Ziemie zabrane w latach 1772-1795 czyli rozbiory Polski

2) Przyczyny rozbiorów Polski Spis treści: 1) Co to jest rozbiór? 2) Przyczyny rozbiorów Polski 3) Mapy, ilustracje i inne ciekawostki

Co to jest rozbiór ? Pojęcie rozbiór państwa (określenia zabór lub zabory używa się wymiennie) oznacza rozdzielenie terytorium suwerennego państwa pomiędzy inne na drodze wyłącznie dyplomatycznej. Zazwyczaj rozdzielenie takie odbywa się wbrew woli mieszkańców terytorium podlegającego rozbiorom, ale mimo to nie dochodzi przy tym do użycia siły zbrojnej.

Rozbiór I 1772 rok

Przyczyny: Zaborcy chcieli posiadać Polskę, gdyż jej położenie geograficzne, dostęp do morza oraz grunty przynosiłyby zyski. Trwająca przez cztery lata konfederacja barska, którą stłumiła interwencja wojsk rosyjskich, powstanie chłopskie na Ukrainie, wydatnie osłabiły pozycję króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego, który w oczach Rosjan przestał być mocnym i wiarygodnym gwarantem rosyjskiego protektoratu nad Rzeczpospolitą. Właśnie to sprawiło, że Katarzyna II odeszła od poprzedniej polityki utrzymania w swych rękach całej Polski i zgodziła się na podział jej ziem przez w wszystkie trzy ościenne mocarstwa – Prusy, Austrię i Rosję.

5 sierpnia 1772r Podpisanie traktatów, dotyczących pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej nastąpiło w Petersburgu 30 września 1773r Zatwierdzenie rozbioru, przez Sejm Rozbiorowy zwołany w Warszawie przez zaborców (przy proteście trzech posłów w tym Tadeusza Rejtana)

Jan Matejko, ,,Rejtan” Główny bohater (T.Rejtan-widoczny w prawym dolnym rogu) rozdarł ubranie na piersi w progu sali obrad, zagradzając własnym ciałem przejście tym, którzy pragnęli wybrać zaprzedanego Rosji marszałka podczas Sejmu Rozbiorowego.

Alegoria I rozbioru Polski Alegoria I rozbioru Polski. Od lewej: caryca Katarzyna II, Stanisław August, cesarz Austrii Józef II i król Prus Fryderyk II. Rycina z XVII w.

Polska podzielona... Austria otrzymała całą południową Polskę po Zbrucz ze Lwowem, ale bez Krakowa (83 tys. km²). Przy czym już w 1770 r. Austria samorzutnie przejęła Spisz i powiaty: nowotarski, nowosądecki i czorsztyński. Prusy anektowały Warmię i Prusy Królewskie (Pomorze Gdańskie), lecz bez Gdańska i Torunia (36 tys. km²). W ten sposób król Prus Fryderyk II Wielki zrealizował swe wieloletnie marzenia o państwie na jednolitym obszarze od Niemna do Łaby. Rosja zagarnęła Inflanty Polskie oraz wschodnie, peryferyjne krańce Rzeczypospolitej za Dnieprem i Dźwiną (92 tys. km²), utrzymując poza tym swój protektorat nad resztą okrojonego kraju.

Rzeczpospolita przed rozbiorami... ...i po pierwszym rozbiorze

Rozbiór II 1793 rok

Przyczyny: Wykorzystując kapitulację Stanisława Augusta Poniatowskiego wobec Rosji, i przejęcia rządów w kraju przez targowiczan – 25 października 1792 król Prus Fryderyk Wilhelm II zażądał wcielenia Wielkopolski do Królestwa Prus. Miała być ona ekwiwalentem za niepowodzenia armii pruskich w wojnie przeciwko rewolucyjnej Francji, prowadzonej w koalicji absolutystycznych monarchii europejskich. Żądanie to warunkował groźbą wycofania się Prus z koalicji antyfrancuskiej, ale wnet przekształciło się ono w propozycję II rozbioru części ziem Rzeczypospolitej pomiędzy Rosję i Prusy.

Nieprzewidziany przez konfederatów rozbiór Rzeczypospolitej skończył się pełną kompromitacją konfederacji targowickiej, także króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W 1793 r. odbył się w Grodnie sejm rozbiorowy , który pod presją obu zaborców wyraził milczącą zgodę na kolejny rozbiór kraju, zawarł nie równoprawny traktat pokojowy z Rosją, przywrócił Radę Nieustającą, rozwiązał też konfederację targowicką. Był to ostatni Sejm Polski szlacheckiej.

Podpisanie traktatu o drugim rozbiorze Polski 23 stycznia 1793r Podpisanie traktatu o drugim rozbiorze Polski przez Rosję i Prusy

Bacciarelli ,,PortretStanisława Augusta Poniatowskiego” Król Polski przystępując do konfederacji targowickiej oraz uznając uległość wobec Rosji, przyczynił się do rozbioru Polski.

Podzielona po raz drugi... Rosja otrzymała województwa: mińskie, kijowskie, bracławskie, podolskie oraz części wileńskiego, nowogrodzkiego, litweskobrzeskiego i wołyńskiego. Prusy otrzymały Gdańsk i Toruń oraz województwa: gnieźnieńskie, poznańskie, sieradzkie, kaliskie, płockie, kujawsko brzeskie, inowrocławskie, a także ziemię dobrzyńską oraz części województw: krakowskiego, rawskiego i mazowieckiego.

Rozbiór III 1795 rok

Przyczyny: Trzeci rozbiór był rezultatem m.in. kryzysu wewnętrznego i ekspansywnych działań mocarstw ościennych, bezpośrednio jednak wynikiem nieudanego powstania kościuszkowskiego i przegranej wojny Polski z Rosją i Prusami.

,,nigdy nie będą używać określenia: Królestwo Polskie” Rosja, Prusy i Austria podpisały traktaty trzeciego rozbioru Polski 1797r Mocarstwa rozbiorowe zawarły porozumienie, którego tajny artykuł głosił, że władcy Rosji, Prus i Austrii ,,nigdy nie będą używać określenia: Królestwo Polskie”

,,Przysięga Kościuszki na Rynku w Krakowie”. Kościuszko walczył podczas insurekcji w 1794 o wolną Polskę. Niestety-powstanie zakończyło się klęską, która była przyczyną dokonania trzeciego rozbioru.

Podzielona po raz trzeci... Prusy: Mazowsze z Warszawą i tereny litewskie po Niemen; Austria: Małopolska z Krakowem, Lubelszczyzna Rosja: tereny na wschód od linii Niemen-Bug.

Mapa trzech rozbiorów

Następstwa Król Stanisław August Poniatowski opuścił Warszawę i w asyście dragonów rosyjskich udał się do Grodna, pod opiekę i nadzór namiestnika rosyjskiego, po czym abdykował 25 listopada na rzecz Rosji. To stało się powodem, iż Rosja de facto stała się depozytariuszką korony polskiej, i bez jej zgody Napoleon nie chciał i nie mógł przywrócić poźniej Królestwa Polskiego. (Uczynił to dopiero powołując w 1812 Konfederację Generalną Królestwa Polskiego i wypowiadając wojnę Rosji). Stanisław August Poniatowski zmarł w Petersburgu 12 lutego 1798.

W latach 1807-1815 i w pierwszych latach po kongresie wiedeńskim łudzono się jeszcze nadzieją uzyskania częściowej chociaż autonomii, ale w 1815 r. ostatecznie ustaliły się granice zaborów (z korektą w 1833) – aż do jesieni 1918. Podział Księstwa Warszawskiego dokonany podczas obrad wiedeńskich nazywany bywa błędnie IV rozbiorem Polski (czasem nazwę tę stosuje się jednak również wobec paktu Ribbentrop-Mołotow).

Po utracie niepodległości państwowej, znaczna część Polaków, zwłaszcza wojskowych, wyemigrowała z kraju, głównie do Saksonii, Włoch i Francji. Wielu z nich związało swe losy z gen. Napoleonem I Bonaparte. Z jego przyzwolenia utworzone zostały w Lombardii w styczniu 1797 dwa Legiony Polskie pod dowództwem generałów Henryka Dąbrowskiego i Karola Kniaziewicza, przy czym w ich skład weszli głównie polscy jeńcy z armii austriackiej. Już w maju 1797 legiony polskie wzięły udział w walkach przeciwko wojskom austriackim o Rzym. Zaś w lipcu jeden z jej twórców, Józef Wybicki, skomponował pieśń "Mazurek Dąbrowskiego", która stała się później polskim hymnem państwowym.

Wy, coście własny kraj zaprzedali, Coście Polaka zguby szukali, Wspomnijcie sobie na wasze czyny Popierające myśl Katarzyny Anonim "Do zdrajców..."

Dziękujemy za obejrzenie prezentacji

Karolina Sieńkowska i Marta Foremniak Wykonały: Karolina Sieńkowska i Marta Foremniak uczennice klasy III”g” Gimnazjum nr 1 w Wyszkowie

Bibliografia: Tomasz Małkowski, Jacek Rześniowiecki ,,Historia II” podręcznik do gimnazjum Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe Strona internetowa www.wikipedia.pl