MATEMATYKA Matematyka (gr. mathēmatik z máthēma – poznanie, umiejętność) – nauka skupiona na rozumowaniu dedukcyjnym, czyli dostarczająca narzędzi do badania wniosków z przyjętych założeń. Ponieważ ścisłe założenia mogą dotyczyć najróżniejszych dziedzin myśli ludzkiej, a muszą być czynione w naukach ścisłych, technice a nawet w naukach humanistycznych, zakres matematyki jest szeroki i stale się powiększa.

DZIEDZINY MATEMATYKI: ALGEBRA ANALIZA MATEMATYCZNA GEOMETRIA TOPOLOGIA ARYTMETYKA DALEJ

ALGEBRA Algebra to dział matematyki zajmujący się strukturami algebraicznymi, porządkowymi, relacjami i uogólniający rozmaite własności działań wspólne dla różnych obiektów, na których działania są przeprowadzane. Tradycyjnie, teoria zbiorów uporządkowanych była (już u Cantora) działem teorii mnogości; w szczególności monografia Sierpińskiego, Cardinal and ordinal numbers, w połowie o uporządkowaniach (liniowych), należy do teorii mnogości, a nie do algebry, mimo pewnych algebraicznych akcentów. POWRÓT

ANALIZA MATEMATYCZNA Analiza matematyczna bada pochodne, całki, miary, sumy szeregów, równania różniczkowe i inne pojęcia związane najogólniej mówiąc z przechodzeniem do granicy. POWRÓT

GEOMETRIA Geometria zajmowała się kolejno przestrzeniami euklidesowymi, sferycznymi, afinicznymi i rzutowymi, hiperbolicznymi, ogólniej przestrzeniami symetrycznymi i o ujemnej (lub niedodatniej) krzywiźnie, jeszcze ogólniej rozmaitościami Riemanna i wciąż bardziej ogólnymi rozmaitościami. Ponadto geometria, ale także kombinatoryka, zajmuje się geometriami skończonymi, które poniżej skryte są w dziale geometrii dyskretnej, do której zalicza się także inne tematy geometryczne, nie związane z geometriami skończonymi. POWRÓT

TOPOLOGIA Topologia (zwana początkowo "geometrią położenia") jest nauką badającą te właściwości geometryczne, które nie zmieniają się przy przekształceniach takich jak rozciąganie, skręcanie albo obroty. Do własności takich należy na przykład liczba otworów, jakie znajdują się w danej bryle geometrycznej. POWRÓT

ARYTMETYKA Arytmetyka (z greckiego αριθμός = liczba) - najstarsza i najbardziej podstawowa gałąź matematyki, używana powszechnie do rozmaitych zadań od zwykłego liczenia do zaawansowanych obliczeń naukowych i finansowych. W powszechnym użyciu słowo to odnosi się do zasad opisujących podstawowe działania na liczbach (elementarna arytmetyka). POWRÓT

SŁAWNI MATEMATYCY

PITAGORAS Pitagoras (ok. 572-497 p.n.e),matematyk i filozof grecki. Pochodził z wyspy Samos, czyli wschodniej kolonii jońskiej. Mając lat 40 opuścił Jonię, która walczyła z Persami, i odbył liczne podróże, również do Indii, gdzie zetknął się z tamtejszymi systemami filozoficzno-religijnymi. Przebywał w Tracji, ostatecznie osiadł jednak w Wielkiej Grecji, gdzie w Krotonie założył szkołę filozoficzno-religijną i związek pitagorejski. Nie pozostawił po sobie żadnych dzieł, a te, które później rozpowszechniano w Grecji, były, jak podają historycy filozofii, apokryfami.

ISAAC NEWTON Newton Isaac Sir (1643-1727), fizyk, matematyk, filozof i astronom angielski. Profesor fizyki i matematyki uniwersytetu w Cambridge 1669-1701, członek Royal Society od 1672 i jego prezes od 1703, członek paryskiej AN od 1699. W 1705 otrzymał tytuł szlachecki. W 1687 opublikował pracę Philosophiae naturalis principia mathematica, w której sformułował podstawy fizyki klasycznej (Newtona zasady dynamiki) i przedstawił ich zastosowanie w zagadnieniach mechaniki, astronomii i fizyki. Sformułował prawo powszechnego ciążenia (Newtona prawo grawitacji), wyjaśnił precesję osi Ziemi i pływy morza, uzasadnił prawa Keplera.

MIKOŁAJ KOPERNIK Kopernik Mikołaj, Copernicus (1473-1543) wybitny polski astronom, matematyk, lekarz, prawnik, tłumacz poezji włoskiej i ekonomista, pochodził z rodziny wywodzącej się z mieszczan krakowskich. Urodzony w Toruniu studiował w Krakowie (1491-95), natępnie w Bolonii, Padwie i Ferrarze, gdzie w 1503 doktoryzował się z prawa kanonicznego. Po powrocie do Polski zamieszkał w Lidzbarku Warmińskim jako lekarz i sekretarz swojego wuja, Łukasza Watzenrode, biskupa warmińskiego.

ARCHIMEDES Archimedes (ok. 287-212 p.n.e.), najwybitniejszy fizyk i matematyk starożytnej Grecji, jeden z największych uczonych starożytności, pochodzący z Syrakuz na Sycylii. Opracował wzory na pole powierzchni i objętość walca, kuli i czaszy kulistej oraz rozważał objętości paraboloidy, hiperboloidy i elipsoidy obrotowej. Poprawnie oszacował wartość liczby π, którą oznaczył pierwszą literą greckiego wyrazu "perímetros" - obwód koła. Sformułował prawo Archimedesa.

STEFAN BANACH Banach Stefan (1892-1945), jeden z najwybitniejszych matematyków polskich, samouk, wykładowca Instytutu Technologicznego we Lwowie (od 1919) i Uniwersytetu Lwowskiego (od 1922), od 1927 prof. zwyczajny matematyki na Uniwersytecie Lwowskim, członek Polskiej Akademii Umiejętności i Akademii Nauk Ukraińskiej SSR. Jeden z twórców tzw. lwowskiej szkoły matematycznej. Laureat Wielkiej Nagrody PAU w 1939.

BERNARD BOLZANO Bolzano Bernard (1781-1848), filozof, historyk, teolog i matematyk czeski, ksiądz katolicki. 1805-1819 profesor historii religii i filozofii na Uniwersytecie Karola w Pradze. Głosił ideę niekonieczności wojen i marnotrawstwa nimi spowodowanego, domagał się gruntownej reformy systemu nauczania, ustroju społecznego i stosunków ekonomicznych. Za radykalizm poglądów został pozbawiony katedry. Poświęcił się wówczas pisarstwu na tematy społeczne, religijne, filozoficzne, logiczne i matematyczne. W refleksji filozoficznej na temat czasu i przestrzeni sprzeciwiał się poglądom I. Kanta. Jako pierwszy sformułował wiele twierdzeń teorii mnogości i analizy matematycznej, głównie dotyczące zagadnień nieskończoności, granic i ciągłości, jednak twierdzenia te są znane zazwyczaj jako twierdzenia in. autorów, gdyż najważniejsze matematyczne prace Bolzano opublikowano dopiero 1930 (Paradoksy nieskończoności, 1851, wyd. pol. 1966).

GAUSS CARL FRIEDRICH Gauss Carl Friedrich (1777-1855), matematyk niemiecki, jeden z najwybitniejszych matematyków w dziejach świata, zajmował się ponadto fizyką teoretyczną, geodezją i astronomią sferyczną, od 1807 do śmierci był profesorem matematyki w Getyndze i dyrektorem tamtejszego obserwatorium astronomicznego. Pierwsze prace dotyczyły teorii liczb i algebry, następne dzieła dotyczyły teorii rachunku różniczkowego i całkowego, teorii szeregów, metod pomiarów geodezyjnych, statystyki matematycznej, geometrii sferycznej oraz geometrii nieeuklidesowych (nie publikowane za życia). Współcześni nazywali go “księciem matematyków”.