dr Arkadiusz Pulikowski IBiIN Uniwersytet Śląski Katowice Elektroniczna książka na elektronicznym papierze. Czy to już zmierzch ery druku? Informacja dla nauki a świat zasobów cyfrowych 11-13 września, Świnoujście

Plan wystąpienia przyczyny zainteresowania e-czytnikami, charakterystyka papieru elektronicznego, charakterystyka e-czytników, przegląd dostępnych obecnie e-czytników wykorzystujących e-papier, przyjęta metodologia, omówienie ankiety, przedstawienie wyników, odpowiedź na pytanie: Czy to już zmierz ery druku?

Przyczyny zainteresowania e-czytnikami problemy z czytaniem obszerniejszych dokumentów elektronicznych na ekranie monitora, znaczny przyrost liczby czytanych dokumentów elektronicznych, wszechmarnotrawstwo papieru, próba odpowiedzi na pytanie czy e-papier jest w stanie konkurować z papierem tradycyjnym, informacje o nowych urządzeniach pojawiające się w prasie, np.: „Magazyn "Time" donosi, że 12 proc. książek sprzedanych w serwisie Amazon.com w czerwcu to ebooki przeznaczone dla urządzenia Amazon Kindle” (na 130 000 pozycji dostępnych zarównow postaci drukowanej jak i elektronicznej). Reuters: „Mahaney szacuje, że Amazon sprzeda 380 000 egzemplarzy Kindle w 2008 roku. Poprzednio przewidywano sprzedaż na poziomie 190 000 sztuk. Nowe dane oznaczałyby, że Kindle sprzedaje się w podobnym tempie jak iPhone w pierwszym roku sprzedaży. Według Mahaney'a Amazon miałby sprzedać 150 000 czytników w samym czwartym kwartale.”

Papier elektroniczny (e-papier) to wyświetlacz mający imitować tradycyjny papier, od powszechnie dostępnych wyświetlaczy używanych w monitorach, telefonach komórkowych i innych urządzeniach odróżnia go przede wszystkim brak podświetlenia - świeci światłem odbitym tak jak papier tradycyjny, raz wyświetlony tekst nie pobiera już energii z baterii, e-papier został wynaleziony przez Nicholasa Sheridona w 1975 roku, wówczas pracownika firmy Xerox, jest on również autorem samego pojęcia „e-papier”, od tego czasu powstały różne technologie otrzymywania elektronicznego papieru, pierwsze komercyjne urządzenie wykorzystujące elektroniczny papier – LIBRIe, zostało udostępnione na rynku Japońskim przez firmę Sony w kwietniu 2004 roku, LIBRIe, a także prawie wszystkie obecnie dostępne e-czytniki, wykorzystują technologię E Ink stworzoną przez E Ink Corporation, e-papier jest również wykorzystywany w wyświetlaczach telefonów komórkowych, zegarków i tablicach ogłoszeniowych e-papier wyświetla na razie obraz w odcieniach szarości, ale są już opracowane kolorowe protytypy oraz jeden kolorowy e-czytnik dostępny w sprzedaży - FLEPia firmy Fujitsu.

E-czytniki e-czytniki (e-readers, e-book readers) do wyświetlania tekstu wykorzystują e-papier, głównie E Ink, którego najnowsza odmiana Vizplex ma o 20% jaśniejsze tło i jest 2x szybsza, e-czytniki były już dostępne na długo przed 2004 rokiem, ale wykorzystywały wyświetlacze emitujące światło i męczące wzrok, posiadają wbudowaną pamięć (64-512MB) oraz gniazda kart pamięci (SD, MMC, Memory Stick) pozwalające rozszerzyć pojemność e-czytnika, odczytują wiele różnych formatów plików tekstowych, graficznych a nawet dźwiękowych, z komputerem stacjonarnym lub laptopem łączą się poprzez port USB, wyświetlacze mają przekątną od 5” do 9,7” (A4), najtańsze e-czytniki kosztują ok. 300$ w USA, w Polsce są obecnie dostępne: - Sony Reader PRS 505 na Allegro 840-880zł z USA, - Hanlin eReader na Allegro i na www.ebookreader.pl 1090zł, - Cybook Gen3 na www.e-czytnik.pl 1328zł, - iRex iLiad na www.e-czytnik.pl 2634zł. parametry tych modeli oraz Kindle’a promowanego przez księgarnię Amazon zostały zestawione w tabeli.

Parametry wybranych e-czytników Bookeen Cybook Gen 3 Sony Reader PRS-505 HanLin eBook Amazon Kindle iRex ILiad Rodzaj wyświetlacza E Ink Vizplex E Ink Długość [mm] 188 175 184 190 216 Szerokość [mm] 118 122 120 134 155 Grubość [mm] 8,5 8 10 18 16 Waga [g] 174 250 200 289 388 Rozmiar wyświetlacza 90x120mm 6” 122x163mm 8,1” Rozdzielczość wyświetl. 800x600 166,7 dpi 1024x768 158 Liczba odcieni szarości 4 Żywotność baterii [liczba wyświetlanych stron] 8000 7500 9000 bd. iRex iLiad posiada dotykowy ekran z rysikiem do tworzenia notatek, inne e-czytniki dostępne obecnie na świecie: STAReBOOK, Astak Mentor, GeR2, BeBook.

Charakterystyka badania ankietowego w ankiecie wzięło udział 50 osób: - 20 → bibliotekarze z Biblioteki UŚ, - 15 → pracownicy Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UŚ, - 15 → studenci IBiIN, wymienione grupy nie były wydzielone do osobnej analizy, wypełnianie jednej ankiety trwało od 10 do 15 min., badanie zostało przeprowadzone na początku września br.

Metodologia na początku respondenci byli zapoznawani z celem badania, kolejnymi jego etapami, a także mieli możliwość zewnętrznego obejrzenia Cybooka, następnie ankietowani proszeni byli o wypełnienie pierwszej części ankiety, zawierającej 5 pytań wprowadzających, wśród których znajdowało się istotne pytanie o ogólne nastawienie do e-czytnika przed badaniem, kolejnym etapem było czytanie fragmentu tekstu z książki drukowanej, po jego przeczytaniu respondenci kontynuowali lekturę w e-czytniku, ostatnim elementem badania było wypełnienie drugiej części ankiety, zawierającej 10 pytań.

Pierwsza część ankiety – przed czytaniem 1. Płeć:  kobieta,  mężczyzna. 2. Wiek:  20 - 29,  30 - 39,  40 - 49,  50 i więcej. 3. Jak często korzysta Pani/Pan z komputera (stacjonarnego/laptopa):  codziennie lub prawie codziennie,  co kilka dni,  rzadziej. 4. W jaki sposób czyta Pani/Pan obszerne dokumenty elektroniczne (można zaznaczyć kilka):  na ekranie monitora komputera stacjonarnego lub laptopa,  na ekranie palmtopa,  na ekranie telefonu komórkowego,  robiąc wydruki. 5. Ogólne nastawienie do e-czytników:  sceptyczne,  obojętne,  pozytywne,  entuzjastyczne.

Książka tradycyjna do badań wykorzystana została książka autorstwa Wojciecha Jagielskiego pt. Dobre miejsce do umierania, jest to reportaż z Zakaukazia, respondenci mieli do przeczytania nieco ponad dwie strony tekstu, w tym wstęp napisany przez Ryszarda Kapuścińskiego, istotnym argumentem przemawiającym za wykorzystaniem tej książki, oprócz treści, była jej dostępność w wersji elektronicznej.

Książka elektroniczna wersja elektroniczna książki pochodzi z serwisu NEXTO, jest to wersja demo, zawierająca pierwsze 16 stron, przed rozpoczęciem czytania, ankietowani mogli dopasować rozmiar czcionki do indywidualnych preferen-cji, do przeczytania był ciąg dalszy tekstu czytanego w wersji drukowanej obejmu-jący odpowiednik 3 stron książki, liczba zmian elektronicznych stron zależała od wybranego rozmiaru czcionki (5-10).

Druga część ankiety – po czytaniu (p.1-6) 1. Czytelność tekstu w e-czytniku jest:  dużo gorsza niż papieru,  niewiele gorsza od papieru,  taka sama jak papieru,  lepsza niż papieru. 2. Wyświetlacz e-czytnika męczy wzrok:  podobnie jak papier,  bardziej niż papier, lecz znacznie mniej niż monitor komputera,  podobnie jak monitor komputera. 3. Czytelność tekstu jest wystarczająca do czytania:  nawet kilkusetstronicowych dokumentów,  co najwyżej kilkudziesięciostronicowych dokumentów. 4. Mając na uwadze mobilność, wymiary urządzenia (szerokość, wysokość, grubość) są:  za małe,  za duże,  w sam raz. 5. Wyświetlacz czytnika jest:  stanowczo za mały,  za mały, 6. Błysk pojawiający się przy zmianie stron:  nie przeszkadza,  przeszkadza w niewielkim stopniu,  bardzo przeszkadza.

Druga część ankiety – po czytaniu (p.7) 7. Jak ocenia Pani/Pan przydatność niżej wymienionych możliwości, jakie obecnie oferują e‑czytniki: BP P MP /* - oznacza funkcje niedostępne w testowanym czytniku zmiana kroju i rozmiaru czcionki zmiana orientacji strony z pionowej na poziomą (więcej tekstu w linii) wyszukiwanie w tekście /* tworzenie zakładek wyeksponowane przyciski do wygodnej nawigacji między stronami możliwość przechowywania na karcie pamięci nawet kilku tysięcy książek porządkowanie książek w ramach folderów (gatunki literackie, nazwiska autorów) /* otwieranie książki na stronie, na której ostatnio skończyliśmy czytanie wyświetlanie zdjęć (na razie tylko czarno-białych) odtwarzanie muzyki w formacie MP3 (na słuchawkach) tworzenie odręcznych notatek i wyróżnień rysikiem /* wskaźnik pozycji w książce (pasek na dole ekranu) połączenie z Internetem (do pobierania książek) /* energooszczędność wyświetlacza pozwalająca na wykonanie kilku tysięcy odsłon stron na jednym ładowaniu akumulatora

Druga część ankiety – po czytaniu (p.8-10) 8. Nastawienie do e-czytnika po wypróbowaniu i poznaniu możliwości:  sceptyczne,  obojętne,  pozytywne,  entuzjastyczne. 9. Czy chciałaby Pani/Pan posiadać to urządzenie?  tak,  nie,  nie wiem. 10. Jeśli w pytaniu 9. odpowiedź brzmi „tak” lub „nie wiem”, to ile maksymalnie gotowa byłaby Pani/Pan zapłacić za to urządzenie:  100 zł,  200 zł,  300 zł,  400 zł,  500 zł,  600 zł,  700 zł,  800 zł,  900 zł,  1000 zł,  1100 zł,  1200 zł.

Wyniki ankiety cz. 1. (p.1-5) 1. Płeć: 33os. / 66% → kobieta, 17os. / 34% → mężczyzna. 2. Wiek: 23os. / 46% → 20 - 29, 17os. / 34% → 30 - 39, 7os. / 14% → 40 - 49, 3os. / 6% → 50 i więcej. 3. Jak często korzysta Pani/Pan z komputera (stacjonarnego/laptopa): 48os. / 96% → codziennie lub prawie codziennie, 2os. / 4% → co kilka dni, 0os. / 0% → rzadziej. 4. W jaki sposób czyta Pani/Pan obszerne dokumenty elektroniczne (można zaznaczyć kilka): 46os. / 92% → na ekranie monitora komputera stacjon. lub laptopa, 3os. / 6% → na ekranie palmtopa, 6os. / 12% → na ekranie telefonu komórkowego, 28os. / 56% → robiąc wydruki. 5. Ogólne nastawienie do e-czytników: 6os. / 12% → sceptyczne, 14os. / 28% → obojętne, 23os. / 46% → pozytywne, 7os. / 14% → entuzjastyczne.

Wyniki ankiety cz. 2. (p.1-6) 1. Czytelność tekstu w e-czytniku jest: 1os. / 2% → dużo gorsza niż papieru, 15os. / 30% → niewiele gorsza od papieru, 21os. / 42% → taka sama jak papieru, 13os. / 26% → lepsza niż papieru. 2. Wyświetlacz e-czytnika męczy wzrok: 34os. / 68% → podobnie jak papier, 14os. / 28% → bardziej niż papier, lecz znacznie mniej niż monitor komputera, 2os. / 4% → podobnie jak monitor komputera. 3. Czytelność tekstu jest wystarczająca do czytania: 40os. / 80% → nawet kilkusetstronicowych dokumentów, 10os. / 20% → co najwyżej kilkudziesięciostronicowych dokumentów. 4. Mając na uwadze mobilność, wymiary urządzenia (szerokość, wysokość, grubość) są: 3os. / 6% → za małe, 1os. / 2% → za duże, 46os. / 92% → w sam raz. 5. Wyświetlacz czytnika jest: 0os. / 0% → stanowczo za mały, 13os. / 26% → za mały, 37os. / 74% → w sam raz. 6. Błysk pojawiający się przy zmianie stron: 17os. / 34% → nie przeszkadza, 27os. / 54% → przeszkadza w niewielkim stopniu, 6os. / 12% → bardzo przeszkadza.

Wyniki ankiety cz. 2. (p.7) 7. Jak ocenia Pani/Pan przydatność niżej wymienionych możliwości, jakie obecnie oferują e‑czytniki (na niebiesko wartości procentowe): BP P MP /* - oznacza funkcje niedostępne w testowanym czytniku 70 35 30 15 zmiana kroju i rozmiaru czcionki 28 14 50 25 22 11 zmiana orientacji strony z pionowej na poziomą (więcej tekstu w linii) 76 38 20 10 4 2 wyszukiwanie w tekście /* 42 21 56 1 tworzenie zakładek 36 18 62 31 wyeksponowane przyciski do wygodnej nawigacji między stronami 84 16 8 możliwość przechowywania na karcie pamięci nawet kilku tysięcy książek porządkowanie książek w ramach folderów (gatunki literackie, nazwiska autorów) /*

Wyniki ankiety cz. 2. (p.7) c.d. BP P MP /* - oznacza funkcje niedostępne w testowanym czytniku 76 38 22 11 2 1 otwieranie książki na stronie, na której ostatnio skończyliśmy czytanie 24 12 62 31 14 7 wyświetlanie zdjęć (na razie tylko czarno-białych) 48 30 15 odtwarzanie muzyki w formacie MP3 (na słuchawkach) 46 23 6 3 tworzenie odręcznych notatek i wyróżnień rysikiem /* 70 35 16 8 wskaźnik pozycji w książce (pasek na dole ekranu) 58 29 36 18 połączenie z Internetem (do pobierania książek) /* energooszczędność wyświetlacza pozwalająca na wykonanie kilku tysięcy odsłon stron na jednym ładowaniu akumulatora

Wyniki ankiety cz. 2. (p.8-10) 8. Nastawienie do e-czytnika po wypróbowaniu i poznaniu możliwości: 2os. / 4% → sceptyczne, 12% przed wypróbowaniem 1os. / 2% → obojętne, 28% przed wypróbowaniem 28os. / 56% → pozytywne, 46% przed wypróbowaniem 19os. / 38% → entuzjastyczne. 14% przed wypróbowaniem 9. Czy chciałaby Pani/Pan posiadać to urządzenie? 42os. / 84% → tak, 2os. / 4% → nie, 6os. / 12% → nie wiem. 10. Jeśli w pytaniu 9. odpowiedź brzmi „tak” lub „nie wiem”, to ile maksymalnie gotowa byłaby Pani/Pan zapłacić za to urządzenie: 3os. / 6% → 100 zł, 5os. / 11% → 200 zł, 15os. / 31% → 300 zł, 7os. / 15% → 400 zł, 9os. / 19% → 500 zł, 4os. / 8% → 600 zł, 2os. / 4% → 700 zł, 1os. / 2% → 800 zł, 0os. / 0% → 900 zł, 1os. / 2% → 1000 zł, 0os. / 0% → 1100 zł, 1os. / 2% → 1200 zł.

Czy to już zmierz ery druku?

Czy to już zmierz ery druku? TAK!

Dziękuję za uwagę