STRES Jest to nadmierna reakcja organizmu na jakiekolwiek obciążenie obejmująca zmiany neurohormonalne

Poziom oporności organizmu w poszczególnych stadiach ogólnego zespołu przystosowania /OPZ/ Poziom normalnej oporności RA SO SW RA - reakcja alarmowa SO – stadium oporności SW – stadium wyczerpania

Odpowiedź na zagrożenie przebiega na dwóch torach * podwzgórzowo-rdzeniowo-nadnerczowa (oś SAM) *podwzgórzowo-przysadkowo-korowo-nadnerczowa (oś HPA)

Optymalny poziom stresu Pobudzenie stresowe Stres korzystny Stres szkodliwy zdrowie

Charakterystyka zmian zaobserwowanych podczas stresu Zmiany w przemianie materii Podczas reakcji alarmowej – podstawowa przemiana materii najpierw obniża się, a po pewnym czasie rośnie - następuje nagła utrata zapasów tłuszczów - poziom cholesterolu i lipidów najpierw obniża się, a później podwyższa - wzrasta poziom azotu (pojawia się w moczu) - wzrasta poziom aminokwasów i polipeptydów we krwi - białko ulega rozpadowi, głównie w grasicy, węzłach chłonnych, śledzionie, trzustce, tkance łącznej i mięśniach - zwiększa się ilość wydalanego z moczem białka, kreatyny i kreatyniny Podczas stadium oporności zakłócenia te mijają.

Zmiany morfologiczne Podczas reakcji alarmowej występują –zmiany w stawach (obrzęk, przekrwienie, zapalenie) - utrata tłuszczu z torebek stawowych - zmniejszenie liczby erytrocytów i limfocytów we krwi - zanik śledziony - w szpiku nieznaczne uszkodzenie jąder komórkowych i wzmożenie fagocytozy - zmętnienie rogówki, zaburzenia w kurczliwości źrenicy - wysięk w nosie - przekrwienie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy - wybroczyny, nadżerki, krwawienia w obrębie ukł. pok- armowego - często biegunki, zaparcia, wymioty - w wątrobie ogniskowe zmiany martwicze - utrata włosa lub jego siwienie - zanik poszczególnych warstw skóry i suchość

MODEL BIOLOGICZNEJ ODPOWIEDZI NA STRES Centralny Układ Nerwowy Percepcja stresora Organizacja obrony biologicznej BODZIEC Odpowiedzi biologiczne (behawioralne, autonomiczne, neuroendokrynne, immunologiczne) Normalne funkcje biologiczne Zmienne funkcje biologiczne Stan przedpatologiczny Rozwój stanu patologicznego + ROZPOZNANIE ZAGROŻENIA HOMEOSTAZY ODPOWIEDŹ STRESOWA KONSEKWENCJE STRESU

MODEL BIOLOGICZNEJ ODPOWIEDZI NA STRES Centralny Układ Nerwowy Percepcja stresora Organizacja obrony biologicznej BODZIEC Odpowiedzi biologiczne (behawioralne, autonomiczne, neuroendokrynne, immunologiczne) Normalne funkcje biologiczne Zmienne funkcje biologiczne Stan pzedpatologiczny Rozwój stanu patologicznego + Modyfikatory DOŚWIADCZENIE GENY WIEK STAN FIZJOL. SEZON

Stresory-czynniki wyzwalające stres: Fizyczne-ekstremalna temperatura, promieniowanie słoneczne, prąd elektryczny, hałas, wstrząsy, transport, urazy, zmęczenie fizyczne, niewygodne legowiska Chemiczne-toksyny, środki chemiczne Biologiczne-niewłaściwe żywienie, zakażenia bakteryjne, wirusowe, pasożyty Emocjonalne-chwytanie, unieruchomianie

Skład krwi ptaków Ptak Płeć Erytro cyty w mln/mm3 Leuko cyty w tys/mm3 Trombo Hb w g/% Hemogram Limfocyty Heter ofile Eozyno file Bazofile Monocyty Kura Indyk Kaczka Gęś Gołąb 2,5 3,0 2,9 4,0(7) 31,0 31,3 34,8 38,0 26,0(6) 33,7 49,0 49,3 34,9(7) 9,9 14,2 15,6 14,9(2) 14,8(6) 56,0 51,2 50.0 54,0 32,0 45,2 36,5 49.0 2,6 1,6 1,0 3.5 0.5 2,2 4,5 3,5 2,0 7,2(1) 0,4(9) 0,3(3) 4,0(8) 15,0(4) Autorzy: (1) S. Barański i współpracownicy (1962) (2) H. H. Dukes i L. H. Schwarte (1931) (3) B. Klimeš (1963) (4) A. M. Lukas i C. Jamroz (1961) (5) T. B. Magach i Higgins (1934) (6) V. n. Nikitin 91956) (7) D. Wirth (1931) (8) K. P. Wiktorow (1948)

Obraz zmian morfologicznych we krwi w warunkach stresu indukowanego podawaniem kortykosteronu 1. Wywołanie zmian typu stresowego przez podanie kurom preparatu zawierającego kortykosteron przez 6 kolejnych dni. 2. Pobranie krwi z żyły skrzydłowej i wykonanie rozmazu 3. Barwienie preparatu metodą May-Grunwalda 4. Obliczenie stosunku heterofili do limfocytów u zwierząt kontrolnych i poddanych stresowi. W farmakologicznie wywołanej reakcji odpowiadającej stresowi u kur zmienia się stosunek liczby limfocytów do heterofili w kierunku limfopenii, odzwierciedlając dysfunkcję układu białokrwinkowego w stresie przewlekłym.