Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy w woj. pomorskim Lek. Łukasz Balwicki

częstość raka szyjki macicy w Polsce Zachorowalność w Polsce – 13,1/100 000 kobiet (około 4000 kobiet rocznie) Umieralność – 6,8/100 000 kobiet (około 2000 kobiet rocznie) Umieralność najwyższa w Europie wśród 17 krajów biorących udział w badaniu Eurocare Zatoński i wsp. Krajowy Rejestr Nowotwrów,2002

czynniki ryzyka raka szyjki macicy Infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego – HPV (typy wysokoonkogenne – 16, 18, 31, 45) Duża liczba partnerów seksualnych Wczesny wiek rozpoczęcia współżycia Szczyt zachorowalności na raka inwazyjnego 45-55 r.ż, rzadko przed 40 r.ż. Szczyt rozpoznań raka nieinwazyjnego – 35 r.ż. Duża liczba porodów Niski status społeczny i ekonomiczny Palenie papierosów Wieloletnie stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych Zakażenie wirusem HIV, immunosupresja. Stany zapalne narządów płciowych (rzęsistki, chlamydia, wirus opryszczki)

profilaktyka raka szyjki macicy PIERWOTNA ROFILAKTYKA WTÓRNA Zapobieganie zakażeniom HPV - immunizacja - zmniejszenie ekspozycji na HPV badanie SKRYNINGOWE

rak szyjki macicy Jest unikalnym nowotworem do prowadzenia profilaktyki wtórnej szyjka macicy jest dostępna badaniom posiada dobrze opisane stany przedrakowe stany przedrakowe można łatwo wyleczyć

cytologia Badanie cytologiczne pozwala na wykrycie zmian przedrakowych lub raka szyjki macicy w stadium klinicznie bezobjawowym. Badanie polega na pobraniu wymazu z części pochwowej szyjki macicy oraz ocenie go pod mikroskopem. 50% kobiet chorujących na raka szyjki macicy nigdy nie miało wykonanego wymazu cytologicznego 10% chorych nie miało wykonanego wymazu w ciągu ostatnich 5 lat Każdego roku 30% kobiet z rakiem szyjki macicy jest błędnie oceniana na podstawie fałszywie negatywnego wyniku wymazu cytologicznego

cytologia

cel badania przesiewowego Jest wykrycie choroby we wczesnym stadium Obniżenie umieralności i chorobowości Zmniejszenie skutków zdrowotnych, społecznych i finansowych choroby

Skryning a zachorowalność

Ogólnopolski Program Profilaktyki Raka Szyjki Macicy Finansowany przez Ministerstwo Zdrowia, organizowany przez NFZ Badanie wykonywane co 3 lata Wiek kobiet 25 – 59 lat Etap podstawowy – diagnostyczny – pogłębiony Wystandaryzowana metoda pobierania cytologii – szczoteczka Cervex – Brush SIMP – System Informatyczny Monitorowania Profilaktyki WOK i COK Reklama społeczna

informacje podstawowe 2,2 mln mieszkańców woj. pomorskiego kobiety stanowią - ok. 51 % społeczeństwa kobiety w wieku 25-59 lat - ok.563 tyś. woj. pomorskie - 5,9% powierzchni kraju, 5,8% ludności kraju

OBJĘCIE POPULACJI PROGRAMEM PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY w % Polska z podziałem na województwa (dane z 01.02.2008) DOLNOŚLĄSKIE 13,72 KUJAWSKO-POMORSKIE 15,42 LUBELSKIE 17,92 LUBUSKIE 11,48 ŁÓDZKIE 16,85 MAŁOPOLSKIE 10,9 MAZOWIECKIE OPOLSKIE 19,57 PODKARPACKIE 8,12 PODLASKIE 17,44 POMORSKIE 22,47 ŚLĄSKIE 12,8 ŚWIĘTOKRZYSKIE 11,22 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 24,87 WIELKOPOLSKIE 6,61 ZACHODNIOPOMORSKIE 24,3 RAZEM 14,18

OBJĘCIE POPULACJI PROGRAMEM PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY w % woj OBJĘCIE POPULACJI PROGRAMEM PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY w % woj. Pomorskie z podziałem na powiaty (dane z 01.02.2008) BYTOWSKI 17,42 CHOJNICKI 33,76 CZŁUCHOWSKI 37,69 GDAŃSKI 20,08 KARTUSKI 27,85 KOŚCIERSKI 28,04 KWIDZYŃSKI 24,85 LĘBORSKI 6,75 MALBORSKI 18,66 NOWODWORSKI PUCKI 24,39 SŁUPSKI 11,73 STAROGARDZKI 28,99 TCZEWSKI 14,25 WEJHEROWSKI 25,39 SZTUMSKI 17,47 GDAŃSK 24,24 GDYNIA 22,53 SŁUPSK 16,05 SOPOT 9,07 RAZEM 22,47

Wyniki dodatnie w 2007 Liczba badań, w których stwierdzono nieprawidłowe komórki nabłonka płaskiego 1 029 nieprawidłowe komórki nabłonka płaskiego nieokreślonego zaznaczenie (ASC – US) 425 nieprawidłowe komórki nabłonka płaskiego nie można wykluczyć SIL (ASC- H) 70 LSIL – zmiany śródnabłonkowe stopnia niskiego obejmujące koilocytozę (HPV) i możliwość CIN 1 (dysplazja małego stopnia) 402 HSIL – zmiany śródnabłonkowe stopnia wysokiego mogące odpowiadać CIN 2, CIN 3/ CIS (dysplazja średniego i dużego stopnia) 122 - rak płaskonabłonkowy 10

Wyniki dodatnie w 2007 Liczba badań, w których stwierdzono nieprawidłowe komórki nabłonka gruczołowego 67 nieprawidłowe komórki nabłonka gruczołowego o (AGC): kanału szyjki (endocerwikalne) 44 nieprawidłowe komórki nabłonka gruczołowego o (AGC): endometrioidalne 3 nieprawidłowe komórki nabłonka gruczołowego o (AGC): nieokreślone 13 nieprawidłowe komórki gruczołowe, prawdopodobnie nowotworowe: endocerwikalne 6 nieprawidłowe komórki gruczołowe, prawdopodobnie nowotworowe: endometrioidalne gruczolakorak – adenocarcinoma endocervcale in situ (ACIS) gruczolakorak – adenocarcinoma kanału szyjki 1 gruczolakorak – adenocarcinoma endometrioidalne gruczolakorak – adenocarcinoma pozamaciczny - gruczolakorak – adenocarcinoma – inny

e-mail: mbrzezinski@zdrowiekobiety.org kontakt Wojewódzki Ośrodek Koordynujący Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy w Gdańsku www.zdrowiekobiety.org wok@zdrowiekobiety.org 80 - 952 Gdańsk, ul. Dębinki 7 tel: +48 58 735 83 03, fax: +48 58 349 15 48 Wysyłka materiałów promocyjnych: Michał Brzeziński tel. 501 762 172 e-mail: mbrzezinski@zdrowiekobiety.org