Powstanie styczniowe w malarstwie polskim

Wszystkie ważne wydarzenia z historii Polski miały swoje odzwierciedlenie w wytworach kultury, w tym w twórczości malarskiej - nie inaczej było z Powstaniem Styczniowym.

Powstanie Styczniowe wybuchło 22 stycznia 1863 roku. W tym czasie Polska nie istniała już prawie 70 lat, a zamiast niej utworzono Królestwo Polskie, które tak naprawdę było pod całkowitą kontrolą Rosjan. Antyrosyjskie nastroje spowodowane tą sytuacją, nasiliły się, gdy rozpoczęto wśród Polaków pobór do wojsk rosyjskich. Rozwijały się dwa ugrupowania polityczne: za łagodnym rozwiązaniem „konfliktu” stała frakcja „białych”, za powstaniem „czerwoni” i to właśnie oni głośno domagając się reform oraz uniezależnienia się od Imperium wezwali ludzi do walki.

Przed wybuchem – w pewien sposób opis manifestacji patriotycznych przed wybuchem powstania.

Jan Matejko, Rok 1863 – Polonia. 1864. Olej na płótnie, 156 x 232 cm

Wojciech Kossak, Czerkiesi na Krakowskim Przedmieściu. 1912. Olej na płótnie. 100 x 200 cm

Henryk Pillati, Pogrzeb pięciu ofiar manifestacji w Warszawie w roku 1861 1865. Olej na płótnie. 103,5 x 154 cm

Aleksander Lesser Pogrzeb Pięciu Poległych na Starych Powązkach w Warszawie, 1861.

Aleksander Sochaczewski, Branka Polaków do armii rosyjskiej w 1863

Powstanie Styczniowe, ze względu na brak regularnej armii oraz broni (często walczono przy użyciu kos czy broni myśliwskiej), swoją walkę prowadziło głównie metodami partyzanckimi. Jednym z priorytetów walczących było zdobycie jak największej ilości broni. Powstanie mimo ogromnego zaangażowania ludności oraz przyłączenia się frakcji „białych” w późniejszym etapie walk, nie miało szans na powodzenie. Stopniowo upadało, aż wiosną 1864 roku wygasło. W sierpniu zaś na stokach Cytadeli Warszawskiej powieszono jego organizatorów m.in. Romualda Traugutta.

– wizje twórców dotyczące samego powstania. Powstanie – wizje twórców dotyczące samego powstania.

Juliusz Kossak, Bitwa pod Ignacewem. 1865. Akwarela, papier. 70 x 98 cm

Józef Chełmoński, Epizod z powstania 1863 roku. 1884-1885. Olej na płótnie. 45 x 81 cm

Józef Chełmoński, Powstańcy przed karczmą. 1885. Olej na płótnie. 64 x 125 cm

Michał Elwiro Andriolli, Walka powstańcza.

Maksymilian Gierymski, Wymarsz powstańców ze wsi w 1863 roku. Ok. 1867. Akwarela, tektura. 17,3 x 28,7 cm

Maksymilian Gierymski, Powstaniec z 1863 roku. Ok. 1869. Olej na desce. 31 x 24 cm

Maksymilian Gierymski, Patrol powstańczy – pikieta. 1872-73. Olej na płótnie. 60 x 110 cm

Tadeusz Ajdukiewicz, Scena z powstania styczniowego, 1875

Tadeusz Ajdukiewicz, Obóz powstańców w lesie 1875. Olej na płótnie. 41 x 66 cm

Jan Rosen, Powstańcy z roku 1863. 1880. Olej na płótnie. 95 x 176 cm

Władysław Malecki, Patrol powstańczy 1883. Olej na płótnie. 27 x 32 cm

Stanisław Witkiewicz, Ranny powstaniec 1881. Olej na płótnie. 59,5 x 117 cm

Stanisław Witkiewicz, Powstaniec zabity 1882. Olej. 42 x 63 cm

Szacuje się, że w Powstaniu Styczniowym zginęło około 20 tysięcy Polaków, a 40 tys. zostało zesłanych na Syberię. Co więcej, niepowodzenie powstania niosło ze sobą ogromne represje dla Polaków – zlikwidowano resztki autonomii Królestwa Polskiego oraz rozpoczęto intensywną rusyfikację Polaków. Dla biało-czerwonych zaczęły się naprawdę ciężkie czasy...

Po klęsce – los zesłańca – jeden z aspektów represji popowstaniowych.

Aleksander Sochaczewski, Pożegnanie z Europą,1894.

Jacek Malczewski, Na etapie (Sybiracy) 1890. Olej na płótnie. 65 x 48 cm

Jacek Malczewski, Na etapie. 1890-1892. Olej na płótnie. 37 x 66 cm

Jacek Malczewski, Niedziela w kopalni. 1882. Olej na płótnie. 118 x 180 cm

Jacek Malczewski, Sybirak. 1887. Olej na tekturze. 16,5 x 39 cm

Jacek Malczewski, Wigilia na Syberii 1892. Olej na płótnie. 81 x 126 cm

Zebrała i opracowała: Alina Langa ŹRÓDŁA: http://www.mowimyjak.pl/fakty/informacje/powstanie-styczniowe-przyczyny-przebieg-skutki-czyli-krotki-bryk-dla-niezorientowanych,22_51796.html http://www.zsg.bialystok.pl/index.php?option=com_content&view=article&catid=24%3Adzieje-polski-pdzlem-malowane&id=928%3Apowstanie-styczniowe-w-malarstwie-polskim&Itemid=21 http://pl.wikipedia.org/wiki/Powstanie_styczniowe