Katarzyna Stańczak-Wiślicz Instytut Badań Literackich PAN Między emancypacją a „podwójnym obciążeniem” – sytuacja kobiet i ruch kobiecy w PRL Katarzyna Stańczak-Wiślicz Instytut Badań Literackich PAN

Powojnie

Obawy i lęki „Bacznie chronić należy rodzinę przed etyką laicką, która wciska się w domy polskie poprzez tzw. hasła liberalne i postępowe. Liberalizm jako system filozoficzno-etyczny jest w stosunku do nauki ewangelicznej herezją”… (prymas A. Hlond 1946 r. )

Stare i nowe hasła Okres upośledzenia kobiety w społeczeństwie już dawno minął. Dziś jest ona pełnoprawnym obywatelem państwa, które daje jej te same prawa, co i mężczyźnie” („Kobieta Dzisiejsza” 1946) "Mimo modnych haseł o równości i emancypacji pozostaje niewzruszona stara zasada, że w rodzinie pierwszeństwo ma mąż…" (Z. Baranowski)

I nowe zadania "Kobieta polska będzie filarem moralnej tężyzny narodu. Życie polskie powinno jak najprędzej wrócić do normy prawa bożego, powinno być czyste, uczciwe, jasne". (prymas Polski A. Hlond) „Matka, kobieta ciężarna spełnia taki sam obowiązek wobec swej Ojczyzny jak żołnierz na froncie”. (dr A. Henke) „Należy uświadomić sobie, że sprawa opieki nad zdrowiem dziecka i matki jest jednym z najważniejszych zagadnień, jako ochrona populacji i podstawa polityki populacyjnej." (Dr M. Skokowska-Rudolfowa , 1945)

Stare wzory kobiecości

Nowe wzory

Plan 6-letni (1950-1955) i produktywizacja kobiet 1951– zniesienie zakazu nocnej pracy kobiet (oprócz ciężarnych od 4 m-ca i matek dzieci do roku) -zniesienie zakazu pracy kobiet pod ziemią. -zniesienie zakazu zatrudniania kobiet w pracach ciężkich, zarezerwowanych dla mężczyzn ( w hutach i prażalniach rudy ołowianej, w koksowniach, przy wyrobie celulozy, przy suchej destylacji węgla).

Przodownice pracy i kobiety na traktorach

Przodownice są atrakcyjne

Zmiany Czerwiec 1955 – Krajowa Narada Matek Lipiec 1957 – II Zjazd Ligi Kobiet , powołanie Komitetu Gospodarstwa Domowego 27 kwietnia 1956 – ustawa o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży 1957 – powstanie Towarzystwa Świadomego Macierzyństwa

Odwilż i powrót do domu? Czy rzuciłaby Pani pracę, gdyby mąż lepiej zarabiał? (CBOS 1960; 1954 ankietowane)

Powrót wizerunków

Stabilizacja Praca zawodowa żon i matek jako cecha charakterystyczna rodziny miejskiej. 1960- kobiety to 34% ogółu zatrudnionych (w 1950-32%) Feminizacja zawodów niskopłatnych 1966 – 208/1000 dzieci w wieku przedszkolnym chodzi do przedszkola 1965 – liczba radnych w stosunku do 1958 wzrasta dwukrotnie

Nowoczesność w domu

Budżet czasu polskich mężczyzn i kobiet, 1969

Konsumpcja

Kryzys "Kobiety wreszcie powiedziały: dość. Już ani dnia dłużej nie możemy tego znosić. Czym mamy karmić rodziny?!”

Gdzie jest miejsce kobiety?

Wspólna Matka Polka?

Dziękuję za uwagę Katarzyna Stańczak-Wiślicz kwislicz@gazeta.pl