analiza dynamiki zjawisk Szeregi czasowe
Szeregiem czasowym (chronologicznym, dynamicznym) nazywa się uporządkowany (wg czasu) zbiór obserwacji statystycznych charakteryzujących zmiany zjawiska w czasie Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje szeregów czasowych, a mianowicie szeregi czasowe momentów i okresów.
Szeregi czasowe momentów zawierają informacje o poziomie zjawiska w określonych momentach czasu.
Szeregi czasowe okresów podają rozmiary danego zjawiska w kolejnych okresach czasu.
Porównania poziomów zjawiska w dwóch momentach lub okresach czasu dokonuje się najczęściej za pomocą wskaźników dynamiki zwanych indeksami. Indeks jest stosunkiem wielkości zjawiska w okresie badanym do wielkości tego zjawiska w okresie przyjętym za podstawę. Indeksy można wyznaczać wylącznie dla wielkości dodatnich!
%zmiana=(i-1)·100% lub %zmiana=i-100% jeśli indeks jest podany w % % zmiana dodatnia oznacza wzrost zjawiska (lub jego większą wartość) % zmiana ujemna oznacza spadek zjawiska (lub jego mniejszą wartość)
Indeksy agregatowe (zespołowe) Indeksy agregatowe (zespołowe) są wskaźnikami zmian dla wielkości zagregowanych, czyli będących zespołami (sumą) wielu składników. Szczególnie uważnie należy wyznaczać wartości indeksów dla zjawisk niejednorodnych, w których tworzące je elementy nie mogą być bezpośrednio sumowane, np. indeks cen dla grupy towarów o różnym charakterze. W przypadku takich zjawisk, w celu doprowadzenia ich do sumowalności, wprowadza się określone współczynniki przeliczeniowe, spełniające role wag, takie jak np.: ilość, cena, liczba zatrudnionych, czas pracy.
Indeksy agregatowe (zespołowe) W zależności od rodzaju badanych zjawisk wyróżnia się indeksy zespołowe zwane agregatowymi: dla wielkości absolutnych, do których należą m.in indeks wartości i indeks ceny, dla wielkości stosunkowych, którym jest np. indeks wydajności pracy.