie przymusu bez lub z przekroczeniem uprawnień w stosunku do świadka, biegłego, tłumacza, oskarżyciela lub oskarżonego podlega odpowiedzialności karnej na podstawie art. 245 k.k.

Art. 245 k.k. „Kto używa przemocy lub groźby bezprawnej w celu wywarcia wpływu na świadka, biegłego, tłumacza, oskarżyciela albo oskarżonego lub w związku z tym narusza jego nietykalność cielesną, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.”

Środki przymusu procesowego Obywatelskie ujęcie Zatrzymanie procesowe Środki zapobiegawcze List gończy List żelazny Kary porządkowe, przymusowe doprowadzenie do organu procesowego lub obciążenie dodatkowymi kosztami postępowania Zabezpieczenie majątkowe

Obywatelskie ujęcie (art. 243 k.p.k) Na podstawie art. 243 k.p.k. każdy może ująć sprawcę przestępstwa na gorącym uczynku lub w pościgu bezpośrednio po dokonaniu przestępstwa, jeśli zachodzi obawa ukrycia się sprawcy lub nie można ustalić jego tożsamości. Po ujęciu osoby należy ją niezwłocznie przekazać w ręce Policji.

Zatrzymanie procesowe (art. 244 -248 k.p.k.) Dotyczy: osoby podejrzanej Organ wykonujący: Policja

Art. 244 § 1 k.p.k – zatrzymanie fakultatywne „Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości albo istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym.”

Art. 244 § 1a k.p.k. – zatrzymanie fakultatywne „Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, a zachodzi obawa, że ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi.”

Art. 244 § 1b k.p.k – zatrzymanie obligatoryjne „Policja zatrzymuje osobę podejrzaną, jeśli przestępstwo, o którym mowa w § 1a, zostało popełnione przy użyciu broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu, a zachodzi obawa, że ponownie popełni ona przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby wspólnie zamieszkującej, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi.”

Art. 247 § 1 k.p.k. – zarządzenie prokuratora w celu zatrzymania i przymusowego doprowadzenia „Prokurator może zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie osoby podejrzanej, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie stawi się ona na wezwanie w celu przeprowadzenia czynności procesowej, w inny bezprawny sposób będzie utrudniała przeprowadzenie tej czynności albo jeżeli zachodzi potrzeba niezwłocznego zastosowania środka zapobiegawczego.”

Środki zapobiegawcze (art. 249-277 k.p.k.) Tymczasowe aresztowanie Poręczenie majątkowe Dozór policji Zawieszenie w czynnościach służbowych, wykonywania zawodu, nakazu powstrzymywania się od określonej działalności lub od prowadzenia określonego rodzaju pojazdów Zakaz opuszczania kraju z ewentualnym zatrzymaniem paszportu

List gończy (art. 279 - 280k.p.k.) Art. 279 § 1 k.p.k. Jeżeli oskarżony, w stosunku do którego wydano postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, ukrywa się, sąd lub prokurator może wydać postanowienie o poszukiwaniu go listem gończym. § 2. Jeżeli postanowienie o tymczasowym aresztowaniu nie było wydane, można postanowienie takie wydać bez względu na to, czy nastąpiło przesłuchanie podejrzanego.

List żelazny (Art. 281 – 284 k.p.k.) Art. 281 k.p.k. Jeżeli oskarżony przebywający za granicą złoży oświadczenie, że stawi się do sądu lub do prokuratora w oznaczonym terminie pod warunkiem odpowiadania z wolnej stopy, właściwy miejscowo sąd okręgowy może wydać oskarżonemu list żelazny. Art. 282 § 1 k.p.k. List żelazny zapewnia oskarżonemu pozostawanie na wolności aż do prawomocnego ukończenia postępowania, jeżeli oskarżony: 1) będzie się stawiał w oznaczonym terminie na wezwanie sądu, a w postępowaniu przygotowawczym także na wezwanie prokuratora, 2) nie będzie się wydalał bez pozwolenia sądu z obranego miejsca pobytu w kraju, 3) nie będzie nakłaniał do fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób starał się utrudniać postępowanie karne. § 2. W razie nie usprawiedliwionego niestawienia się oskarżonego na wezwanie lub naruszenia innych warunków wymienionych w § 1, właściwy miejscowo sąd okręgowy orzeka o odwołaniu listu żelaznego.

Możliwość zastosowania przymusu także w ramach: Przeszukania Pobierania materiału porównawczego, oględzin oraz badań podejrzanego, oskarżonego lub osoby podejrzanej Oględzin i badań pokrzywdzonego Pobierania materiału porównawczego w ramach „trałowania” Wymuszenia zachowania porządku w czasie rozprawy

Formy przymusu dozwolone przez ustawę o Policji: Środki przymusu bezpośredniego (art. 16 u.o.p.): fizyczne, techniczne i chemiczne środki służące do obezwładniania bądź konwojowania osób oraz zatrzymywania pojazdów pałki służbowe wodne środki obezwładniające Psy i konie służbowe Pociski niepenetracyjne Broń palna (art. 17 u.o.p.) Środki przymusu przy kontroli osobistej i bagażu (art.. 15 ust. 1 pkt 5 u.o.p.)

Tortury - definicja Art. 1 Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 1984 r.: Tortury to każde działanie, które jakiejkolwiek osobie umyślnie zadaje się ostry ból lub cierpienie, fizyczne bądź psychiczne, w celu: uzyskania od niej lub od osoby trzeciej informacji lub wyznania, ukarania jej za czyn popełniony przez nią lub osobę trzecią albo o którego dokonanie jest ona podejrzana, zastraszenia lub wywarcia nacisku na nią lub trzecią osobę, albo w jakimkolwiek innym celu wynikającym z wszelkiej formy dyskryminacji, gdy taki ból lub cierpienie powodowane są przez funkcjonariusza państwowego lub inną osobę, występującą w charakterze urzędowym lub z ich polecenia albo za wyraźną lub milczącą zgodą.

Zakaz stosowania tortur: Art. 40 Konstytucji RP „nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu” Art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka „nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu” Art. 5 Kodeksu postępowania funkcjonariuszy porządku prawnego

5 najgorszych narzędzi tortur wszechczasów

5. Żelazna dziewica

4. Krzesło przesłuchań

3. Nabicie na pal

2. Piła

1. Waterboarding – tortura wodna

Dziękuję za uwagę.