Sole wokół nas

Sole to związki chemiczne powstałe w wyniku całkowitego lub częściowego zastąpienia w kwasach, kationów wodoru, kationami metali lub kationem amonu NH4+

Nazewnictwo soli Nazwę soli tworzy się od nazwy kwasu dodając do niej nazwę metalu, uwzględniając jego wartościowość.

Sole mineralne i ich rola w przyrodzie i rolnictwie.

Sole mineralne to związki nieorganiczne, pochodne kwasów lub zasad, niezbędne do funkcjonowania organizmów żywych. można je podzielić na dwie grupy: makroelementy (potrzebne w dużych ilościach) i mikroelementy (potrzebne w małych ilościach).

Skorupa ziemska składa się z soli i tlenków Skorupa ziemska składa się z soli i tlenków. Wiele soli stanowi kopaliny, czyli surowce wydobywane z Ziemi metodami górniczymi. Zewnętrzna warstwa skorupy ziemskiej składa się prawie w połowie z tlenu oraz w jednej czwartej z krzemu. Oba te pierwiastki łączą się w tlenek SiO2 , tak zwaną krzemionkę

Odmiany krzemionki KWARC AGAT CYTRYN

Zastosowanie soli w rolnictwie : Sole są stosowane: jako nawozy sztuczne, jako składnik pasz, jako środek ochronny roślin.

Podział nawozów mineralnych Nawozy azotowe- możemy podzielić na: a)   nawozy amonowe  - Siarczan amonu jest nawozem fizjologicznie kwaśnym, dlatego też wpływa na obniżenie poziomu pH. Może być stosowany przy nawożeniu wszystkich roślin.

b)   nawozy saletrzane Saletry wapniowa, potasowa, sodowa posiadają właściwości odkwaszające glebę, bardzo dobrze rozpuszczają się w wodzie i mogą być stosowane przy nawożeniu dolistnym.

c)    nawozy saletrzano- amonowe     - Saletra amonowa jest jednym z  najbardziej popularnych nawozów mineralnych, stanowi doskonały nawóz azotowy.     - Saletrzak to nawóz uniwersalny, dodatkowo zawiera kilka procent magnezu.

d)    nawozy amidowe Mocznik jest uniwersalnym nawozem azotowym, zawierającym 46% azotu. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, a więc może być stosowany do nawożenia dolistnego.

2. Nawozy fosforowe Superfosfat pylisty– jest łatwo przyswajalny przez rośliny, zawiera mangan, bor, cynk, miedź. Superfosfat granulowany prosty – zawiera około 20% P2O5 i jest lepiej przyswajalny przez rośliny.

c. Superfosfat granulowany potrójny- jest dobrze rozpuszczalny w wodzie i sprawdza się zarówno na glebach zasadowych jak i kwaśnych. d. Superfosfat granulowany potrójny z borem – może być stosowany na glebach o zróżnicowanym pH. Zalecany jest przy niedoborze boru.

e. Superfosfat magnezowy pylisty – w jego skład wchodzi P2O5 - 15% oraz MgO - 5%. f. Mączka fosforytowa- nadająca się na gleby o odczynie kwaśnym, ze względu na fakt, że zawarte w niej związki fosforowe są rozpuszczalne w kwasach.

Zastosowanie soli w przyrodzie: Sole w przyrodzie występują jako minerały, składniki skał a także jako zwyczajna sól kuchenna.

Występowanie soli :

Chlorek sodu: NaCl Jest najbardziej znana solą . Potocznie nazywany jest solą kuchenną . Jest substancją bezbarwną, stałą , o słonym smaku, dobrze rozpuszczalną w wodzie.

Występuje w różnych odmianach Występuje w różnych odmianach. Halit - bezbarwny i przezroczysty lub biały, niebieski, żółtawy, czerwonawy, bardzo kruchy, odznacza się doskonałą łupliwością kostkową. W Polsce są duże złoża permskie ( Inowrocław, Wapno, Kłodawa ).

- minerał z gromady halogenków Sylwin - minerał z gromady halogenków Bezbarwny, białawy, żółtawy, czerwonawy, o słonawogorzkim smaku. Powstaje wskutek odparowywania mórz i słonych jezior. W Polsce występuje w okolicach Kłodawy i Inowrocławia. Stosowany jako nawóz potasowy lub jako surowiec do wytwarzania związków potasu.

Chlorek wapnia - Ca Cl2 Stosowany jest jako środek osuszający oraz jako dodatek do cementów podczas robót zimowych.

– uwodniony chlorek potasu i magnezu Karnalit – uwodniony chlorek potasu i magnezu Jest bezbarwny, biały, żółty lub czerwony. Występuje w złożach soli, głównie w Niemczech, Rosji, Hiszpanii , U.S.A. W Polsce występuje głównie w Kłodawie i Inowrocławiu. Stosowany do otrzymywania magnezu, soli potasowych, w lecznictwie, spektroskopii.

Stosowany do oczyszczania metali przed lutowaniem, Chlorek cynku - ZnCl2 Stosowany do oczyszczania metali przed lutowaniem, do odwadniania w syntezie organicznej, drukowania tkanin, cynkowania, oraz jako mikronawóz.

Chlorek amonu NH4Cl Chlorek amonu jest używany głównie jako elektrolit w suchych ogniwach galwanicznych, ma zastosowanie w elektrolitach oraz w lekach na grypę.

Siarczan (VI) magnezu Mg(SO4) Powszechnie stosowany w laboratoriach oraz w przemyśle jako środek suszący.

Azotan (V) sodu NaNO3 Jest dobrze rozpuszczalny w wodzie, występuje w Boliwii, a także w Peru. Jest stosowany jako nawóz sztuczny, w przemyśle spożywczym do konserwowania mięsa  oraz w przemyśle szklarskim.

Węglany Są bardzo rozpowszechnione w przyrodzie jako minerały skałotwórcze, stanowią surowce do otrzymywania metali.

Niektóre węglany znalazły zastosowanie w przemyśle optycznym, do wyrobu farb, oraz do wyrobu materiałów ogniotrwałych.

Węglan magnezu - MgCO3 Bezbarwna substancja krystaliczna, może być szara, brunatna lub żółtawa; zwykle tworzy skupienia gruboziarniste. Węglan magnezu rozpowszechniony jest w przyrodzie jako minerał magnezyt.

Węglan wapnia - CaCO3 Biała substancja krystaliczna, prawie nierozpuszczalna w wodzie. Ogrzany rozkłada się na tlenek wapniowy CaO ( wapno palone ) i CO2 tlenek węgla (IV). Występuje w przyrodzie w postaci minerałów : kalcytu i aragonitu.

Węglan wapnia i magnezu CaMg[CO3]2 -Dolomit Dolomit może występować w formie zbitej, ziarnistej lub porowatej. W Polsce występuje na Górnym i Dolnym Śląsku, w Górach Świętokrzyskich, Tatrach, w okolicach Krakowa.

Węglan miedzi - Cu(CO3)2 (OH)2 - azuryt. Zasadowy węglan miedzi występuje jako minerał azuryt. Jest niebieski, powstaje w strefie utleniania złóż rud miedzi. W Polsce występuje m.in. w Górach Świętokrzyskich, i w Tatrach. Stosowany jest jako materiał dekoracyjny oraz do wyrobu farb.

Węglan miedzi – Cu2[CO3][OH]2– malachit Węglan miedzi występujący jako minerał malachit. Jest zielony, daje się polerować. W największych ilościach występuje na Uralu. W Polsce wydobywany jest w Górach Świętokrzyskich (Miedziana Góra, Miedzianka). Używany jako kamień dekoracyjny oraz do produkcji farb.

Marmur Skała metamorficzna powstała z przeobrażenia wapieni, oraz dolomitów. Składa się głównie z krystalicznego kalcytu i dolomitu. W Polsce marmur wydobywany jest wyłącznie w Sudetach, przede wszystkim w Masywie Śnieżnika, gdzie występuje w dwóch odmianach kolorystycznych, jako "Biała Marianna" i "Zielona Marianna".

Siarczek żelaza(II) FeS2 - Piryt Piryt jest mosiężnożółty, o silnym połysku metalicznym. Najpospolitszy siarczek w skorupie ziemskiej. Główne złoża pirytu znajdują się w Hiszpanii, Portugalii, Norwegii, Japonii, na Uralu, Kaukazie, w Niemczech, we Włoszech oraz w niewielkich ilościach w Polsce. Jest on podstawowym surowcem do produkcji kwasu siarkowego.

Granit Jest to kwaśna skała magmowa – zbudowana z kwarcu, skalenia oraz biotytu. W Polsce granity występują na Dolnym Śląsku, Ziemi Kłodzkiej oraz w Tatrach. W głębokim podłożu występuje w pasie od Zawiercia do Krakowa. Granit eksploatowany jest z masywów: karkonoskiego, strzelińskiego i strzegomskiego.

Sole w kuchni i w łazience.

Zastosowanie soli w kuchni: Sole które wykorzystujemy w kuchni to między innymi: wodorowęglan amonu fosforan (V) wapnia azotan (V) potasu chlorek sodu

Wodorowęglan amonu, NH4HCO3 Jest to nieorganiczny związek chemiczny. Tworzy bezbarwne kryształy posiadające zapach amoniaku. Dobrze rozpuszczalny w wodzie. Stosowany jako składnik proszków do pieczenia ciast.

Fosforan(V) wapnia Ca3(PO4)2 Jest stosowany w przemyśle spożywczym. Dodawany jest jako środek konserwujący do chleba, produktów mlecznych, przetworów owocowych oraz napojów energetyzujących.

Azotan(V) potasu KNO3 Azotan (V) potasu - występuje w przyrodzie w niewielkich ilościach w postaci minerału w krajach o suchym, gorącym klimacie w Chinach i Indiach. Z tych państw był sprowadzany do Europy, czemu zawdzięcza nazwę "saletra indyjska". Stosowany do konserwowania mięs.

Chlorek sodu NaCl (sól kuchenna) Stanowi podstawowy składnik soli kuchennej, soli warzonej oraz soli drogowej. W przyrodzie chlorek sodu występuje pod postacią minerału –halitu, tworząc pokłady soli kamiennej. Występuje również w wodzie morskiej oraz w wodach mineralnych (najwięcej w tzw. solankach).

Wydobycie soli Największe złoża soli występują w Rosji, Francji, USA, Niemczech i Chinach. W Polsce najpopularniejszymi kopalniami są: Kłodawa, Wieliczka, Bochnia i Inowrocław Sól znajduje się kilkadziesiąt, a nawet kilkaset metrów pod ziemią. Na początku jest ona w postaci materiału skalnego osadzającego się na ścianach. Do rozbicia jej potrzebne są różnorodne maszyny, kilofy, czy nawet materiały wybuchowe. Zanim sól ta trafi do sprzedaży musi zostać przesiana, oczyszczona, a na końcu zmielona.

Największym producentem soli w Polsce jest Kopalnia Soli w Kłodawie.

Chlorek sodu stosowany jest jako środek spożywczy, nadający jedzeniu słony smak Nadmierne spożycie soli prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak: choroby układu krążenia, dolegliwości żołądkowe, zatrzymanie wody w organizmie.

Zastosowanie soli w łazience: Sole te stosowane są do produkcji: mydła płynów do kąpieli środków dezynfekcji proszków do prania kosmetyków

Mydła Mydła- są solami sodowymi lub potasowymi wyższych kwasów tłuszczowych. Odczyn wodnych roztworów mydeł jest zasadowy Produkcja mydła Proces wytwarzania mydła można podzielić na dwa etapy: warzenie lub gotowanie mydła, którego celem jest zmydlenie surowców tłuszczowych i wytworzenie masy mydlanej,  konfekcjonowanie, które prowadzi do nadania mydłu postaci i właściwości, jakich wymaga konsument. 

Mydła dzielą się na: -mydła stałe -mydła ciekłe 

-mydła toaletowe

Płyny do kąpieli Płyny do kąpieli i żele pod prysznic oraz sole do kąpieli wzbogacone są solami mineralnymi, które nawilżają skórę, czyniąc ją odświeżoną i gładką. płyny do kąpieli

żele pod prysznic

sole do kąpieli

Sole w aptece.

Sole glinu Chlorek glinu: 10-20% roztwory stosowane są w leczeniu i profilaktyce nadpotliwości. Przykładowy preparat – ANTIDRAL.

Fosforan glinu: Stosowany jest w leczeniu nieżytów żołądka, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Przykładowy preparat – GELATUM ALUMINI PHOSPHORICI.

Octan glinu: Roztwory octanu glinu stosowane zewnętrznie w stanach zapalnych ucha, stłuczeniach i obrzękach skóry Przykładowy preparat – ALTACET.

Węglan glinu: Stosowany jako lek zobojętniający nadmiar kwasu solnego w soku żołądkowym, czyli w nadkwaśności soku żołądkowego, chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

Sole wapnia Sole wapnia stosowane są w okresie intensywnego wzrostu dzieci i młodzieży, w leczeniu osteoporozy, wspomagająco w chorobach alergicznych.

Sole jodu Jodek potasu: Jako wodny roztwór hamuje czynność tarczycy np. Płyn LUGOLA. Jako etanolowy roztwór działa silnie przeciwbakteryjnie, grzybobójczo i przeciwwirusowo, stosowany zewnętrznie do odkażania skóry, płukania gardła np. JODYNA

Sole potasu Chlorek potasu: Bierze udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, mięśniowego i w metabolizmie węglowodanów. Stosowany w tabletkach, tabletkach musujących, syropach i 15% roztwory do wstrzyknięć. Preparat – KALIPOZ PROLONGATUM.

Jodek potasu: Jest składnikiem leków wykrztuśnych (syrop KALIUM) oraz w okulistyce w leczeniu zmętnienia ciała szklistego i soczewki.

Nadmanganian potasu: Roztwór wodny 0.05% stosowane jako środek odkażający skórę, a roztwór 0,025% odkażająco na gardło i jamę ustną.

Sole magnezu Chlorek magnezu: Stosowany leczniczo w chorobach serca i układu krążenia, skurczach mięśni, drętwieniu kończyn, zaburzeniach elektrolitowych i depresji.

Siarczan magnezu: Stosowany doustnie jako środek przeczyszczający w zaparciach. Przykładowy preparat - Sól gorzka.

Sole sodu Chlorek sodu (NaCl): Stosowany przy dużej utracie jonów sodu (hiponatremia) w wyniku biegunki i wymiotów. Roztwory 0.9% podawane są we wlewie w kroplach ocznych i kroplach do nosa.

Cytrynian sodu: Zapobiega krzepnięciu krwi stąd stosowany w krwiodawstwie do konserwowania krwi, do oznaczania szybkości opadania krwinek czerwonych tzw. OB

Sole manganu Siarczan manganu Stosowany jako składnik preparatów witaminowo mineralnych, niezbędny są do prawidłowego funkcjonowania mózgu. Przykładowy preparat Vita miner.

Sole bizmutu Azotan bizmutu Jest składnikiem wielu preparatów złożonych. Działa ściągająco i zobojętniająco. Stosowany w nieżycie żołądka na tle nadkwaśności, w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy (Gastrin i Gastro).

Sole cynku Siarczan cynku Stosowane są w stanach niedoboru cynku tj. w łysieniu plackowatym, łamliwości włosów, trądziku młodzieńczym, przy złym gojeniu się ran oraz zaburzeniu wzrostu i widzenia u dzieci (Zincas– tabletki i Cincol, Oculosan – krople oczne)

Sole mają zastosowanie nie tylko jako leki gotowe, ale również w recepturze aptecznej do wykonywania mikstury NERVINA i ERLENMAYERA. Mikstury są mieszaniną bromków amonu, sodu i potasu, wykazują działanie uspokajające.