Zasady czytania obrazu

Czym jest sztuka ? Wydaje się, że nierozłącznie wiążą się z nią pojęcia artysty i piękna, więc od próby ich zdefiniowania rozpocząć należy rozważania o sztuce.

Starożytność Do k. XVIII w. Od pocz. XIX w.

Sztuka współczesna przezornie pomija słowo piękno, bo trudno w jej przejawach się go czasem dopatrzyć- dziś mówi się raczej o ekspresji - wyrazistych środkach artystycznych, sile oddziaływania na odbiorcę.

Sztuka to: Pierwsza reakcja polega zwykle na utożsamieniu sztuki ze sztukami plastycznymi („plasticos" to 'formowany z czegoś, tworzony'): malarstwem, rzeźbą, architekturą, rzemiosłem artystycznym. Ale w średniowieczu cenione były sztuki wyzwolone (niewymagające wysiłku fizycznego), bardzo długo traktowane jako ukoronowanie działalności człowieka, dające uprawiającym je niezwykłą nobilitację, stąd dążenie twórców sztuk plastycznych , by i im przypisać ową wysoką rangę. Pierwszym udało się to architektom, ponieważ najpierw powstaje wytwór ich myśli, potem dopiero wytwór materialny, czasem nawet bez udziału twórcy intelektualnego. Malarstwo bardziej związane jest z pracą fizyczną twórcy, więc zostaje uznane za sztukę później, ok. XVI wieku. Postać rzeźbiarza zawsze kojarzy się z pracą fizyczną, wysiłkiem , upaćkaniem, więc dopiero wiek XIX doceni walory artystyczne jego dzieł a jego samego nazwie artystą.

Cechą sztuki jest sztuczność- same rozrzucone na stole pomarańcze, choćby nie wiadomo jak piękne, nie są dziełem sztuki, potrzebne jest spojrzenie na nie artysty i umiejętność przekazania tego spojrzenia odbiorcy -> historia sztuki to historia postrzegania rzeczywistości przez artystów.

Definicja dzieła sztuki wg W. Tatarkiewicza : Dzieło sztuki to odtwarzanie lub konstruowanie form lub wyrażanie przeżyć w taki sposób, by efekt tych działań mógł zachwycać, wzruszać lub wstrząsać „.

Dzieło sztuki tworzone jest przez treść i formę Dzieło sztuki tworzone jest przez treść i formę. Treść to idee przekazywane przez dzieło, formę tworzy to, co bezpośrednio dane zmysłom: kształt, linia, kolor, kompozycja. Forma umożliwia wyrażanie treści, a w sztuce abstrakcyjnej sama tę treść tworzy.

Dzieło sztuki to: Coś sztuczne (wytworzone przez człowieka) i piękne (wywołujące wrażenia estetyczne) lub posiadające dużą siłę ekspresji.

Jak opisywać dzieła sztuk plastycznych? Od czego zacząć? Krok 1: Metryczka obrazu, zawierająca następujące informacje: Kto jest autorem, Jaki jest tytuł, W jakiej technice został wykonany (malarstwo olejne, akwarela, pastel, grafika, rzeźba pełna, szkic, relief...) i jakie ma wymiary, Kiedy powstał (rok, epoka, styl), Gdzie się obecnie znajduje.

Hans Memling, Sąd Ostateczny  tempera, deska, część środkowa 221x161,5 cm,     skrzydła 223x72,3cm 1456 – 1471 r Muzeum Narodowe w Gdańsku

Krok 2: Określenie tematyki która może być wysoka lub niska

batalistyczna historyczna mitologiczna religijna Tematyka wysoka batalistyczna historyczna mitologiczna religijna

Tematyka niska scena rodzajowa pejzaż weduta martwa natura portret

Krok 3: Opis sceny co się dzieje na płótnie, gdzie się scena rozgrywa, kto jest jej głównym bohaterem, co jest na planie pierwszym, drugim, w tle; co jest w centrum a co po boku; co robią poszczególne postacie; jak są ubrane Obowiązuje prosta zasada: od ogółu do szczegółu, od lewej strony obrazu do prawej

Krok 4: Określenie stylu Od starożytności uważano, że sztuka ma naśladować rzeczywistość – mimesis, sztuka mimetyczna, figuratywna, przedstawiająca; wiek XX wprowadził sztukę nieprzedstawiającą, abstrakcyjną, oderwaną od konkretnych obiektów świata, będącą czystą kompozycją linii, barw i brył.

Style figuratywne realizm symbolizm ekspresjonizm

Style niefiguratywne abstrakcja

Krok 5 : Określenie rodzaju perspektywy, czyli sposobu uzyskiwania wrażenia przestrzenności, głębi

5. Rodzaje perspektyw, czyli uzyskiwania wrażenia przestrzenności Kulisowa – to co dalsze częściowo zasłonięte

Hierarchiczna – to co ważne największe

Malarska – barwna – kolory ciepłe przybliżają, zimne oddalają

Powietrzna – większa odległość oka od przedmiotu to więcej powietrza, czyli większe rozmycie, szarość

Linearna, zbieżna – linia horyzontu na linii oka, jeden punkt wybrany i prowadzone do niego linie doprowadzające, przesunięcie linii horyzontu poniżej linii oka daje wrażenie przestrzeni, natomiast powyżej zagęszcza kompozycję

Klasyfikacja barw: 3 barwy podstawowe

ze zmieszania barw podstawowych powstają barwy pochodne

barwy kontrastowe to czerń + biel oraz barwy dopełniające, czyli takie które po zmieszaniu dadzą szarą:

Barwy mają swoje treści: biel to niewinność, światło, odpowiednik linii pionowej; czerń to ciemność, pasywność, to co ginie, odpowiednik linii poziomej; żółcień to dynamika, pobudzenie, nastawienie na świat zewnętrzny; błękit to kontemplacja, koncentracja uwagi, uspokojenie

Krok 7: Określenie typu linii przeważających w danym dziele

proste poziome i pionowe – stałość, pewność, statyczność

ukośne, łamane - dynamika

krzywe – zmienność, determinacja, skupienie

Krok 8: Określenie typu kompozycji

Statyczna

lub dynamiczna

otwarta (wrażenie przypadkowości, niekompletności)

zamknięta (układ ukształtowany, kontrolowany, pełny, każdy element wydaje się konieczny)

uporządkowana, np. symetryczna

oparta na kontraście

Koniec prezentacji