Kociewie

Kociewie jest to region etniczno-kulturowy, którego odrębność określa przede wszystkim gwara kociewska, z punktu widzenia geograficznego nie jest wyodrębniony. Kociewie pod względem fizyczno geograficznym obejmuje w całości obszar Pojezierza Starogardzkiego, część Wysoczyzny świeckiej i zachodni fragment Borów Tucholskich. Leży w dorzeczu dwóch rzek uchodzących do Wisły: Wierzycy i Wdy.

Rzeźba terenu Uroki regionu, który turystycznie jest atrakcyjny, ma urozmaiconą rzeźbę terenu, piękne jeziora i lasy oraz wiele innych ciekawostek przyrodniczych, nie wymagają specjalnego zachowania. Krajobraz kociewski został ukształtowany w niedawnej geologicznie przeszłości, zaledwie kilkanaście tysięcy lat temu, w tzw. pomorskiej fazie zlodowacenia bałtyckiego.

Flora i fauna Podstawowym elementem krajobrazu kociewskiego są lasy, najliczniejsze w powiecie starogardzkim darzą każdego turystę i wczasowicza czystym, świeżym i zdrowym powietrzem, upragnioną ciszą i spokojem. W olbrzymiej części są to Bory Tucholskie o dużych walorach rekreacyjnych.

Architektura Na obszarze Kociewia zachowało się sporo obiektów tradycyjnej kultury ludowej drewnianej i glinianej. Na terenie gminy można jeszcze dziś spotkać drewniane chałupy, skromne w swej prostocie, lecz przemyślane konstrukcyjnie i typowe dla architektury polskiej. Większość zachowanych obiektów tutejszej drewnianej architektury ludowej pochodzi z końca XVIII i XIX wieku. Chałupy kociewskie są rozplanowane na rzucie prostokąta. W środku mieści się charakterystyczny szeroki komin, wokoło którego grupują się izby. Dwuspadowe dachy kryte najczęściej słomą posiadają duży stopień nachylenia połaci dachowych.

Skąd pochodzi nazwa Kociewie? Nazwa Kociewie (koczewoe), w użyciu prawdopodobnie już w końcu średniowiecza, choć w źródłach pisanych XV-XVIII w. zupełnie nieznana, po raz pierwszy zapisana zapewne dopiero w latach 1810-1820 w dokumentach etnograficznych w Świeciu i od tego czasu rozpowszechniana, nie jest przez naukowców całkowicie wyjaśniona. Współcześni badacze podają kilka przykładów etymologii tej nazwy, a lud wiele dalszych. Jedni wywodzą tę nazwę od kociołków, a inni od słów kaszubskich kunc(z) - koniec, końcevi - końcowy, krańcowy w sensie krainy.

Herb Kociewia to tarcza trójdzielna z czerwonym gryfem Herb Kociewia to tarcza trójdzielna z czerwonym gryfem. Kolory symbolizują: żółty - pola uprawne, zielony - lasy, niebieski - wody rzek i jezior. Gryf czerwony stojący pionowo, wsparty na dwóch lwich łapach z pazurami, z orlim skrzydłem o pięciu piórach i orlimi łapami, zakończonymi ostrymi pazurami. Szyja z piórami zakończona głową z ostrym dziobem z językiem i sterczącymi uszami. Całość uzupełniona pionowo stojącym ogonem lekko zakręconym, zakończonym ostrym kolcem. Gryf stoi wpisany w tarczę herbową prostokąta zakończonego półokręgiem nawiązującego do średniowiecznych, wczesnogotyckich tarcz rycerskich, zasłaniających rycerzy przed ciosami.

Tekst hymnu kociewskiego: Hymn kociewski pochodzi z poematu ks. Bernarda Sychty pt. ”Wesele Kociewskie”. Śpiewa zespół Modraki z Pelplina. Tekst hymnu kociewskiego: 1. Pytasz sia, gdzie Kociewiaki Majó swoje dómi, Swe pachnące chlebam pola, Swoje sochy, broni? ref. Gdzie Wierzyca, Wda Przy śrebnym fal śpsiwie Nieso woda w dal, Tam nasze Kociewie 2. Czy to my tu na Kociewiu, Czy Borusy w borach, Czy Lasaki, czy Kaszuby Na morzu, jeziorach ref. Jedna Matka nas, Wszytkich kolybała, Pokłóńma sie w pas: Tobie, Polsko, chwała

Strój kociewski wyglądał tak: Strój męski składał się z koszuli, spodni sukiennych lub płóciennych, kamizeli sukiennej i sukmany. Strój kobiecy składał się z długiej koszuli, kilku spódnic, kiecy i sznurówki, czapki dla mężatek, granatowe lub białe pończochy i wysokie, czarne buciki sznurowane. Nowszym strojem była suknia jednolita, złożona z kiecy i przyszytego do niej stanika.

Język kociewski Przykłady z słowniczka regionalizmów kociewskich: Język kociewski jest już prawie nie słyszalny, można go jeszcze usłyszeć we wioskach, używany przez starsze pokolenie. Nowe pokolenie rozmawia czystą polszczyzną, gdyż się wstydzą mowy regionalnej. Przykłady z słowniczka regionalizmów kociewskich: brukować - potrzebować; brzad - owoc; bulwy - ziemniaki; bykowe - opłata za pokrycie krowy; papla - topola; podobiadek - drugie śniadanie; pochowa - pogrzeb; pujek - kot; przyścipny - sprytny, cwany; pupa - lalka;

HISTORIA KOCIEWIA ok. 10000 p.n.e. - pojawienie się człowieka pierwotnego na Pomorzu Nadwiślańskim ok. 1500 p.n.e. - przybycie Prawosławian na Pomorze Nadwiślańskie I-V wiek n.e. - przebieg fragmentu szlaku bursztynowego przez dzisiejsze Kociewie marzec 997 - data kociewsko-pomorskiego etapu podróży misyjnej biskupa Wojciecha do Gdańska i Prus 1276 - Sambor II dokonał zapisu ziemi gniewskiej na rzecz Krzyżaków 31 grudnia 1457 - zwycięstwo oddziału polskiego w walce z Krzyżakami pod Skórczem 1772 - Pomorze znalazło się pod zaborem pruskim 9 marca 1864 - ochotnicy z Kaszub i Kociewia wyruszyli do powstania styczniowego 1919 - konferencja pokojowa w Wersalu, zabiegi Jana Brejskiego i ks. Pawła Czaplewskiego o powrót Pomorza do Macierzy 1 stycznia 1931 - Pelplin otrzymał prawa miejskie 15 maja 1934 - Skórcz utrzymuje prawa miejskie

1978 - doprowadzenie gazu ziemnego do Tczewa i Starogardu Gd. 1 września 1939 - inwazja Niemiec na Polskę, wysadzenie mostów w Tczewie 2 września 1939 - wkroczenie wojsk niemieckich do Tczewa, Starogardu, Gniewa 12/13 września 1939 - pierwszy mord masowy 10 starogardzian w Lesie Szpęgawskim, w miejscu wymordowania 5-7 tys. Polaków 24 stycznia 1940 - pierwsza publiczna egzekucja 13 Polaków w centrum miasta Tczewa 10 lutego 1945 - wyzwolenie Świecia, pierwszego miasta Kociewie, potem Starogardu (6 marca) i Tczewa (12 marca) 22 czerwca 1973 - powstanie Towarzystwa Miłośników Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gd. 1978 - doprowadzenie gazu ziemnego do Tczewa i Starogardu Gd. 1 września 1980 - otwarcie Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gd. 27 maja 1990 - pierwsze po wojnie wolne wybory do samorządu terytorialnego

Miasta Kociewskie: Starogard Gdański, (kaszb. Starogarda, niem. Preußisch Stargard) - miasto i gmina w województwie pomorskim, siedziba powiatu starogardzkiego oraz gminy Starogard Gdański. Miasto leży nad rzeką Wierzycą na Pojezierzu Starogardzkim, jest stolicą i centrum nadwiślańsko-pomorskiego regionu Kociewie, a także jednym z najstarszych miast na Pomorzu. Tczew (csb. Dërszewò, niem. Dirschau, łac. Trsow) - Miasto położone nad Wisłą, w regionie Kociewie, drugim obok Kaszub regionie Pomorza Gdańskiego. Jest jednym z najstarszych miast na Pomorzu, jego historia sięga 1198 roku.

Gniew (kasz. Gniéw) - to miasto w woj Gniew (kasz. Gniéw) - to miasto w woj. pomorskim, nad ujściem Wierzycy do Wisły, w powiecie tczewskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Gniew. Gniew leży w widłach utworzonych przez Wisłę oraz uchodzącą do niej Wierzycę. Na tym odcinku Wisła płynie w Dolinie Kwidzyńskiej, która stanowi końcowy fragment tzw. Doliny Dolnej Wisły. Terytorialnie Gniew leży na skraju Pojezierza Starogardzkiego oraz Kociewia. Pelplin to miasto w woj. pomorskim, w powiecie tczewskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pelplin. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. gdańskiego. Leży w dolinie i zlewisku rzeki Wierzycy, na terenie Kociewia. Nowe (niem. Neuenburg in Westpreußen.) to miasto w woj. kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nowe, na lewym brzegu Wisły przy drodze krajowej nr 1, na Kociewiu. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. bydgoskiego.

Świecie (kasz. Swiéce, niem. Schwetz), miasto w woj Świecie (kasz. Swiéce, niem. Schwetz), miasto w woj. kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Świecie. Świecie położone jest na Pojezierzu Pomorskim, w regionie etnicznym Kociewia, u ujścia rzeki Wdy do Wisły, a dokładniej- w miejscu, gdzie wysoczyzna morenowa stromo opada w kierunku rzeki. Taka lokalizacja przywodzi na myśl miasto położone na terenach górskich. Skarszewy (kaszb. Skarszewò) – miasto w woj. pomorskim, w powiecie starogardzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Skarszewy. Na południowym obszarze miejskim Skarszew znajduje się jezioro Borówno Wielkie (szeroka infrastruktura turystyczno-rekreacyjna). Dawny dworzec kolejowy w mieście jest punktem końcowym Szlaku Skarszewskiego Skórcz - to miasto i gmina, położone na północno-wschodniej granicy Borów Tucholskich w województwie pomorskim, na Kociewiu, w powiecie starogardzkim. Skórcz otrzymuje w roku 1929 miejskie uprawnienia finansowe, a w roku 1934 prawa miejskie. Historycznymi wariantami nazewniczymi miasta były kolejno: "Schorcz", "Scoricz", "Schoritz", "Schorczk", "Skorcz", Skorczke", "Skurcz" i "Skorć. W okresie okupacji nazwa miasta została zmieniona przez administrację niemiecką na niem. Skurz.

Najdłuższa ławka świata w Szlachcie - 613,13 m. Widoki kociewskie Panorama Tczewa Najdłuższa ławka świata w Szlachcie - 613,13 m.

Urząd miasta w Starogardzie Gdańskim. Bazylika Katedralna w Pelplinie. Urząd miasta w Starogardzie Gdańskim.

W kociewskich lasach można spotkać dziką zwierzynę np. łosia. Jezioro Ostrowite W kociewskich lasach można spotkać dziką zwierzynę np. łosia.

Kociewie zimą. Kapliczka kociewska.

Na Kociewiu można znaleźć tereny dziewicze, nienaruszone, które zachowały swój pierwotny charakter. Panorama Gniewu.

BIBLIOGRAFIA : 1. Pojezierze Kociewskie i okolice. 1984 BIBLIOGRAFIA : 1. Pojezierze Kociewskie i okolice. 1984. ISBN 83-215-7212-X 2. WIRTUALNE KOCIEWIE [online]. dostępny dn.2006.2007]. http://kociewiak.pl 3. Kociewie [online]. Wikipedia, [dostępny dn.2006.2007]. http://pl.wikipedia.org/wiki/Kociewie Fotografie: WIRTUALNE KOCIEWIE [online]. dostępny dn.2006.2007]. http://kociewiak.pl Prezentację wykonał: Sosna