Zabawy wspomagające rozwój mowy Ewa Marszałek Pedagog – logopeda Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Bełchatowie Bawimy się z dzieckiem, ponieważ zabawa to dla dziecka sposób na zdobycie wiedzy i doświadczeń. Dodatkowo zabawa redukuje stres i odpręża.

1. Kto tak mówi? Przygotuj figurki zwierząt dobrze znanych dziecku – kota, psa, krowy, świnki, kury, kaczki. małe dziecko Pokaż dziecku jak „mówi” kot, pies i pozostałe zwierzęta ; używasz tzw. wyrazów dźwiękonaśladowczych – kot – miau, krowa – muuuu. Następnie poproś, by dziecko powiedziało ci jak robi/mówi kot, pies, świnka. Gdy dziecko podrośnie zapytaj jak nazywa się zwierzątko, które mówi „miau, hau”. Takie ćwiczenia nie tylko wzbogacają słownik maluszka, ale pomagają mu skojarzyć dźwięk z obrazem. starsze dziecko Te same zwierzątka będą służyły do ćwiczeń w pisaniu, czytaniu nauki gramatyki. Zmienia się tylko nasze polecenia:- dołóż podpis do obrazka;- przeczytaj podpis/ wyraz; - napisz jakie to zwierzę;- podziel wyraz na sylaby, głoski, litery;- nazwy zwierząt to rzeczowniki;- czynności wykonywane przez zwierzęta to czasowniki

2. Gdzie jest lala? Połóż przed dzieckiem 3 zabawki ( z wiekiem dziecka ilość zabawek powinna wzrastać, ale raczej nie przekraczać 10). małe dziecko starsze dziecko Dotykając każdej zabawki , wymów jej nazwę: To lala. To auto. To miś. Poproś dziecko, by pokazało ci gdzie leży przedmiot, którego szukasz: - Gdzie lala? - Gdzie jest miś? Te same zabawki mogą posłużyć nam do ćwiczeń pamięci wzrokowej. Zabawa polega na zapamiętaniu kolejności w jakiej ułożyliśmy zabawki. Następnie dziecko zamyka oczy a my zamieniamy miejscami przedmioty i pytamy „Co się zmieniło?”. Zadaniem dziecka jest odtworzenie pierwotnego układ.

3. Czytanie wierszy. małe dziecko starsze dziecko Czytaj lub recytuj wierszyki, w których występują wyrazy dźwiękonaśladowcze. Po kilku powtórzeniach rymowanki maluch będzie chciał włączyć się do recytacji, dopowiadając zapamiętane wyrazy. No początek dobre będą utwory polskich poetów np. „Spotkał katar Katarzynę”, „Lokomotywa”. Starsze dziecko będzie samo czytało, a fakt, że zna treść na pamięć bardzo mu to czytanie ułatwi. Będzie dobierało rymy, napisze wiersz z pamięci lub jako dyktando.

4. Poszukiwacze dźwięków. małe dziecko starsze dziecko Poszukajcie dźwięków w najbliższym otoczeniu. Zwróć uwagę dziecka na dźwięk powstający podczas: - kapania wody z kranu i nazwij go „kap, kap”, - jazdy samochodu – „brum, brum”, - szumu wiatru „szszszsz”. Poproś dziecko, by naśladowało określone dźwięki. Możesz nagrać je na dyktafon i polecić dziecku odgadywanie, co wydaje taki dźwięk. Te same nagrania mogą służyć do ćwiczeń w zapamiętywanie sekwencji dźwięków. Puszczamy 3 – 5 głosów i prosimy o podanie w kolejności ich źródeł. Innym zadaniem może być zapisanie nazw przedmiotów wydających prezentowane dźwięki.

5. Ćwiczenia narządów artykulacyjnych (języka, warg, zębów ). małe dziecko starsze dziecko Poproś malucha, by pokazał jak kotek pije mleko ze spodeczka, jak mlaska, jak się oblizuje, jak mruczy. Gdy dziecko ma z tym problem, to pokaż mu określone ruchy. Następnie naśladujcie zachowania innych zwierząt: - syczenie węża, - robienie dzióbka ptaka, - poruszanie pyszczkiem jak ryba, - dyszącego pieska, - jadącego konika. Starsze dziecko może już nie chcieć naśladować dźwięków wydawanych przez zwierzęta, ale może zapisać co robią kot, pies, koń itd. Utrwalicie w ten sposób rzeczowniki, czasowniki i termin „onomatopeje”, czyli wyrazy oznaczające dźwięki (dźwiękonaśladowcze).

6. Stosunki przestrzenne. małe dziecko starsze dziecko Do tej zabawy możecie użyć zabawki: piłki, pieska, autka. Opowiedz dziecku gdzie skacze piłka, a dziecko niech wkłada ją we wskazane przez ciebie miejsce np. Piłka wskoczyła do pudełka. Piłka ukryła się pod stolikiem. Piłka schowała się za misia. Podobne polecenia mogą dotyczyć pieska, który schował się do budy, za budą, jest przed budą, obok budy. Tak samo baw się z dzieckiem autkiem, które jest w garażu, przed garażem, za garażem. Starszemu dziecku powiemy, że wyrazy, które określają położenie, to przyimki. Przyimek stoi przed rzeczownikiem i piszemy go oddzielnie mimo, że czasami litery tworzące przyimki są przedrostami zapisywanymi łącznie z jakimś wyrazem, ale jest to czasownik. Poprzemy to następującymi przykładami: od mamy ale odjechał za oknem ale zaprosił pod stołem ale podskoczył

małe dziecko starsze dziecko 7. Znajdź błąd. Pobaw się z dzieckiem w szukanie błędów. Dzieci lubią „przyłapywać” dorosłych na śmiesznych pomyłkach. Wymyślaj różne zdania, w których kryją się błędy np. Krowa mówi hau, hau. Na drzewach rosną chmurki. Zadaniem malucha jest znalezienie błędu i poprawienie go: Źle mówisz – krowa robi muu, na drzewach rosną liście. Podczas zabawy ze starszymi dziećmi popełniasz poważniejsze błędy – podajesz złe wyniki działań matematycznych, mylisz się podczas czytania, podajesz złe litery do zapisu wyrazu – ale nie popełniasz błędów ortograficznych tylko literowe. 2 + 2 = 5 krwoa zamiast krowa salomot zamiast samolot

8. Przyjaciel z kosmosu - zabawa kształtująca słuch fonemowy. małe dziecko starsze dziecko W zależności od zainteresowań dziecka opowiedz mu o przybyszu z kosmosu (kosmicie, ufoludku), robocie lub mieszkańcu zaczarowanej krainy, który przybył na Ziemię. Przybysz mówi w dziwnym języku. Żeby się z nim porozumieć musimy nauczyć się nowego języka. Poproś aby maluch powtarzał po tobie ufoludkowe słowa: ao, ei, uoe, aio, pato, mato, kato i inne zgodnie z twoją inwencją. Do starszego dziecka mówimy sylabami, np. „Jes - tem te - raz w kuch - ni. Dzi - wię się co ci lu - dzie je - dzą. itd. W wersji trudniejszej do każdego słowa na jego początku dodajemy sylabę „ka”, np. „Kajestem kateraz kaw kakuchni. Kadziwię kasię kaco kaci kaludzie kajedzą. Jeszcze trudniejszą wersją jest zabawa w dodawanie dowolnej sylaby do każdej sylaby naszej wypowiedzi: Kaja kapój kadę kado kado kamu .

Uwagi praktyczne. * Rezygnujemy z ćwiczeń, które dziecko wykonuje już bardzo dobrze. * Powtarzamy ćwiczenia, o które dziecko prosi. * Nagradzamy dziecko po pracy. * Zamieniamy się rolami z dzieckiem, tzn. dziecko też stawia zadania rodzicom. * Do zabawy włączamy rodzeństwo. * Dzieci, które mają trudności wymagają wielokrotnych powtórzeń – kilkadziesiąt razy muszą wykonać podobne zadanie. * Bawimy się i pracujemy w miłej, pogodnej i spokojnej atmosferze, tworzymy dobry nastrój. * Zachęcamy i chwalimy dziecko, unikamy uwag krytycznych (ważne dla kształtowania się poczucia własnej wartości dziecka). *Ćwiczenia wykonujemy systematycznie (optymalnie 2 - 3 razy w tygodniu).

Pamiętaj o pochwałach i nagrodach! Po przeprowadzonych ćwiczeniach korzystne jest nagrodzenie wysiłku i starań dziecka. Formą nagrody może być np. wspólne ułożenie puzzli, kalkowanie, rysowanie, malowanie, masaż ciała („masażyk dziecięcy”) i inne preferowane przez dziecko i akceptowane przez ciebie.

Dziękuję za uwagę Ewa Marszałek Pedagog – logopeda Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Bełchatowie tel. 44 632 28 74 www.pppbelchatow.bai.pl