Inwazyjna choroba meningokokowa Sytuacja epidemiologiczna w województwie dolnośląskim Dział Epidemiologii Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej we Wrocławiu Wrocław, 18.06.2007

Inwazyjna choroba meningokokowa Inwazyjna choroba meningokokowa wywoływana jest przez Gram(-) tlenowe ziarniaki, dwoinki z gatunku Neisseria meningitidis (meningokoki).

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Choroba meningokokowa (UE) „Definicje przypadków chorób zakaźnych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego (wersja robocza 3, grudzień 2004) PZH” Klasyfikacja przypadków Prawdopodobny Potwierdzony kryteria laboratoryjne: wyizolowanie Neisseria meningitidis wykrycie kwasu nukleinowego wykazanie N.meningitidis w badaniu mikroskopowym

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Postaci kliniczne inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM) zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych posocznica (5-20%) zapalenie płuc ropne zapalenie stawów zapalenie osierdzia zapalenie kości, szpiku kostnego zapalenie ucha środkowego, gardła, spojówek

Klasyfikacja Neisserii meningitidis Meningokoki podzielono na 13 grup serologicznych, A, B, C, Y, W 135 - odpowiadają za prawie wszystkie przypadki zachorowań Polska i Europa: najczęściej występują meningokoki grupy B i C Różne typy i podtypy serologiczne oraz immunotypy

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Zakażenia Neisseria meningitidis są jedną z najczęstszych przyczyn zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych na świecie Epidemie wywoływane są głównie przez szczepy z grupy A i C. Szczepy grupy B są najczęściej związane z zachorowaniami sporadycznymi.

Meningokoki podzielono ze względu na: Klasyfikacja Neisserii meningitidis Meningokoki podzielono ze względu na: Polisacharyd otoczki Białko błony zewnętrznej OMPs klasy 2 i 3 Porin B (na 8 serotypów:1,2a,2b,4,14,15,21,22) Białko błony zewnętrznej OMPs klasy 1 Porin A (na 14 serotypów)

Klasyfikacja Neisserii meningitidis Typy elektroforetyczne (ET) – ustalane na podstawie ruchliwości elektroforetycznej wybranych siedmiu enzymów Typy sekwencyjne (ST) – ustalane na podstawie sekwencji nukleotydowej fragmentów siedmiu genów (multi-locus sequence typing, MLST) MLST pozwala określić przynależność poszczególnych izolatów do tzw. kompleksów klonalnych (CC)

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Czynniki zjadliwości N.meningitidis Otoczka polisacharydowa Proteazy aktywne wobec IgA Pile Zmienność antygenowa (switching) LPS - endotoksyna Białka błony zewnętrznej Pozyskiwanie żelaza z transferyny

Najgroźniejsze kompleksy klonalne N. meningitidis w Polsce ST-11/ET-37 complex (epidemiczny, pandemiczny – grupa C ST-8/A4 cluster (epidemiczny) – grupa C ST-103 complex (epidemiczny) – grupa C (ST-5133) ST-32/ET-5 complex (epidemiczny) – grupa B

Inwazyjna choroba meningokokowa Meningokoki bytują w jamie nosowo-gardłowej i są przenoszone drogą kropelkową podczas kichania lub kaszlu, bezpośredni kontakt (pocałunek) lub także pośredni kontakt z osobą zakażoną (picie ze wspólnego naczynia, palenie jednego papierosa, jedzenie wspólnej kanapki).

Inwazyjna choroba meningokokowa Meningokoki: nie przeżywają poza organizmem człowieka wykazują dużą wrażliwość na wysychanie i niższą temperaturę zakażenia mogą być trudne do rozpoznania w pierwszej fazie choroby objawy występujące przy zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy meningokokowej różnią się w przypadku niemowląt, starszych dzieci i osób dorosłych.

Inwazyjna choroba meningokokowa Objawy występujące u niemowląt: gorączka – dłonie i stopy mogą być zimne, brak apetytu, wymioty, biegunka, rozpaczliwy płacz, kwilenie, rozdrażnienie, odgięcie głowy do tyłu, osłupienie, pulsujące ciemiączko, senność, wybroczyny (plamy) na skórze

Inwazyjna choroba meningokokowa Objawy występujące u dorosłych i starszych dzieci: wymioty gorączka gól głowy sztywność karku światłowstręt senność bóle stawów drgawki mogą występować także: zimne dłonie i stopy przy jednoczesnej wysokiej gorączce oraz wybroczyny na skórze (wysypka krwotoczna)

Inwazyjna choroba meningokokowa Wysypka krwotoczna występuje w postaci drobnych czerwonych punkcików, które: nie bledną pod naciskiem mogą wystąpić na każdej części ciała w późniejszych stadiach choroby punkty te zlewają się w duże plamy czasem występuje na powierzchni gałek ocznych, w miejscach częściowo zakrytych powiekami.

Inwazyjna choroba meningokokowa Wysypka krwotoczna

Inwazyjna choroba meningokokowa „Test szklankowy” - przyciskamy bok szklanki do zmian na skórze - w przypadku zakażenia meningokokowego plamki nie bledną pod naciskiem

Inwazyjna choroba meningokokowa Cytokiny: przyśpieszenie akcji serca, obniżenie lub znaczne podwyższenie temperatury, uszkodzenie wyściółki naczyń krwionośnych, powstają zakrzepy szczególnie w małych naczyniach

Inwazyjna choroba meningokokowa Zaburzenia krzepnięcia: niedotlenienie tkanek zatrucie tkanek produktami przemiany materii uszkodzenie naczyń

Inwazyjna choroba meningokokowa Uszkodzenie naczyń: przepuszczanie osocza krwi do tkanek obniżenie ciśnienia tętniczego krwi wybroczyny na skórze upośledzenie lub nawet wyłączenie pracy narządów zgon

Inwazyjna choroba meningokokowa Leczenie inwazyjnej choroby meningokokowej wymaga: natychmiastowego leczenia antybiotykami, chemioprofilaktyki (najlepiej w ciągu 24 godzin) u osób, które miały bardzo bliski kontakt z chorym

Epidemiologia zakażeń meningokokowych ekspozycja na szczep kolonizacja nosogardła przejście przez bł. śluzową przeżycie i namnożenie się bakterii we krwi (sepsa) pokonanie bariery krew- mózg rozwój zakażenia

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Wyłączny, naturalnym rezerwuar meningokoków - człowiek Źródła zakażenia: chory albo bezobjawowy nosiciel Meningokoki kolonizują jamę nosowo-gardłową Nosicielstwo: ok. 2 - 25 %, w środowiskach zamkniętych 40 – 80 % Stosunkowo niska zakaźność – podczas epidemii 1/1000 do 1/5000

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Okres wylęgania: 2-10 dni, na ogół 3-4 dni Śmiertelność 9 -12% (posocznica: 20-80%) Zachorowania wywołane przez meningokoki występują najczęściej zimą i wiosną W około 10 – 50 % przypadków występuje wysypka krwotoczna – głównie na skórze tułowia, kończyn, rzadziej na twarzy, dłoniach lub podeszwach (wykwity utrzymują się kilka dni) Choroba może mieć przebieg piorunujący prowadzący w ciągu kilku godzin do zgonu W Polsce u ok. 6 -13 % osób po przebyciu choroby pozostają trwałe uszkodzenia (m.in. powikłania neurologiczne, głuchota - 10% ozdrowieńców)

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Epidemie głównie grupy A i C, (USA – Y), W135 A – np. 1996 – meningitis belt – 250.000 przypadków, 25.000 zgonów (dane WHO) C – np. Kanada, Czechy, USA, Hiszpania W135 – np. 2000 - Mekka, meningitis belt, rzadziej grupa B – np. Dania, Norwegia, Kuba, Brazylia

Epidemiologia zakażeń meningokokowych W Europie niektóre kraje zostały szczególnie dotknięte zachorowaniami wywoływanymi przez meningokoki grupy C, należą do nich: Anglia, Walia, Szkocja, Irlandia Północna, Islandia, Hiszpania, Szwajcaria, Czechy i Słowacja W Wielkiej Brytanii w roku 1999 zgłoszono 1.530 przypadków (150 zakończyło się śmiertelnie!) W Niemczech co roku notuje się ok. 800 zachorowań.

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Dzieci w wieku od 3 miesięcy do 5 lat są, w porównaniu do innych grup wiekowych narażone najbardziej Drugi szczyt zachorowań jest notowany u młodzieży między 14 a 19 rokiem życia Ryzyko infekcji wzrasta w zbiorowiskach ludzkich, ogniska epidemiczne dotyczą zazwyczaj środowisk zamkniętych tj. szkoły, przedszkola, domy dziecka, akademiki, koszary, więzienia

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Inwazyjna choroba meningokokowa zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych; zapalenie mózgu i/lub posocznica (sepsa); W 10% przypadków posocznica występuje bez jednoczesnego zajęcia OUN. Posocznica: śmiertelność wynosi ok.10-13 % sepsa meningokokowa o przebiegu piorunującym,śmiertelność do 50%.

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Zapadalność Kraje rozwinięte - 1-3/100 000 Kraje rozwijające się - 25/100 000 Epidemie w Afryce – 100-1000/100 tys. (co 8-12 lat) Europa – 1,1/100 tys. Polska – 0,3/100 tys. (2004 r.) meningitis Polska -0,54 (2005) IChM

Epidemiologia zakażeń meningokokowych W Polsce i w Europie ponad 90% wszystkich zachorowań wywołują meningokoki należące do grup serologicznych B i C W ostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost przypadków z wysoką śmiertelnością wywoływanych przez meningokoki z grupy C, zwłaszcza z kompleksu klonalnego ST11/ET

CHOROBA MENINGOKOKOWA - OGÓŁEM (A39) Liczba zachorowań (w kwartałach i ogółem), zapadalność oraz liczba zachorowań w latach 2004 - 2005 Województwo Liczba zachorowań w kwartałach N Zap. I II III IV Polska 2004 69 51 40 45 205 0,54 2005 47 73 34 57 211 0,55 dolnośląskie 3 2 4 1 10 0,35 kujawsko-pomorskie 9 0,44 lubelskie - 6 0,41 lubuskie 0,40 łódzkie 7 0,27 małopolskie 5 8 24 0,74 mazowieckie 13 27 0,52 opolskie podkarpackie 0,33 podlaskie 0,42 pomorskie 1,23 śląskie 14 30 0,64 świętokrzyskie 0,39 warmińsko-mazurskie 12 1,68 wielkopolskie 0,21 zachodniopomorskie 16 0,94

Liczba zachorowań w kwartałach Posocznice: ogółem (A39.1-A39.4: A40-A41; P36 i inne) liczba zachorowań Województwo Liczba zachorowań w kwartałach Liczba zachorowań I II III IV Polska – rok 2004 r. * 418 377 444 490 1729 –rok 2005 446 542 591 600 2179 dolnośląskie 20 14 17 8 59 kujawsko-pomorskie 42 37 57 60 196 lubelskie 66 62 53 67 248 lubuskie 40 186 łódzkie 11 19 26 16 72 małopolskie 28 30 49 48 155 mazowieckie 52 63 51 219 opolskie 12 13 S 9 43 podkarpackie 31 32 50 139 podlaskie 7 24 68 pomorskie 22 34 124 śląskie 65 80 93 97 335 świętokrzyskie 27 15 79 warmińsko-mazurskie 18 wielkopolskie 38 35 135 zachodniopomorskie 56

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Zapadalność na IChM potwierdzona laboratoryjnie przez KOROUN w roku 2006 od 0,03 (woj.łódzkie) -1,19 (woj.warmińsko-mazurskie) w przedziale wieku 0-5 od 0,75(woj.łódzkie) -11,5 (woj.warmińsko- mazurskie) W przedziale wieku 10 -25 od 0,13 (woj.małopolskie) – 3,9 (woj.opolskie)

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Zwiększone ryzyko zachorowań Niedobory końcowych składników dopełniacza (C5-C9) Zaburzenia układu properdyny Funkcjonalna lub anatomiczna asplenia Czynne bądź bierne palenie Zakażenia wirusowe

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Zwiększone ryzyko zachorowań Zachorowanie w środowisku (800-1000 X zwiększone ryzyko) Środowiska zamknięte (studenci, rekruci) Złe warunki socjalne (zatłoczenie) Styl życia (częste uczęszczanie do klubów, dyskotek, PUB-ów itp.) najczęstsze zachorowania: dzieci (3/12 - 1) i młodzież (16-21) nosicielstwo - ogólnie 2-25 % u starszych dzieci i młodzieży- 20-40% wyższe u bliskich kontaktów, podczas epidemii w środowiskach zamkniętych (nawet >80%)

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Definicja IChM wg ECDC Przypadek prawdopodobny to taki, gdy stwierdza się objawy kliniczne i związek epidemiologiczny z potwierdzonym przypadkiem zachorowania. Natomiast za przypadek możliwy uznaje się pacjenta z jednym z 5 objawów klinicznych takich jak: objawy oponowe, wysypka plamisto-rumieniowa, wstrząs septyczny, tętniące ciemiączko, ropne zapalenie stawów. Przypadki potwierdzone lub prawdopodobne powinny być zgłaszane do UE (ECDC).

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Rozkład grup serologicznych meningokoków odpowiedzialnych za IChM w Polsce (KOROUN)

Częstość IChM w zależności od wieku (KOROUN) Epidemiologia zakażeń meningokokowych Częstość IChM w zależności od wieku (KOROUN) <1m 1-11m 1-4r 5-9r 10-14r 16-19r 20-24r 25-44r 45-64r >64r wiek inne

Wiek pacjentów z bakteryjnym ZOMR (KOROUN) Epidemiologia zakażeń meningokokowych Wiek pacjentów z bakteryjnym ZOMR (KOROUN)

2004 r. - 2 x więcej izolatów z IChM niż w 2003 r. Epidemiologia zakażeń meningokokowych Liczba meningokokowych zomr zarejestrowanych (PZH) i potwierdzonych przez KOROUN 2004 r. - 2 x więcej izolatów z IChM niż w 2003 r.

Epidemiologia zakażeń meningokokowych W 2006 roku zaobserwowano dramatyczny wzrost zakażeń wywoływanych przez N. meningitidis grupy C, należącej do kompleksu klonalnego ST-11/ET-37

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Szczepy ST-11/ET-37 CC w grupie C meningokoków odpowiedzialnych za IChM w Polsce 100% 80% 60% 40% 20% 40,9% 14,3% 0,0% 9,1% 7,5% 10,3% 6,5% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Grupa C, kompleks ST-11/ET-37 Grupa C, inne szczepy

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Szczepy Neisseria meningitidis (grupa C, ST11) izolowane w 2006 roku ( nosicielstwo, zachorowania, zgony ) wg KOROUN PRZYCZYNY ZGONÓW

Epidemiologia zakażeń meningokokowych

Epidemiologia zakażeń meningokokowych

głogowski górowski polkowicki milicki lubiński wołowski bolesławiecki trzebnicki zgorzelecki legnicki oleśnicki lubański złotoryjski lwówecki średzki jaworski wrocławski świdnicki oławski jeleniogórski kamienno-górski strzeliński dzierżo-niowski wałbrzyski Inwazyjna choroba meningokokowa (IChM) Zachorowania na terenie woj.dolnośląskiego w roku 2006 wg miejsca zamieszkania ząbkowicki Przypadki IChM kłodzki Przypadki IChM powiązane epidemiologicznie Zgony 1.I. 7.I. 23.I. 9.III 17.III 17.III. 21.III. 25.III. 31.III. 24.IV. 11.V. 24.V. 17.VI. 21.VIII. 1.XI. 14.XI. 16.XI. 23.XI. 25.XII.

Chemio-profilak-tyka Choroba meningokokowa – analiza zachorowań w województwie dolnośląskim w roku 2006 l.p. data urodzenia miejsce zamieszkania Data Zacho-rowania Hospitali-zacja Bad.laboratoryjne zejście choroby styczność ostateczne rozpoznanie PSSE Płyn m-r krew zgon wyzdrowienie wy-mazy Chemio-profilak-tyka 1. 04.01.1957 Boguszów - Gorce 01.01. 2006 02.01.- 20.01.2006 Wałbrzych B ujemny - 20.01. nie Zapalenie meningokokowe opon mózgowych A.39.0 2. 27.02.1983 Pisarzowice 07.01. 08.01. – 20.01.2006 Wrocław C 2 Posocznica menigokokowa nie określona A.39.4 Środa Śląska 3. 02.09.1997 Mirków 23.01. 24.01.- 13.02.2006 Jelenia Góra 24.01. 12 tak 4. 11.12.2003 09.03. 09.03.2006 b.b. Posocznica A 39.1 5. 23.02.2000 Głogów 17.03. 18.03.- 04.04.2006 04.04. Zapalenie meningokokowe opon mózgowych A 39.0 6. 31.12.1989 08.04.2006 08.04. 7. 05.08.1989 Płonina 21.03. 22.03.- 23.03.2006 23.03. 1 Zapalenie meningokokowe opon mózgowych i mózgu A.39.0 / A.39.8 Jawor 8. 19.11.1977 25.03. 28.03.- 12.04.2006 N.m. 12.04. 3 Posocznica menigokokowa A.39.2 9. 23.02.2005 31.03. 03.04.- 05.04.2006 05.04.

Chemio-profilak-tyka Choroba meningokokowa – analiza zachorowań w województwie dolnośląskim w roku 2006 l.p. ur. miejsce zamieszkania data zachor. data hospital. Wyniki badań zejście choroby styczność ostateczne rozpoznanie PSSE Płyn m-r krew zgon wyzdrow. wymazy Chemio-profilak-tyka 10. 07.03.2003 Sokołowice 24.04. 2006 25.04.- 04.05.2006 Wrocław ujemny - 04.05. 8 Posocznica A. 39.1 Oleśnica 11. 29.02.1992 11.05. 12.05.- 14.05.2006 C 06.06. 9 Posocznica menigokokowa A.39.2 12. 29.01.2004 Wałbrzych 24.05. 25.05.- 07.06.2005 N.m. b.b. 07.06. 6 tak Zapalenie meningokokowe opon mózgowych A 39.0 Posocznica menigokokowa A.39.2 13. 27.04.2004 Bielawa 17.06. 18.06.- 29.06.2006 Dzierżoniów b.b 29.06. 25 4 osoby z rodziny 14. 12.07.2004 Wleń 21.08. 21.08.2006 Jelenia Góra 18 Posocznica A.39.1 Lwówek Śląski 15. 03.12.1987 01.11. 02.11.2006 Woj.Szp.Sp. inne 21.11. 2 16. 11.10.1986 Budzów 14.11. 14.11.2006 06.12 ż.s.z JW3030 + rodzina Zapalenie meningokokowe opon mózgowych A. 39.0 17. 09.11.1977 16.11. 17.11.2006 SPSK nr 1 05.12. ## Meningokokowe zapalenie mózgu A.39.8 18. 19.07.2005 23.11. 24.11.2006 DCPKorczak Wrocław B 12.12. ### 19. 10.03.1976 25/26. 12.2006 26/27.12.06 06.01. 2007 16

Zgłoszenia przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej w województwie dolnośląskim w roku 2006 PSSE Wrocław 6 PSSE Wałbrzych 5 PSSE Jelenia Góra 3 PSSE Środa Śląska 1 PSSE Jawor PSSE Oleśnica PSSE Dzierżoniółw PSSE Lwówek Śląski Razem 19

Epidemiologia zakażeń meningokokowych 2006 Zapalenie opon meningokokowe woj.dolnośląskie – 11 przypadków (0,4) Polska – 136 przypadków (0,4) Zapalenie mózgu meningokokowe woj.dolnośląskie – 2 przypadki (0,1) Polska – 16 przypadków (0,04) Posocznice ogółem woj.dolnośląskie 70 (2,4) w tym 11 o etiologii meningokokowej Polska – 142 (0,4)

Epidemiologia zakażeń meningokokowych I kwartał 2007 Zapalenie opon meningokokowe woj.dolnośląskie – 6 przypadków (0,2) Polska – 67 przypadków (0,2) Zapalenie mózgu meningokokowe woj.dolnośląskie – 0 Polska – 4 przypadków (0,01) Posocznice meningokokowe woj.dolnośląskie 3 (0,1) Polska – 85 (0,2)

głogowski górowski polkowicki milicki lubiński wołowski bolesławiecki trzebnicki zgorzelecki legnicki oleśnicki lubański złotoryjski lwówecki średzki jaworski wrocławski świdnicki oławski jeleniogórski kamienno-górski wałbrzyski strzeliński dzierżoniowski ząbkowicki Inwazyjna choroba meningokokowa (IChM) Zachorowania na terenie woj.dolnośląskiego w roku 2007 wg miejsca zamieszkania kłodzki Przypadki IChM 30.12.. 29.12. 11.01. 01.02. 04.02. 27.02. 28.02. 04.03. 10.04. 11.04. 15.04. 05.05.. 10.05.

Inwazyjna choroba meningokokowa – analiza zachorowań w województwie dolnośląskim w roku 2007 (wsk.zap.0,5/100000 do 18.06.2007) l.p. imię i nazwisko data urodzenia miejsce zam. data zachor. data hospital. badania zejście choroby styczność ostateczne rozpoznanie PSSE p. m-rdz. krew zgon wyzdrow. wymazy chemio profil. 1 MK,m 10.02. 1975 Złoty Stok 30.12. 2006 31.12.06 Szpital Wałbrzych Neisseria meningitidis - w trakcie leczenia ambulatoryjnego 6 ** tak Zapalenie meningokokowe opon mózgowych A. 39.0 Ząbkowice Śląskie 2 NK,f 28.07. 2005 Prusice 29.12. 30.12..06 Szpital W-w Bujwida ujemny meningitidis z gr. C 08.01. 2007 6 Posocznica, zapalenie opon mózgowych A 39.2/A.39.0 Złotoryja 3 MS,m 30.01. 1985 Wrocław 11.01. 13.01.07 Koszarowa meningitidis z gr. B 25.01. 4 BD,f 18.09. 1981 Głogów 01.02. 02.02.07 Szptal Głogów Meningitidis# 24.02. 11 5 OO,f 15.09. 1992 04.02. 06.02.07 15.02. 12 Posocznica A.39.1 Wołów BP,m 03.10. 1988 Biestrzyków 27.02. 06.03.07 Neiseria meningitidis # 06.04. 14 Ostra posocznica meningokokowa A.39.2 7 EK,f 18.01. 1947 Jelenia Góra 28.02. 28.02.07 Szpital Jel. G Wałbrzych Neisseria meningitidis z gr. B 16.03. nie& Zapalenie meningokokowe opon mózgowych A. 39.0 / G00.9 Jelnia Góra

Inwazyjna choroba meningokokowa – analiza zachorowańw województwie dolnośląskim w roku 2007 (wsk.zap.0,5/100000 do 18.06.2007) 8 DN,m 25.03. 1987 Jawor 04.03. 2007 04.03.07 Szpital Wałbrzych Neisseria meningitidis z gr. C - 26.03. nie tak Zapalenie meningokokowe opon mózgowych A.39.0 9 PB,f 20.03. 2005 Świerki 10.04. 11.04.07 23.04. 12## Ostra posocznica meningokokowa A.39.2 10 SM,m 18 lat Oborniki Śląskie 21.03. 15.03.07 Szpital Brzeg, Wojskowy W-w Neisseria mnenigitidis – badanie genetyczne **** Wstępne rozpoznanie: podejrzenie posocznicy meningokokowej 11 WP,m 12.12. 1981 Czeszyce 02.05. 2007 05.05.07 Milicz Wrocław Koszarowa *** podejrzenie meningokokowego zapalenia opon mózgowych 12 AT,f 17.03. Oleśnica 10.05. 11.05.07 Wrocław Korczak Neisseria meningitidis Neisseria meningitidis z gr. C 29.05. 13 PM,m 02.03. 1995 Ziębice 29.05.07 Szpital Ząbkowice Koszarowa 14 WM,f 04.02. 1999 Siekierowice 07.06. 07.06.07 Trzebnica Bujwida 15 AB,m 25.10. 1955 Piechowice Wałbrzych ** u 1 osoby ze styczności wyhodowano Neisseria meningitidis z gr. Y/ W 135 *** przypadek w trakcie opracowania, nie zgłoszony w meldunku MZ & osoba ze styczności nie wyraziła zgody na pobranie wymazu z nosogardzieli # szczep badany w KOROUN – brak wzrostu ( nieprawidłowy transport próbki ) ## w badaniu bakteriologicznym u 3 osób ze styczności w badaniu bakteriologicznym stwierdzono: 1 x N. m. z gr. C, 1 x N.m. Y/W 135, 1 x N. sp. @ u 4 osób ze styczności w badaniu bakteriologicznym stwierdzono: 2 x Neisseria meningitidis z gr. B ( matka i dziadek dziecka ) – PSSE Kamienna Góra, 2 x Neisseria sp. ( dalsza rodzina ) – PSSE Jawor

Zgłoszenia przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej w roku 2007 (do 15.05.2007) PSSE Głogów 1 PSSE Jawor 1(C) PSSE Jelenia Góra 2(w tym 1-B) PSSE Kamienna Góra PSSE Kłodzko PSSE Legnica PSSE Milicz PSSE Oleśnica PSSE Trzebnica PSSE Wołów 1(B) PSSE Wrocław PSSE Ząbkowice Śląskie PSSE Złotoryja Razem 15

Profilaktyka zakażeń meningokokowych Chemioprofilaktyka Immunoprofilaktyka

Chemioprofilaktyka Podawana bez sprawdzania lekowrażliwości w konkretnym przypadku (ważny czas !) Dotychczas wśród polskich meningokoków nie znaleziono izolatów niewrażliwych na: rifampicynę, ciprofloksacynę i ceftriakson

Chemioprofilaktyka Stanowi podstawę zapobiegania pojawianiu się dalszych przypadków IChM (przypadki wtórne) Identyfikacja kontaktów powinna być prowadzona w sposób zdecydowany (agresywny) Ma na celu przerwanie rozprzestrzeniania się szczepu, który spowodował zachorowanie Powinna być podawana wyłącznie osobom z bliskiego kontaktu z chorym, a także choremu Nie każde leczenie eliminuje nosicielstwo nosogardłowe!

W każdym przypadku zakażenia meningokokowego Bezwzględnie rozpocząć chemioprofilaktykę (najlepiej w ciągu 24 godz.) W żadnym wypadku chemioprofilaktyka nie powinna być opóźniona z powodu oczekiwania na pobranie lub wynik wymazu Podanie chemioprofilaktyki wydaje się uzasadnione jedynie do 10-14 dni od wystąpienia zachorowania

Chemioprofilaktyka Chemioprofilaktyka jest zalecana: osobom, które w ciągu 7 dni poprzedzających zachorowanie, miały kontakt z chorym: domownikom zamieszkującym/śpiącym razem z chorym osobom będącym w kontakcie intymnym z chorym (głębokie pocałunki) uczniom/studentom/osobom śpiącym w tej samej sali sypialnej, co chory studentom dzielącym kuchnię z chorym w jednym akademiku skoszarowanym żołnierzom i funkcjonariuszom osobom mającym krótki kontakt z chorym, jeśli miały one bezpośredni kontakt z wydzielinami chorego z dróg oddechowych tuz przed i w czasie przyjmowania chorego do szpitala. osobom przeprowadzającym resuscytację usta-usta, odsysanie i intubację u chorych na IChM jeśli nie byli leczeni ceftriaksonem.

Chemioprofilaktyka Rifampicyna: 600mg co 12 godz, 2 dni, dorośli 10mg/kg (maks.600mg) dzieci ≥1m-ca ż 5mg/kg dzieci <1m-ca ż Ciprofloksacyna: 1 (jedna( dawka) 500mg (>18 r.ż) Ceftriakson: jednorazowo 250mg i.m - dorośli 125mg i.m.- dzieci< 15 r.ż

Epidemiologia zakażeń meningokokowych W przypadku wystąpienia pojedynczego zachorowania, ryzyko kolejnego zakażenia wśród osób mających kontakt z chorym, poza osobami mieszkającymi razem z chorym, jest niskie. W takiej sytuacji nie zaleca się chemioprofilaktyki osobom stykającym się z chorym w przedszkolu, szkole, miejscu pracy itp.

Immunoprofilaktyka Podawana: w ramach powszechnych szczepień ochronnych w wybranych rejonach wybranym grupom w przypadku wystąpienia ogniska/epidemii

Szczepionki przeciwko meningokokom Polisacharydowe czterowalentna - A, C, Y, W135 dwuwalentna - A, C monowalentna – C słabo immunogenne u dzieci poniżej 2 r.ż. zalecane u osób z grup ryzyka Koniugowane p/C p/A,C,Y,W135 (wiek 11- 55) –dostępna tylko w USA Brak szczepionki p/B

Szczepionki przeciwko meningokokom PL: Zarejestrowana szczepionka polisacharydowa A+C (stosowana u wyjeżdżających w tereny endemiczne/epidemiczne np. w Afryce) PL: Zarejestrowane szczepionki skoniugowane przeciwko meningokokom grupy C (dwóch producentów).

Szczepionki przeciwko meningokokom Meningo A + C (Aventis) Dobrze tolerowana Może być podana dzieciom od 2 r.ż. Odporność po szczepieniu utrzymuje się przez 3 lata.

Mengivac (A+C) (Aventis-Pasteur) Szczepionki przeciwko meningokokom Mengivac (A+C) (Aventis-Pasteur) Polisacharydowa szczepionka, nieskoniugowana przeciwko meningoikokom A i C Mencevax (GlaxoSmithKline) Polisacharydowa szczepionka, nieskoniugowana przeciwko meningoikokom A+C+Y+W-135

Szczepionki przeciwko meningokokom NeisVac – C (Baxter) Polisacharydowa skoniugowana szczepionka przeciw meningokokom grupy C, adsorbowana, sprzężona z toksoidem tężcowym MCC-TT Dobrze tolerowana Może być podana od 2 miesiąca życia Dzieciom do 1 roku życia podaje się 2 dawki szczepionki Dzieciom po 1 roku życia i dorosłym podaje się 1 dawkę

Szczepionki przeciwko meningokokom Meningitec (Wyeth) Menjugate (Chiron) Polisacharydowe skoniugowane szczepionki przeciwko meningokokom grupy C, sprzężone z mutantem toksyny błoniczej

MCV4 - Menactra (Sanofi-Pasteur) Szczepionki przeciwko meningokokom MCV4 - Menactra (Sanofi-Pasteur) Skoniugowana tetrawalentna szczepionka przeciwko meningokokom A,C,Y,W135

Szczepienia przeciwko meningokokom Mogą wystąpić: - reakcje miejscowe: zaczerwienienie, wrażliwość na dotyk, ból, obrzęk w miejscu wkłucia, - ogólne: podwyższona temperatura, bóle głowy stawów itp.. Reakcje na szczepienie ustępują po kilku dniach

Szczepionki przeciwko meningokokom W 2006 roku zaobserwowano dramatyczny wzrost zakażeń wywoływanych przez N. meningitidis grupy C, należącej do kompleksu klonalnego ST-11/ET-37 W bieżącym roku ten kompleks klonalny wyraźnie dominuje wśród izolatów grupy serologicznej C odpowiedzialnych za przypadki IChM Dlatego szczepienia są uzasadnione!

Szczepionki przeciwko meningokokom Osobom mającym bezpośredni kontakt z chorym, z potwierdzonym zakażeniem wywołanym przez N. meningitidis C - podać szczepionkę koniugowaną pomimo wcześniejszej chemioprofilaktyki Osobom > 2 mies., mającym bezpośredni kontakt z chorym, z potwierdzonym zakażeniem wywołanym przez N. meningitidis A - podać szczepionkę polisacharydową A + C. Osobom > 2 lat, mającym bezpośredni kontakt z chorym, z potwierdzonym zakażeniem wywołanym przez N. meningitidis W135 lub Y - podać czterowalentną szczepionkę polisacharydową A, C, W135, Y.

Jak ograniczyć zagrożenie zakażeniami meningokokowymi? W przypadku wystąpienia 2 lub więcej zakażeń meningokokowych w tym samym przedszkolu, szkole, uczelni, rodzinie itp., należy Jeśli można ustalić, że zachorowania dotyczą określonej grupy osób/klasy to chemio- i immunoprofilaktyka powinna objąć tę właśnie grupę. W przypadku, gdy nie jest to możliwe, zależnie od wielkości instytucji i różnicy wieku osób chorych, należy zastanowić się nad decyzją podania profilaktyki wszystkim osobom w danej placówce. Zamykanie instytucji, a zwłaszcza dezynfekcja obiektu (meningokoki nie utrzymują się w środowisku) nie wpływa na zmniejszenie ryzyka zachorowań.

Jak ograniczyć zagrożenie zakażeniami meningokokowymi? Jak najszybsze podanie właściwego antybiotyku! Pobranie materiału na badaniamikrobiologiczne (krew, płyn m-rdz.,materiał ze zmian skórnych, wymaz z nosogardła, inne materiały) Jak najszybsze powiadomienie inspekcji sanitarnej o przypadku, celem przeprowadznia dochodzenia epidemiologicznego i podania chemio – lub immunoprofilaktyki

Postępowania w przypadku wystąpienia zakażenia meningokokowego Laboratorium wykonujące badania mikrobiologiczne, zobowiązane jest przesłać wyizolowany szczep meningokoków do Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KORUN) w Narodowym Instytucie Leków

KOROUN Adres: 00-725 Warszawa, Chełmska 30/34, tel.22-851-4670; Fax: (0-22) 84 12 949; email:koroun@cls.edu.pl

Epidemiologia zakażeń meningokokowych Ważna szybka diagnoza i leczenie, ale wciąż trudne rozpoznanie wstępne Wysoka śmiertelność pomimo właściwego leczenia i postępowania Potrzebna rzetelna informacja i działanie natychmiastowe Immunoprofilaktyka Rozpoznanie sytuacji epidemiologicznej

Schemat postępowania w przypadku wystąpienia zakażenia meningokokowego www.gis.gov.pl Informacje na temat meningokoków

Schemat postępowania w przypadku wystąpienia zakażenia meningokokowego Opracowania ogniska epidemicznego: wywiad epidemiologiczny ustalenie osób z kontaktu z chorym (nazwisko, imię, adres zamieszkania pacjenta oraz osób stykających się z chorym w miejscach wspólnego przebywania: przedszkola, szkoły, internaty, akademiki, koszary itp.

Schemat postępowania w przypadku wystąpienia zakażenia meningokokowego pobranie wymazów z jamy nosowo – gardłowej do badań mikrobiologicznych w kierunku nosicielstwa meningokoków od osób z najbliższego otoczenia przekazanie materiału do właściwego laboratorium kontakt z lekarzem POZ (lub innym), który wdroży chemioprofilaktykę, w razie potrzeby również u osób, które w ciągu 7 dni poprzedzających zachorowanie miały kontakt z chorym w: placówkach oświatowo- wychowawczych, akademikach, internatach, koszarach itp.

Schemat postępowania w przypadku wystąpienia zakażenia meningokokowego Chemioprofilaktyka zalecana jest następującym osobom, które w ciągu 7 dni poprzedzających zachorowanie miały kontakt z chorym: domownikom zamieszkującym/śpiącym razem z chorym osobom będącym w kontakcie intymnym z chorym uczniom/studentom/osobom śpiącym w tej samej sali studentom dzielącym kuchnię z chorym w jednym akademiku skoszarowanym żołnierzom i funkcjonariuszom

Schemat postępowania w przypadku wystąpienia zakażenia meningokokowego Chemioprofilaktyka zalecana jest następującym osobom, które w ciągu 7 dni poprzedzających zachorowanie miały kontakt z chorym: osobom mającym krótki kontakt z chorym, jeśli miały one bezpośredni kontakt z wydzielinami chorego z dróg oddechowych tuż przed i w czasie przyjmowania chorego do szpitala osobom przeprowadzającym resuscytację met. usta-usta, odsysanie i intubację Osobom, które kontaktowały się z chorym oraz osobom objętym chemioprofilaktyką ( nie daje ona 100% ochrony) należy udzielić informacji o możliwości wystąpienia zachorowania i konieczności zgłaszania się do lekarza w przypadku wystąpienia niepokojących objawów chorobowych

Dziękuję za uwagę!