ZAŁOŻENIA, DZIEŁA, TWÓRCY autor: Katarzyna Jarkiewicz IMPRESJONIZM ZAŁOŻENIA, DZIEŁA, TWÓRCY autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI podwaliny kierunku powstanie kierunku założenia kierunku realizacja twórcy impresjonizmu impresjoniści polscy pokłosie impresjonizmu

PODWALINY KIERUNKU sprzeciw wobec akademizmu szkoły paryskiej, zainteresowanie dokonaniami optyki (upowszechnienie się prawa Cheyrela, które głosi, iż oko widząc jakąś barwę zawsze wytwarza barwę przeciwstawną, co w konsekwencji prowadzi do tego, że położone obok siebie na obrazie dwie dowolne barwy oko widzi jako wzajemnie maksymalnie zróżnicowane),

PODWALINY KIERUNKU 3. prekursorską rolę w stosunku do impresjonizmu odegrało malarstwo angielskich artystów Williama Turnera i Johna Constable'a oraz wskazówki malujących w plenerze artystów Szkoły Barbizońskiej (m.in.Gustava Courbeta i Jeana Francoisa Milleta), 4. dzięki kontaktom ze sztuką Wschodu, a zwłaszcza z drzeworytem japońskim, impresjoniści zerwali z perspektywą linearną i zaznaczali głębię kompozycji jedynie za pomocą barwy.

POWSTANIE KIERUNKU Nazwa „impresjoniści” to sarkastyczne określenie grupy artystów sformułowane przez krytyka Louisa Leroya w piśmie Chiarivari, odnoszące się do słynnego obrazu Claude’a Moneta: Impresja - wschód słońca. Został on wystawiony wraz z innymi pracami grupy malarzy, studiujących w Atelier Gleyère oraz w Académie Suisse, w paryskim atelier fotograficznym Nadara w 1874 roku.

Impresja – wschód słońca Claude Monet http://commons. wikimedia

POWSTANIE KIERUNKU Impresjoniści nie tworzyli żadnej grupy formalnej i nie wydawali manifestów; byli grupą twórców niezależnych i solidarnych zarazem. W latach 1874 – 1886 wystawiali osiem razy swoje prace w Paryżu prezentując główne założenia kompozycyjne i tematyczne kierunku.

ZAŁOŻENIA KIERUNKU Metodą twórczą impression ("wrażenia") jest utrwalenie w dziele sztuki indywidualnych, przelotnych i trudnych do określenia wrażeń i stanów psychicznych (artysta „rejestruje” pędzlem to, co widzi i jak widzi, odchodzi od przesadnie wiernego, a nieraz i wyidealizowanego sposobu przedstawiania rzeczywistości na rzecz szybko zanotowanego gwałtownymi pociągnięciami lub uderzeniami pędzla wrażenia).

REALIZACJA Impresjoniści propagowali maksymalne zbliżenie do natury poprzez studia plenerowe oraz subiektywne utrwalanie zjawisk jednostkowych prowadzone w oświetleniu naturalnym i w trakcie obserwacji zmian koloru w zależności od pory dnia.

REALIZACJA Główne tematy, takie jak pejzaż i martwa natura, należało namalować tak jak się je dostrzegało w danej chwili, respektując zamgloną warstwę powietrza i eliminując zarówno koloryt lokalny, jak również czerń cienia, który w malarstwie impresjonistycznym był utrwalany w błękitach.

REALIZACJA W celu oddania bogactwa wrażeń barwnych impresjoniści posługiwali się metodą dywizjonizmu, polegającą na tworzeniu plamy barwnej z kładzionych oddzielnie obok siebie drobnych, nieregularnych plamek farby i ograniczeniu palety do czystych barw widma słonecznego.

REALIZACJA Plamki farb wzajemnie oddziałują na siebie i przy patrzeniu na obraz z pewnej odległości łączą się w siatkówce oka patrzącego, wywołując wrażenie intensywnych, świetlistych plam barwnych, niemożliwych do osiągnięcia przez mieszanie farb na palecie.

TWÓRCY IMPRESJONIZMU Edouard Manet - nazwany "ojcem" impresjonistów, nigdy nie stosował metody dywizjonistycznej i nie brał udziału w wystawach impresjonistów, choć jak większość artystów tego kierunku fascynował się japońskim drzeworytem; pod koniec życia z powodu choroby oczu malował pastelami.

TWÓRCY IMPRESJONIZMU W 1863 roku jury Oficjalnego Salonu odrzuciło jego dwa obrazy: Śniadanie na trawie i Olimpię uznając je za skandaliczne, dlatego artysta wystawił je w Salonie Odrzuconych. Inne dzieła artysty to: Balkon, Chłopiec z piszczałką, Barka Moneta.

Śniadanie na trawie Édouard Manet http://commons. wikimedia

Olimpia Édouard Manet http://commons. wikimedia

TWÓRCY IMPRESJONIZMU Claude Monet - analizował współzależność światła i koloru, wprowadził zasadę dywizjonizmu i ograniczenie palety do barw widma słonecznego. Duże znaczenie miała jego podróż do Anglii w czasie wojny francusko – pruskiej w 1870 roku, kiedy poznał dzieła Johna Constable'a i Williama Turnera.

TWÓRCY IMPRESJONIZMU W 1873 założył pływające atelier na łodzi w celu lepszej obserwacji pejzaży znad Sekwany. Po 1890 roku tworzył serie obrazów przedstawiające ten sam motyw w różnym oświetleniu, np. Dworzec Saint Lazare, Katedra w Rouen, Wenecja, Nenufary. często zacierał kontury tworząc na wpół abstrakcyjne formy złożone z drobnych barwnych plam.

Katedra w Rouen Claude Monet http://commons. wikimedia

Japoński mostek Claude Monet http://commons. wikimedia

TWÓRCY IMPRESJONIZMU August Renoir - we wczesnym okresie swej twórczości malował głównie realistyczne sceny figuralne w ciemnej gamie barwnej, którą rozjaśnił i zróżnicował pod wpływem studiów plenerowych, tematykę stanowiły martwe natury, portrety, pejzaże.

TWÓRCY IMPRESJONIZMU Po 1881 roku, dzięki podróży do Włoch, zmienił styl i częściowo odszedł od impresjonizmu, koncentrując się bardziej na rysunku wygładził fakturę i ograniczył paletę do chłodnych tonów; po tym klasycyzującym okresie, ok. 1890 roku powrócił do światła i koloru, tym razem z przewagą ostrych czerwieni. Główne prace to: Maki, Moulin de la Galette, Huśtawka, Śniadanie wioślarzy.

Moulin de la Galette August Renoir http://commons. wikimedia

Huśtawka August Renoir http://commons. wikimedia

TWÓRCY IMPRESJONIZMU Edgar Degas - interesował go problem ruchu baletnic, koni i jeźdźców, podejmował również temat kobiet podczas toalety, stosował barwy lokalne, często posługiwał się techniką pasteli, podczas pracy korzystał ze zdjęć fotograficznych, bowiem w przeciwieństwie do innych impresjonistów nie malował w plenerze. Reprezentatywne obrazy to: Dżokeje przed biegiem, Klasa tańca, Kąpiel, Absynt, Błękitne tancerki.

Tancerka Edgar Degas http://commons. wikimedia

Miednica Edgar Degas http://commons. wikimedia

TWÓRCY IMPRESJONIZMU Camille Pissarro - malował głównie pejzaże, widoki Paryża i jego okolic, nacechowane subtelnym kolorytem i przesycone światłem, często ożywiał obrazy postaciami przechodniów lub wieśniaków pracujących w polu. Główne prace to: Dyliżans w Louveciennes, Czerwone dachy, Kobieta na polu, Bulwar Montmartre nocą, Jesienny sad.

Bulwar Montmartre Camille Pissarro http://commons. wikimedia

TWÓRCY IMPRESJONIZMU Alfred Sisley - malarz francuski pochodzenia angielskiego, malował głównie pejzaże z okolic Paryża, odznaczające się delikatnym kolorytem, oddające przejrzystość powietrza, grę refleksów świetlnych na wodzie i śniegu. Niektóre prace to: Widok Montmartre, Powódź w Port-Marly, Śnieg w Louveciennes, Kanał w Loing.  

Powódź w Port-Marly Alfred Sisley http://commons. wikimedia

TWÓRCY IMPRESJONIZMU Bertha Morisot - malowała nastrojowe sceny z postaciami kobiet i dzieci, obrazy wyróżniające się migotliwością i srebrzystym światłem. 

Kołyska Bertha Morisot http://commons. wikimedia

IMPRESJONIŚCI POLSCY We francuskiej wersji kierunek został przeniesiony do Polski przez Józefa Pankiewicza i Władysława Podkowińskiego, bliskie impresjonizmowi było malarstwo Aleksandra Gierymskiego, Olgi Boznańskiej, Leona Wyczółkowskiego.

W altanie Aleksander Gierymski Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Gierymski_A/Images/W_altanie.jpg

Portret dziewczynki Józef Pankiewicz Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Pankiewicz/Images/Portret_dziewczynki.jpg

Łubin w słońcu Władysław Podkowiński Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Podkowinski/Images/Lubin_w_sloncu.jpg

Dziewczynka z chryzantemami Olga Boznańska Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Boznanska/Images/Dziewczynka_z_chryzantemami.jpg

Rybacy brodzący Leon Wyczółkowski Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyczolkowski/Images/Rybacy_brodzacy.jpg

POKŁOSIE IMPRESJONIZMU Ok. roku 1880 doszło do zreformowania impresjonizmu przez Georges'a Seurata poprzez zastąpienie lirycznej improwizacji ścisłą metodą budowania obrazu z wykorzystaniem naukowych zdobyczy optyki, analizy światła i koloru, fizjologii i psychologii widzenia.

POKŁOSIE IMPRESJONIZMU Zwolennicy neoimpresjonizmu, m.in. Camille Pissarro, Paul Signac, Henri Cross, pierwszą wystawę zorganizowali w Salonie Niezależnych w 1884 roku, w płótnach swych stosowali zasadę dywizjonizmu i technikę pointylizmu polegającą na malowaniu drobnymi punktami czystej farby - najsłynniejszym obrazem neoimpresjonizmu jest La grande Jatte Seurata.

POKŁOSIE IMPRESJONIZMU Technikę pointylistyczną stosował również Paul Signac w dziele Źółte żagle oraz Georges Seurat w pracy Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte.

Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte Georges Seurat http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8s-midi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

POKŁOSIE IMPRESJONIZMU W latach 1886-1895 nastąpił odwrót od impresjonizmu, i powstanie kierunku postimpresjonistycznego, który reprezentowali silnie zindywidualizowani twórcy: Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne oraz Henri Toulouse-Lautrec (ten ostatni zachował najwięcej elementów impresjonistycznych).

POKŁOSIE IMPRESJONIZMU Postimpresjoniści kontynuowali kolorystyczne poszukiwania, a zarazem odrzucili wiele zasad pierwotnego impresjonizmu, starali się uwolnić obraz od naśladownictwa natury, czyli koncepcji mimesis, kładli nacisk na autonomiczność dzieła malarskiego.

BIBLIOGRAFIA Prezentacje wykonano na podstawie: S. Sproccati, Przewodnik po sztuce. Artyści i ich dzieła. Style i kierunki od XIV wieku do współczesności, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2003, The impressionists. Handbook. A history of impressionism. The life and works, London 1999.