BIOLOGIA Autor: Olga Sławińska

Spis treści: Układ mięśniowy; Układ oddechowy; Układ oddechowy – zdjęcie; Układ krwionośny; Układ krwionośny – zdjęcie; Układ limfatyczny; Układ limfatyczny – zdjęcie; Układ pokarmowy; Układ pokarmowy – zdjęcie; Układ wydalniczy; Układ wydalniczy – zdjęcie; Układ kostny; Układ kostny – zdjęcie; Tkanki mięśniowe; Tkanki mięśniowe – zdjęcie; Stawy; Stawy – zdjęcie;

Układ mięśniowy Układ mięśniowy (łac. systema musculorum) - istnieją dwa rodzaje mięśni, które przeciętnie stanowią 40% masy całego ciała. Typowy mięsień szkieletowy zbudowany jest z brzuśca oraz ścięgien. Brzusiec jest skupieniem włókien mięśniowych. Ma czerwone zabarwienie ze względu na obecność barwnika - mioglobiny. Większość mięśni ma jeden brzusiec, np. mięsień pośladkowy, niektóre mają ich jednak więcej, np. mięsień dwugłowy ramienia. Najprostsze mięśnie w ciele człowieka to mięśnie gładkie odpowiedzialne za ruchy bezwiedne, takie jak rozszerzanie źrenic, skurcze jelit i żołądka. Mięśnie poprzecznie prążkowane umożliwiają poruszanie się. Mają bardziej złożoną budowę niż mięśnie gładkie i powstały później w procesie ewolucji. Specjalna grupa mięśni poprzecznie prążkowanych powoduje rytmiczne ruchy serca pompującego krew.

Układ oddechowy Układ oddechowy człowieka – jednostka anatomiczno- czynnościowa służąca wymianie gazowej – dostarczaniu do organizmu tlenu i wydalaniu zbędnych produktów przemiany materii, którym jest m.in. dwutlenek węgla. Składają się na niego drogi oddechowe i płuca. Niewielki udział w wymianie gazowej ma również skóra.

Układ oddechowy – zdjęcie

Układ krwionośny Układ krwionośny człowieka (łac. sistema sanguiferum hominis) – układ zamknięty, w którym krew (łac. sanguis) krąży w systemie naczyń krwionośnych, a serce (łac. cor) jest pompą wymuszającą nieustanny obieg krwi. Układ ten wraz z układem limfatycznym (łac. sistema lyphaticum) tworzą układ krążenia (łac. sistema circulatorium). Krążenie krwi odkrył William Harvey. Rola serca w krążeniu krwi nie była rozpoznana aż do opublikowania pracy Harveya w 1628 roku. Metodą eksperymentalną, Harvey ustalił to, co teraz wiemy o krążeniu krwi. Typowe jego doświadczenie polegało na zakładaniu opaski uciskowej na ramię i kiedy żyły nabrzmiały, naciskał je, w celu przekonania się, w którym kierunku płynie krew. W ten sposób odkrył, że krew w żyłach zawsze płynie w kierunku serca. Naczynia krwionośne (łac. vasa) można podzielić na: żyły (łac. venae), tętnice (łac. arteriae) oraz włosowate naczynia krwionośne. Krew wypływa z serca tętnicami, a wraca żyłami. Im dalej od serca tym ciśnienie krwi (łac. tensio sanguinis) jest mniejsze, a w żyłach jest nawet bliskie zeru. Ciśnienie wytwarzane przez pulsowanie serca nie wystarcza do przepchnięcia krwi przez cały krwiobieg z powrotem do serca, zwłaszcza wtedy gdy krew musi przebywać drogę w górę. W trakcie przemieszczania się krwi serce wspomaga pulsowanie tętnic, wyposażonych we własną mięśniówkę. Cofaniu się krwi zapobiegają natomiast znajdujące się w żyłach zastawki. Układ krwionośny składa się z: serca – pompa zalewowo–tłocząca. Posiada własny system dostarczania niezbędnych substancji, tzw. naczynia wieńcowe; naczyń krwionośnych: tętnice, żyły, sieć naczyń włosowatych.

Układ krwionośny – zdjęcie

Układ limfatyczny Układ limfatyczny lub inaczej układ chłonny (łac. systema lymphaticum)– otwarty układ naczyń i przewodów, którymi płynie jeden z płynów ustrojowych – limfa, która bierze swój początek ze śródmiąższowego przesączu znajdującego się w tkankach. Układ naczyń chłonnych połączony jest z układem krążenia krwi. Oprócz układu naczyń chłonnych w skład układu limfatycznego wchodzą także narządy i tkanki limfatyczne. Najważniejszą funkcją układu chłonnego jest obrona przed zakażeniami oraz cyrkulacja płynów ustrojowych.Limfa porusza się w naczyniach limfatycznych za pomocą mięśni Odkrywcą systemu limfatycznego u ludzi był duński naukowiec Thomas Bartholin żyjący w XVII w.

Układ limfatyczny – zdjęcie

Układ pokarmowy Najważniejszym zadaniem układu pokarmowego człowieka jest pobieranie pokarmów i wody, trawienie i przyswajanie składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niestrawione, zbędne resztki pokarmowe podlegają usunięciu (defekacja). W skład układu pokarmowego człowieka wchodzą: przewód pokarmowy dwa wielkie gruczoły: wątroba trzustka

Układ pokarmowy – zdjęcie

Układ wydalniczy Układ wydalniczy kręgowców – jest to niezbędny układ oczyszczający organizm z substancji niepotrzebnych oraz szkodliwych występujących u wszystkich kręgowców (ryb, płazów, gadów, ptaków oraz ssaków). Układy wydalnicze są podobny u wszystkich kręgowców. Różnią się od siebie budową poszczególnych elementów oraz produktem przemiany materii. Poniżej przedstawione są poszczególne elementy układu: Układ moczowy człowieka (oznaczony literą A) nerki (najczęściej dwie) drogi odprowadzające krew: tętnica doprowadzająca żyła odprowadzająca: moczowody pęcherz moczowy (u ptaków brak) cewka moczowa

Układ wydalniczy – zdjęcie

Układ kostny Szkielet, inaczej kościec lub układ kostny (łac. systema sceleti, skeleton-szkielet) – wszystkie kości składające się na ciało człowieka. U człowieka dorosłego szkielet składa się z 206 kości – liczba ta jest większa u dzieci ze względu na wiele punktów kostnienia (wg Reichera: około 270 u noworodka i 356 u 14-latka) i spada dopiero po połączeniu się np. trzonów z nasadami. U starszych ludzi kości może być mniej niż 206 ze względu na zrastanie kości czaszki. Średnia waga szkieletu to 10 kilogramów u kobiet i 12 kilogramów u mężczyzn. Podstawowym materiałem budulcowym szkieletu człowieka jest tkanka kostna oraz w mniejszym stopniu chrzęstna. Ze względu na budowę zewnętrzną kości podzielono na kilka grup: kości długie (łac. ossa longa), np. kość udowa, ramienna kości płaskie (łac. ossa plana), np. kości czaszki, łopatka kości krótkie (łac. ossa brevia), np. kości nadgarstka, stępu kości różnokształtne (łac. ossa multiformia), np. kręgi

Układ kostny - zdjęcie

Tkanka mięśniowa Tkanka mięśniowa (łac. textus muscularis) - jedna z podstawowych tkanek zwierzęcych. Składa się z włókien mięśniowych, zbudowanych z miocytów (zespołów komórek mięśniowych), posiadających zdolność do aktywnego kurczenia się. Rodzaje tkanki mięśniowej: tkanka poprzecznie prążkowana szkieletowa tkanka poprzecznie prążkowana serca tkanka gładka Wykonanie skurczu następuje dzięki występowaniu w nich miofibryli, czyli włókienek kurczliwych zbudowanych z łańcuchów polipeptydowych. Efektywność ruchu w mięśniach jest możliwa dzięki ścisłemu ułożeniu włókien mięśniowych, pomiędzy którymi nie występuje żadna inna tkanka. Mechanizm działania miofybryli jest aktualnie przedmiotem dyskusji naukowej i istnieją na ten temat dwie rozbieżne teorie. Tkanka mięśniowa nie ma własnej substancji międzykomórkowej, a elementy mięśniowe połączone są ze sobą za pomocą tkanki łącznej wiotkiej. Pomimo obecności w komórkach mięśniowych jądra komórkowego oraz pewnej zdolności do podziału, ubytki w tkance mięśniowej tylko w niewielkim stopniu są uzupełniane w wyniku podziału nieuszkodzonych komórek. Najczęściej zostają one zastąpione tkanką łączną tworzącą w tym miejscu bliznę. Tkanki mięśniowe, poprzecznie prążkowana serca i gładka unerwione są przez układ współczulny i działają niezależnie od woli człowieka. Natomiast mięśnie poprzecznie prążkowane, unerwione somatycznie, kurczą się zgodnie z wolą człowieka.

Tkanka mięśniowa – zdjęcie

Stawy Staw (łac. articulatio) – ruchome połączenie między składnikami szkieletu, zewnętrznego lub wewnętrznego (połączenia kości). Stawy występują u stawonogów (Arthropoda) oraz kręgowców (Vertebrata). U tych ostatnich stawy są określane, ze względu na specyficzną budowę, jako połączenia maziowe (juncturae synoviales). W stawach (tak jak w łożyskach wielu maszyn) największym problemem jest tarcie i dlatego powierzchnie stawowe kości pokryte są bardzo odporną na ścieranie chrząstką szklistą.

Stawy – zdjęcie