Sławomir Marszałek ZASTOSOWANIE POIZOMETRYCZNEJ RELAKSACJI MIĘŚNI W ONKOLOGICZMNEJ REHABILITACJI LARYNGOLOGICZNEJ

Sławomir Marszałek Zastosowanie PIR w onkologicznej rehabilitacji laryngologicznej Sobotta; Altas anatomii człowieka, 1997.

9 MIEJSCE NOWOTWORY KRTANI Ferlito A., 1993: Neoplasms of the larynx. Churchill Livingstone

www.esculap.pl /palenie 3,6 x 5,8 x 19 x Muir C. i wsp., 1987: Cancer incidence in five continents. IARC-Sci-Publ.

Sobotta; Altas anatomii człowieka, 1997.

[Sinkiewicz 1994; Kaźmierczak i wsp. 1997]. Sławomir Marszałek Zastosowanie PIR w onkologicznej rehabilitacji laryngologicznej Rehabilitacja ruchowa chorych leczonych z powodu raka piersi i płuc jest ustalona i opisana [Downie 1978; Gunn 1984; Healey 1971; Mika 1991, 1994; Rożek-Mróz 1995; Tchórzewska 2000; Zheng i wsp. 1993]. Postępowanie usprawniające chorych po operacjach onkologicznych w obrębie głowy i szyi nie jest szczegółowo opisane w literaturze przedmiotu [Sinkiewicz 1994; Kaźmierczak i wsp. 1997]. gfsfasjfhkljhflkj

Istotną trudnością są także zaburzenia funkcji narządu ruchu. Podstawowym problemem chorych po całkowitej laryngektomii jest pozbawienie ich możliwości werbalnego porozumiewania się z otoczeniem. Jedyną szansą jest nauka mowy przełykowej [Gorajska 1999; Pruszewicz 1970; Pruszewicz i wsp. 1977; Sinkiewicz 1992, 1994; Sinkiewicz i wsp. 1994; Warwick-Brown 1988]. Istotną trudnością są także zaburzenia funkcji narządu ruchu.

Następstwa operacji całkowitego usunięcia krtani usunięcie: mięśni podgnykowych, kości gnykowej, mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, nerw dodatkowy, rozległe blizny na szyi, droga przepływu powietrza do płuc, aktywność fizyczna, uzupełniająca radioterapia, zwiększenie spoczynkowego napięcia i osłabienie mięśni okolicy szyi i obręczy barkowej, zmniejszenie fizjologicznych zakresów ruchów w odcinku szyjnym kręgosłupa, zaburzenie równowagi mięśniowej w obrębie szyi i barków, zespoły bólowe górnego odcinka kręgosłupa oraz kończyn górnych, bolesność oraz osłabienie czynności mięśni obręczy barkowej, obniżenie sprawności oddechowej, obniżenie wydolności ogólnej chorych, opóźnienie nauki mowy przełykowej

REHABILITACJA RUCHOWA W ŚWIATOWEJ LITERATURZE PRZEDMIOTU DOTYCZĄCEJ NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI - opis technik operacyjnych dotyczących usunięcia krtani, - ukazanie powstających dysfunkcji barku, łopatki i szyi; - instruowanie pacjentów przez terapeutów zajęciowych w zakresie wykonywania ćwiczeń barku zarówno po, jak i przed operacją - bez propozycji potrzeby wprowadzenia rehabilitacji ruchowej [Sobol i wsp. 1985; Shankar i Means 1990], chorym z opadającym barkiem zalecano ćwiczenia izometryczne okolicy barku [Leipzig i wsp. 1983], - rehabilitacja głosowa oraz informacja dla pracodawcy o odpowiadającym możliwościom chorego miejscu pracy - kontakt z klubami dla laryngektomowanych; - brak rehabilitacji ruchowej [Kosmowski 1994; Pascher i Röhrs 1989].

Rola fizjoterapii u laryngektomowanych obniżenie napięcia mięśni obręczy barkowej, złagodzenie bólów karku i ramion, uelastycznienie blizn pooperacyjnych, zwiększenie zdolności adaptacyjnych ustroju, podniesienie niespecyficznej odporności organizmu oraz przyspieszenie odzyskania przedoperacyjnej sprawności fizycznej, zmniejszenie uczucia duszności poprzez ćwiczenia wydłużania wydechu, oddychanie torem przeponowo-żebrowym oraz wzmocnienie przepony ułatwiają naukę mowy przełykowej oraz korzystnie wpływają na siłę tworzonego głosu [Gorajska 1999; Sinkiewicz 1992, 1994].

Ośrodki w Polsce realizujące podczas turnusów rehabilitację ruchową laryngektomowanych Białystok [Kowalczuk i wsp. 1995] Bydgoszcz [Kaźmierczak i wsp. 1997; Sinkiewicz 1992, 1994; Sinkiewicz i wsp. 1994] Gdańsk [Urbańska i wsp. 1999] Gdynia [Jordan 1999] Poznań [Golusinski i wsp. 1997; Marszałek 2003; Szmeja i wsp. 1997, 1999]

Ocena zastosowania poizometerycznej relaksacji mięśni Sławomir Marszałek Zastosowanie PIR w onkologicznej rehabilitacji laryngologicznej CEL GŁÓWNY PRACY Ocena zastosowania poizometerycznej relaksacji mięśni w nowym programie rehabilitacji ruchowej dla chorych po całkowitym usunięciu krtani

MATERIAŁ Tab. 1. Ogólna charakterystyka badanych osób M – średnia arytmetyczna; SD – odchylenia standardowe; min. – minimum; maks. – maksimum

PROGRAM REHABILITACJI Sławomir Marszałek Zastosowanie PIR w onkologicznej rehabilitacji laryngologicznej PROGRAM REHABILITACJI Kształtowanie wydolności ogólnej Kształtowanie ogólnej sprawności fizycznej i sprawności oddechowej Zabiegi indywidualne Nauka mowy przełykowej Terapia psychologiczna ćwiczenia rozciągające (poizometryczna relaksacja) zabawy rzutne oraz gry drużynowe marsze i wycieczki w terenie leśnym masaż okolicy karku   forma wszechstronności ruchowo-lokomocyjnej forma wszechstronności ruchowej z zastosowaniem różnych pozycji wyjściowych  

MEODYKA BADAŃ 1. Badanie zakresów ruchów [Kilar i Lizis 1996] Sławomir Marszałek Zastosowanie PIR w onkologicznej rehabilitacji laryngologicznej MEODYKA BADAŃ 1. Badanie zakresów ruchów [Kilar i Lizis 1996] skłon w przód skłon w tył skłon w prawo i w lewo rotacja w prawo i w lewo

2. Badanie sił mięśniowych w statyce [Dworak 1990] Sławomir Marszałek 2. Badanie sił mięśniowych w statyce [Dworak 1990] Zastosowanie PIR w onkologicznej rehabilitacji laryngologicznej tensometryczny przetwornik siły Fz opaska pas stabilizujący r C7 pas stabilizujący Ryc. 3. Mięśnie prostowniki i zginacze w odcinku szyjnym kręgosłupa Ryc. 4. Mięśnie wykonujące skłony w prawo i w lewo w odcinku szyjnym kręgosłupa

WYNIKI BADAŃ Ryc. 5. Średnie wartości zakresów ruchów w odcinku szyjnym kręgosłupa u kobiet poddanych rehabilitacji podczas obozu (n=11); Poziom istotności różnic: *** p< 0,001; ** p< 0,01; * p<0,05 (tak samo w następnych Tabelach i na rycinach)

Ryc. 6. Średnie wartości zakresów ruchów w odcinku szyjnym kręgosłupa u mężczyzn poddanych rehabilitacji podczas obozu (n=24)

Zastosowanie PIR w onkologicznej rehabilitacji laryngologicznej Sławomir Marszałek Zastosowanie PIR w onkologicznej rehabilitacji laryngologicznej Ryc. 7. Średnie wartości momentów sił mięśniowych w odcinku szyjnym kręgosłupa u kobiet przed i po obozie rehabilitacyjnym (n=11)

Sławomir Marszałek Zastosowanie PIR w onkologicznej rehabilitacji laryngologicznej yRyc. 8. Średnie wartości momentów sił mięśniowych odcinku w szyjnym kręgosłupa u mężczyzn przed i po obozie rehabilitacyjnym (n=24)

WNIOSKI 1. Ćwiczenia i techniki manualne poprawiły stan funkcjonalny odcinka szyjnego kręgosłupa u zdecydowanej większości chorych po całkowitym usunięciu krtani. Zaobserwowano, że usprawnianie znacząco zwiększyło siłę mięśni oraz czynną ruchomość odcinka szyjnego kręgosłupa i obręczy barkowej.  

2.  Stosując głównie techniki energizacji mięśni (poizometryczną relaksację), u większości chorych zaobserwowano wzrost siły mięśniowej.

3. Wzrosty analizowanych parametrów biomechanicznych odnotowano przede wszystkim w tych badanych grupach mięśniowych, które zostały uszkodzone podczas operacji usunięcia krtani oraz podczas leczenia uzupełniającego (moment siły mięśni wykonujących skłon w przód i zakres ruchu w skłonie w tył).

4. Zaprezentowany model usprawniania ruchowego powinien stanowić integralną część kompleksowej rehabilitacji laryngektomowanych. Przypuszcza się, że pozwoli to na szybsze opanowanie i doskonalenie mowy przełykowej oraz na poprawienie jakości życia chorych.  

5. Wyniki uzyskane w pracy upoważniają do stosowania poizometrycznej relaksacji mięśni w kompleksowej rehabilitacji ruchowej u chorych po całkowitym usunięciu krtani. Rehabilitacja powinna być prowadzona przez wyspecjalizowany zespół rehabilitacyjny, składający się z lekarza, logopedy, psychologa oraz odpowiednio wyszkolonego fizjoterapeuty.  

6. Program kompleksowej rehabilitacji należy poddawać weryfikacji poprzez badania kliniczne i biomechaniczno-kinezjologiczne.

POIZOMETRYCZNEJ RELAKSACJI MIĘŚNI W Sławomir Marszałek Zastosowanie PIR w onkologicznej rehabilitacji laryngologicznej Sławomir Marszałek ZASTOSOWANIE POIZOMETRYCZNEJ RELAKSACJI MIĘŚNI W ONKOLOGICZMNEJ REHABILITACJI LARYNGOLOGICZNEJ