FUNKCJE ELASTYCZNOŚCI RYNKU PRACY (wybrane problemy) Warszawa, 20 marca 2007r. Dr Michał Boni

2 ZMIANA MODELU PRACY GOSPODARKA INDUSTRIALNA POSTINDUSTRIALNA ERA WIEDZY WELFARE STATEWORKFARE STATE LIFE LONG WORKINGLIFE LONG LEARNING STABILNY ETAT, STABILNA KARIERA ZMIENNOŚĆ PRACY ZMIENNOŚĆ KARIERY NIETYPOWOŚĆ ZATRUDNIENIA I ORGANIZACJI PRACY RÓŻNORODNOŚĆ FORM ZATRUDNIENIA I ORGANIZACJI PRACY ODPOWIEDZIALNOŚĆ PAŃSTWA I PRAWA SOCJALNE ODPOWIEDZIALNOŚĆ INDYWIDUALNA I POTRZEBY SOCJALNE BEZPIECZEŃSTWO SOCJALNE ZMIANA CHARAKTERU BEZPIECZEŃSTWA SOCJALNEGO

3 ELASTYCZNOŚĆ, ADAPTACYJNOŚĆ Konkurencyjność Adaptacyjność Elastyczność (kosztów, organizacji, zasobów) Job security employment security Nowe ramy bezpieczeństwa socjalnego: Rozwój modelu flexicurity Rozwój work – life balance Rozwój dostępności life long learning Podział odpowiedzialności: państwo, firma, człowiek Wzrost zatrudnienia dzięki elastyczności

4 FUNKCJE ELASTYCZNOŚCI Indeks EPL – swoboda zwalniania/zatrudniania DYNAMIKA Zatrudnienie na czas określony – adaptacyjność, sezonowość, start zawodowy, projekty Part-time job – funkcje zawodowe, funkcje rodzinne, uzupełnianie dochodów rodziny Organizacja, czas pracy – adaptacyjność, just in time, funkcje zawodowe/rodzinne Samozatrudnienie – outsourcing, homesourcing, przedsiębiorczość, kontrakty (poza rolnictwem) Telepraca – adaptacyjność, praca w domu, mobilność, zarządzanie przepływem pracy Praca czasowa (APT) – sezonowość, chwilowe potrzeby, praca jako uzupełnienie, bramka wejścia na rynek pracy, dynamika

5 OCHRONA ZATRUDNIENIA (EPL) Źródło: Zatrudnienie w Polsce 2005 po red. M. Bukowskiego

6 ZATRUDNIENIE NA CZAS OKREŚLONY UE Źródło: European Commission, Employment in Europie 2006

7 PRZEPŁYWY Z ZATRUDNIENIA STAŁEGO DO CZASOWEGO

8 PART TIME JOB (1) Źródło: Working time and work-life balance: policy dilemma? European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions

9 PART TIME JOB (2)

10 PART TIME JOB (Polska) 1992 – 2006 – powolny trend malejący o (20%) Pracujący na wsi: 52,5% Pracujący na wsi, w małych gospodarstwach pd- wsch. Polski – 50% Pracujący – do 55% niskie kwalifikacje, 32% związane z rolnictwem Obszary gospodarki: rolnictwo, budownictwo (ok. 60%) Powyżej 50 roku życia: 40%, poniżej 30 roku życia – 28%

11 FORMY ELASTYCZNEJ ORGANIZACJI CZASU PRACY (perspektywa pracodawcy)

12 RÓŻNE FORMY ELASTYCZNEJ ORGANIZACJI CZASU PRACY (swoboda wyboru formy) Źródło: Working time and work-life balance: policy dilemma? European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions

13 ROZKŁAD ZATRUDNIENIA W 31 WYBRANYCH KRAJACH EUROPEJSKICH w tym UE (27), wg rozmiaru firmy Źródło: Fourth European Working Conditions Survey, 2007

14 DOSTĘP DO INTERNETU 2003 (%) First European Quality of Life Survey: Participation in civil Society, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Dublin 2006

15 GOSPODARSTWA DOMOWE A WYPOSAŻENIE TECHNICZNE (2004) LPkPdŚWMPolska Samochód50,7%49,5%46,7%45,7%41,1%46% TV97,5%96,5%96,8%97%98,4%97,6% Telefon komórkowy (pozycja) 52,3%43,9% (16) 48,4%47% (15) 50,2%54% TV (antena satelitarna)32,2%43,7%36,1%33%58,3%48,9% Komputer (pozycja) 31,2%30,5%32,4%26,3% (16) 27,2% (15) 32,9% Dostęp do internetu14,6%15,8%17,4%11% (16) 13,9% (15) 16,9% Abonenci telewizji kablowej - ogółem - na 1000 ludności (pozycja w kraju) ,4 (12) ,8 (16) (11) ,9 (13) ,3 (9) Źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS.

16 KOMPETENCJE CYWILIZACYJNE (deklaracje umiejętności) LPkPdŚWMPolska Prawo jazdy (pozycja) 48,26 (14) 54,01 (5) 58,84 (2) 47,47 (15) 49,3853,23 Komputer (pozycja w rankingu) 40,52 (11) 42,18 (9) 47,12 (6) 37,33 (15) 39,20 (13) 45,07 Języki obce - j. angielski (pozycja w rankingu) - j. niemiecki - j. rosyjski 23,20 (14) 11,54 44,30 23,81 (10) 17,23 33,20 29,54 (3) 15,19 60,29 23,59 (12) 14,39 33,67 25,78 (6) 21,77 44,34 26,41 19,62 34,74 Źródło: Na podstawie danych Czapiński J., Panek T., Diagnoza społeczna 2005, Warszawa 2006.

17 FUNKCJE PRACY CZASOWEJ (APT) Dynamika potrzeb pracodawców (sezony) Dynamika potrzeb indywidualnych (życie, rodzina, inna praca, studia) Koszty + redukcja obciążeń administracyjnych Zastępstwa, projekty, zadania – ADAPTACYJNOŚĆ Bramka startu, restartu – młodzi, bezrobotni Granica: CZAS (okres?) Równość praw (wymiary)

18 ZATRUDNIENIE W AGENCJACH PRACY CZASOWEJ Źródło: Temporary agency work in an enlarged European Union, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Dublin 2007

19 ZATRUDNIENIE W AGENCJACH PRACY CZASOWEJ – HU, SK CountryBusinessesEmployees Proportion of total workforce (%) Distribution of assignments by sector Assignments HU ,35% 58% manufacturing 14% sport, cultural and other services 8% transport, post and telecom 7% commerce SK ,50% 33% electrical industry 20% machinery engineering 20% automotive 13% logistics N/A Źródło: Temporary agency work in an enlarged European Union, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Dublin 2007

20 UDZIAŁ SEKTORÓW W PRACY CZASOWEJ WG KRAJÓW Źródło: Temporary agency work in an enlarged European Union, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Dublin 2007

21 GŁÓWNE OBSZARY REGULACJI PRAWNYCH – EU15 I NORWEGIA Źródło: Temporary agency work in an enlarged European Union, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Dublin 2007

22 Źródło: Temporary agency work in an enlarged European Union, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Dublin 2007 GŁÓWNE OBSZARY REGULACJI PRAWNYCH – EUROPA ŚRODKOWO-WSCHODNIA

23 WNIOSKI Zmieniająca się gospodarka potrzebuje adaptacyjności firm i pracowników Elastyczność warunkiem adaptacyjności Elastyczność sprzyja wzrostowi zatrudnienia Praca czasowa – ważna funkcja uzupełniająca Elastyczność – nowe formy bezpieczeństwa (flexicurity, LLL, work life-balance)