PODSTAWOWY PODZIAŁ TEORII NAUKOWYCH Opracowanie: Ks. Wojciech Cichosz UMK w Toruniu

CZTERY FILARY POZNANIA NAUKOWEGO Starożytna Grecja przełom VII i VI w. przed Chrystusem Demitologizacja Racjonalizacja Synteza Koherencyjność

OGÓLNY PODZIAŁ OKRESÓW NAUKOWO-KULTUROWYCH Antyk ↓ Starożytność Nowożytność

Antyk TALES z Miletu HERAKLIT z Efezu PITAGORAS z Samos DEMOKRYT z Abdery   HIPOKRATES z Kos

Starożytność PLATON W j. greckim Πλάτων, Plátōn (właściwie – po dziadku – ARYSTOKLES). Żył w latach 427-347 p.n.e. w Atenach. Grecki filozof. Był twórcą systemu filozoficznego zwanego obecnie idealizmem platońskim. Zaciekle zwalczany przez jednych, broniony przez innych, system Platona w ten czy inny sposób obecny jest stale w europejskiej tradycji filozoficznej. Twórca Akademii Platońskiej (istniała do 529 r. – Ageometretos medeis eisito!). ARYSTOTELES gr. Ἀριστοτέλης, Aristotelēs, ur. 384 p.n.e., zm. 7 marca 322 p.n.e. Jeden z trzech, obok Platona i Sokratesa, najsławniejszych filozofów greckich. Stworzył opozycyjny do platonizmu i równie spójny system filozoficzny, który bardzo silnie działał na filozofię i naukę europejską, a jego chrześcijańska odmiana zwana tomizmem była od XIII w. i jest do dziś uważana za oficjalną filozofię Kościoła Katolickiego. Założyciel szkoły filozoficznej znajdującej się w Ogrodach Likejonu (od nazwy sąsiadującej z nimi świątyni Appolina Likejosa), co stało się źródłosłowem słowa "Liceum". Arystoteles położył ogromne zasługi w astronomii, fizyce, biologii i logice, jednak część jego teorii astronomicznych, fizycznych i biologicznych okazała się błędna. Zbyt rygorystyczna akceptacja tych teorii przez przedstawicieli filozofii scholastycznej stała się jedną z przyczyn opóźnienia rozwoju tych nauk w Europie, ale z drugiej strony myśl Arystotelesa zainspirowała do poszukiwania nowych hipotez w kosmologii i fizyce przez krytycznych arystotelików już w XIII i XIV wieku (zwłaszcza tzw. via moderna w filozofii).

Starożytność → Nowożytność MIKOŁAJ KOPERNIK 19.II.1473 (Toruń) - 24.V.1543 (Frombork) Wybitny polski astronom, matematyk, ekonomista, lekarz, prawnik Twórca teorii heliocentrycznej: De revolutionibus orbium coelestium

Nowożytność GALILEUSZ wł. Galileo Galilei, ur. 15 lutego 1564 w Pizie, zm. 8 stycznia 1642 koło Florencji. Włoski astronom, astrolog, fizyk i filozof, twórca podstaw nowożytnej fizyki. Potwierdził teorię heliocentryczną Kopernika. KARTEZJUSZ fr. René Descartes, łac. Renatus Cartesius, ur. 31 marca 1596 r. w La Haye-en-Touraine w Turenii, zm. 11 lutego 1650 r. w Sztokholmie. Francuski matematyk, filozof i fizyk, jeden z najwybitniejszych uczonych XVII wieku, uważany za prekursora nowożytnej kultury umysłowej. Dzieło Kartezjusza Rozprawa o metodzie (fr. Discours de la méthode, 1637), wywołało sensację i zapewniło mu sławę w całej Europie, gdyż było to pierwsze od czasów Arystotelesa całościowe i przekonujące podejście do filozofii, oczyszczające ją z wielu niejasnych i przyjmowanych zbyt pochopnie założeń.

Starożytność (Platon, Arystoteles) Nowożytność (Galileusz, Kartezjusz) Teorie naukowe Antyk (Tales z Miletu, Heraklit z Efezu, Pitagoras z Samos, Demokryt z Abdery, Hipokrates z Kos) ↓ Starożytność (Platon, Arystoteles) Kopernik Nowożytność (Galileusz, Kartezjusz)

Diachroniczny rozwój nauki Teorie naukowe Antyk Tales z Miletu Heraklit z Efezu Pitagoras z Amos Demokryt z Abdery Hipokrates z Kos Starożytność Platon Arystoteles Kopernik Nowożytność Galileusz (Galieo Galilei) Kartezjusz (René Descartes)