Porosty bioindykatorami

Spis treści 1. Dlaczego porosty są bioindykatorami ? 2. Budowa porostu 3. Funkcje porostów 4. Skala porostowa 5. Cel naszej pracy 6. Przebieg badań 7. Efekty naszej pracy 8. Podsumowanie

Dlaczego porosty są bioindykatorami? Porosty są organizmami na ogół niewielkimi, wielkość ich plechy wynosi od kilku milimetrów do kilku centymetrów i jedynie niektóre gatunki (np. brodaczki i włostki) mogą osiągać długość do 30 cm (rekordzistą pod tym względem był gatunek brodaczki Usnea longissima występujący na terenie Polski jeszcze pod koniec lat siedemdziesiątych, którego plecha dorastała do 2 metrów długości). Usnea longissima Spis treści

Budowa porostu Spis treści Ze względu na dużą wrażliwość porostów na zanieczyszczenia powietrza, wiele gatunków jest dziś zagrożonych wyginięciem. Ta wrażliwość wynika z kilku faktów: - braku tkanki okrywającej, co stwarza możliwość bezpośredniej infiltracji gazów, pyłów i roztworów do wnętrza plechy; - niskiej tolerancji glonów na zanieczyszczenia;   - pobierania wody bezpośrednio z opadów atmosferycznych, bez jakiegokolwiek oczyszczania (rośliny korzystają z wody częściowo przefiltrowanej przez glebę). Porosty są wiec bioindykatorami, czyli wskaźnikami czystości powietrza. Budowa porostu Spis treści Plecha porostu

Funkcje porostów Spis treści Często nie docenia się znaczenia porostów w funkcjonowaniu ekosystemów, a przecież odgrywają one w przyrodzie niezwykle ważną rolę organizmów pionierskich. Zasiedlają skały i środowiska skrajnie ubogie, gdzie do tej pory mogły żyć jedynie bakterie i glony. Przygotowują tereny dotychczas niezamieszkałe do zasiedlenia przez inne organizmy, Spis treści

Skala porostowa Spis treści Pozwala ona określić jakość powietrza na badanym terenie. W zależności od składu gatunkowego porostów oraz kondycji ich plech można wyróżnić następujące klasy zanieczyszczenia powietrza: I Bezwzględna pustynia bezporostowa o szczególnie silnym zanieczyszczeniu powietrza. Brak porostów nadrzewnych, nawet skorupiastych; co najwyżej występują jednokomórkowe glony tworzące zielone naloty na korze drzew. II Względna pustynia bezporostowa o bardzo silnym zanieczyszczeniu powietrza. Lecanora conizaeoides oraz Lepraria to gatunki, ktore są bardzo odporne na zanieczyszczenia. III. Środkowa strefa osłabionej wegetacji o średnio zanieczyszczonym powietrzu. W tej strefie występują Hypogymnia psysodes oraz Parmelia sulcata o plechach skorupiastych. Spis treści

Spis treści IV Zewnętrzna strefa osłabionej wegetacji o względnie mało zanieczyszczonym powietrzu. Evernia prunastri, Pseudevernia furfuracea, Ramalina spp. to porosty listkowate ale ich plechy są zdeformowane i słabo wykształcone V Wewnętrzna strefa normalnej wegetacji o nieznacznym zanieczyszczeniu powietrza. Bryoria fuscescens, Usnea hirta, Platismatia glauca to porosty krzaczkowate . VI Typowa strefa normalnej wegetacji powietrze czyste lub co najwyżej minimalnie skażone. Bryoria, brodaczka Usnea, pawężniczka Nephroma, granicznik Lobaria to porosty krzaczkowate które są wskaźnikami czystego powietrza. Spis treści

Cel naszej pracy Spis treści Jeszcze kilka lat temu,  nasze miasto Tarnobrzeg było miejscem gdzie było wiele zakładów przetwórstwa siarki. Sprawiało to, ze niestety stan powietrza atmosferycznego na tym terenie był fatalny. Pełno w nim było tlenków siarki SO2 i SO3 i innych szkodliwych substancji. Naszym zadaniem było ocenić stan powietrza na podstawie zaobserwowanych porostów. Postanowiliśmy ich poszukać w Tarnobrzegu. Nasze badania prowadziliśmy w lesie, parku i cmentarzach ,gdzie udało nam się znaleźć wiele okazów. Nasza grupka w parku w Tarnobrzegu. Od lewej: Kuba Buczek, Kasia Ciak, Danusia Dobrzańska, Marek Markiewicz, Paweł Kowalczyk. Spis treści

Przebieg badań Spis treści

Kasia i Paweł podczas pomiarów średnicy porostów. Spis treści

Efekty naszej pracy Spis treści Na młodych drzewach w rejonie Tarnobrzega spotykamy porosty proszkowate (jasne plamki), ale dominują zielone glony. Spis treści

Na tym zdjęciu widzimy młody porost (średnica 1cm) Na tym zdjęciu widzimy młody porost (średnica 1cm) . Rósł więc dziesieć lat, gdyż przyrost plechy porostów to 1 mm na rok.

Na tym drzewie widoczne są skupiska porostów proszkowatych, co świadczy o sporej ilości tlenków siarki w powietrzu.

Na starych drzewach możemy spotkać duże skupiska porostów listkowatych, co świadczy o poprawieniu się stanu powietrza w Tarnobrzegu.

Na tym zdjęciu widzimy Pustułkę pęcherzykowatą (Hypogymnia physodes) i Złotorosta ściennego (Xanthoria parietina).

Tu widzimy duży okaz Pustułki pęcherzykowatej (Hypogymnia physodes).

Na murkach i ścianach możemy zaobrerwować duże skupiska Złotorostów ściennych (Xanthoria parietina)

Tu widzimy grupę Złotorostów ściennych (Xanthoria parietina) które jeszcze nie pokryły całej powierzchni. Spis treści

Podsumowanie Spis treści Choć jeszcze kilka lat temu nasze miasto Tarnobrzeg i jego okolice były pustynią porostową, z powodu dużej zawartości szkodliwych gazów w atmosferze, dzisiaj można znaleźć wiele okazów porostów będących bioindykatorami czystości powietrza. Należą one do klas od II do IV. Można z tego wywnioskować, że stan powietrza znacznie się poprawił. Niestety nie ma porostów krzaczkowatych należących do klas V i VI Spis treści

Prezentację wykonali: mgr Małgorzaty Nowackiej Koniec Prezentację wykonali: Uczniowie kl. III „a” pod kierownictwem mgr Małgorzaty Nowackiej