GWIAZDY

Gwiazda to kuliste ciało niebieskie stanowiące skupisko powiązanej grawitacyjnie materii w stanie plazmy bądź zdegenerowanej. Przynajmniej przez część swojego życia gwiazda w sposób stabilny emituje powstającą w jej jądrze w wyniku procesów syntezy jądrowej atomów wodoru energię w postaci promieniowania elektromagnetycznego, w szczególności pod postacią światła widzialnego. Gwiazdy zbudowane są głównie z wodoru i helu, prawie wszystkie atomy innych cięższych pierwiastków znajdujące się we Wszechświecie powstały w efekcie zachodzących w nich przemian jądrowych lub podczas wieńczących ich istnienie wybuchów.

Jasność gwiazd Kiedy spoglądamy w niebo w pogodną noc widzimy gwiazdy. Niektóre są jasne, inne tak słabe, że ledwie dostrzegalne z Ziemi. Niektóre słabiutkie gwiazdy są w rzeczywistości bardzo jasne lecz położone bardzo daleko. Z drugiej strony część najjaśniejszych gwiazd na niebie jest w rzeczywistości bardzo słaba, ale leżą blisko nas, więc wydają się być jasne. Wykonując obserwacje astronomiczne czynimy to z powierzchni Ziemi lub z jej bezpośredniej bliskości, możemy zatem mierzyć jedynie ilość docierającego do nas światła. Niestety wielkości obserwowane nie przekładają się w bezpośredni sposób na wielkości opisujące fizyczne parametry gwiazd. Jeśli chcemy dowiedzieć się czegoś więcej o danej gwieździe np. poznać jej rozmiar czy jasność fizyczną (rzeczywistą) musimy najpierw zmierzyć jej odległość od Ziemi.

Od najdawniejszych czasów... Historycznie rzecz biorąc, gwiazdy widoczne gołym okiem zostały podzielone na sześć przedziałów w jasności zwanych wielkościami gwiazdowymi (z łaciny: magnitudo, w skrócie: mag). Ten system określania jasności gwiazd został wprowadzony przez greckiego astronoma Hipparcha około 120 roku p.n.e. i jest używany współcześnie z niewielkimi modyfikacjami. Hipparch określił najjaśniejsze gwiazdy jako mające wielkość gwiazdową równą 1, a najsłabsze jako mające wielkość gwiazdową równą 6.

Hipparch, grecki astronom, wynalazca pierwszej skali jasności gwiazd

Astronomia zmieniła się bardzo od czasów Hipparcha Astronomia zmieniła się bardzo od czasów Hipparcha! Zamiast używania jedynie oka nieuzbrojonego do obserwacji, w dzisiejszych czasach światło obiektów astronomicznych zbierane jest przez olbrzymie lustra teleskopów naziemnych takich jak Very Large Telescope (VLT) na pustyni Atacama w Chile czy Teleskop Kosmiczny Hubble'a (HST) krążący na orbicie wokółziemskiej. Zgromadzone światło jest następnie analizowane przez instrumenty zdolne detektować obiekty miliardy razy słabsze niż te, które można zaobserwować gołym okiem.

Co to właściwie jest jasność gwiazd? Jasność, dzielność promieniowania, moc promieniowania (ang. luminosity) – stosowana w astronomii wielkość fizyczna określająca ilość energii, którą ciało emituje w jednostce czasu. Jednostką jasności jest wat lub wielokrotność jasności Słońca = 3,827·1026 W. Jasność może być podawana jako jasność wizualna lub bolometryczna. W pierwszym przypadku pod uwagę bierze się jedynie światło widzialne, w drugim całe spektrum promieniowania elektromagnetycznego. Wat - jednostka mocy lub strumienia energii w układzie SI (jednostka pochodna układu SI), oznaczana symbolem W.

Najjaśniejsza gwiazda Syriusz - (znany także jako Psia Gwiazda oraz α CMa) – najjaśniejsza i jedna z najbliższych gwiazd nocnego nieba, położona w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa. Jej jasność obserwowana wynosi -1,47 magnitudo, a odległość od Układu Słonecznego wynosi około 8,6 lat świetlnych. Nazwa pochodzi z starogreckiego Σείριος (Seirios) ("gorący", "prażący", "skwarny", "ognisty"). Syriusza gołym okiem widać niemal z całej kuli ziemskiej (Poza szerokościami geograficznymi położonymi na północ od równoleżnika 73,284°N) i na półkuli północnej stanowi on jeden z wierzchołków trójkąta zimowego. W sprzyjających warunkach można go zaobserwować gołym okiem nawet w ciągu dnia.

SYRIUSZ

Najjaśniejsze gwiazdy: 1. Słońce 2. Alpha Canis Majoris Syriusz (α CMa) 3. Alpha Carinae Kanopus (α Car ) 4. Alpha Boötis Arktur (α Boo) 5. Alpha Lyrae Wega (α Lyr) 6. Alpha Aurigae Kapella (α1 Aur) 7. Beta Orionis Procjon (α CMi) 8. Alpha Canis Minorii Achernar (α Eri) 10. Alpha Orionis Betelgeza (α Ori)