Pracownia UKD Wrzesień 2007-czerwiec 2008

Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna. UDC-P058. Wydanie skrócone, 2006 r. 5 tys. egzemplarzy (sprzedano) 1,5 tys. egzemplarzy dodruk (Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna. UDC-P022. Wydanie skrócone, 1997 r. – sprzedano 15 tys. egzemplarzy – taka ilość została ustalona w umowie licencyjnej z Konsorcjum UKD).

Profil bibliotek kupujących tablice skrócone UKD Biblioteki publiczne, w tym Gminne Ośrodki Kultury (ok. 43%) Biblioteki szkolne (ok. 38%) Biblioteki pedagogiczne (ok. 5%) Biblioteki szkół wyższych (ok. 6%) Inne (ok. 5%)

Pracownia UKD – zadania realizowane Szkolenia dla użytkowników zewnętrznych Szkolenia dla pracowników BN Formułowanie decyzji o użyciu symboli UKD, tj. reguł pragmatycznych UKD (Biuletyn UKD)

Pracownia UKD - dodatkowo Weryfikacja opracowania rzeczowego związana z publikacją Przewodnika Bibliograficznego (Korekty merytoryczne w bazach danych i korekty drukarskie tworzone na rzecz Przewodnika Bibliograficznego).

Szkolenia dla użytkowników zewnętrznych Czuwanie nad metodyką Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej i konsultacje metodyczne w zakresie Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej – przygotowywanie odpowiedzi pisemnych i konsultacje telefoniczne

Szkolenia dla użytkowników zewnętrznych Szkolenia - 3 spotkania informacyjno-warsztatowe - luty, marzec, kwiecień 2007 r. w BN Warsztaty ogólnopolskie – maj 2007 r. w BN

Szkolenia dla użytkowników zewnętrznych Od września 2007 r. do marca 2008 r. szkolenia dla bibliotekarzy bibliotek publicznych i pedagogicznych (8 szkoleń – biblioteki województwa śląskiego, mazowieckiego, zachodniopomorskiego i podkarpackiego). Temat szkoleń: „Nowe tablice UDC-P058” oraz „Reguły stosowania UKD – zmiany”).

Przygotowywanie reguł pragmatycznych UKD. Tworzenie wykazu decyzji, przesyłanie do pracowników ZOR, po uzbieraniu większej liczby decyzji są one dodatkowo drukowane i przekazywane wszystkim pracownikom ZOR. Tworzenie rekordów wzorcowych (na razie kartoteka rękopiśmienna), stanowiących podstawę dla kartoteki wzorcowej Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej i kolejnych wydań tablic skróconych.

Reguły pragmatyczne Od stycznia 2008 roku zamieszczane są on-line w Biuletynie Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej. Biuletyn Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej jest dwumiesięcznikiem, wydawanym w wersji elektronicznej.

Biuletyn UKD i prezentowane w nim reguły pragmatyczne Należy go szukać na stronie Biblioteki Narodowej: www.bn.org.pl w zakładce Dla Bibliotekarzy. Być może w przyszłości będzie aktualizowanym na bieżąco serwisem informacji.

Biuletyn UKD Do tej pory ogłoszono nr 1 w którym omówiono rozwiązania przyjęte dla działu 2 Religia. Teologia oraz nr 2 w którym omówiono rozwiązania przyjęte dla podziału A/Z. Informacja o przygotowaniu Biuletynu jest przesyłana do zainteresowanych w BN i użytkowników zewnętrznych (ok. 120 bibliotek).

Biuletyn UKD i prezentowane w nim reguły pragmatyczne Reguły pragmatyczne UKD (reguły nieskodyfikowane) razem z regułami skodyfikowanymi – regułami gramatyki UKD składają się na reguły indeksowania UKD.

Biuletyn UKD i prezentowane w nim reguły pragmatyczne Są to reguły użycia języka, czyli reguły komunikacji i są prezentowane w postaci not stosowania (decyzji) zapisanych w kartotekach decyzji. Do tej pory były one tworzone i prezentowane lokalnie.

Biuletyn UKD i prezentowane w nim reguły pragmatyczne Generalnie metoda tworzenia symboli UKD jest prezentowana w Master Reference File (MRF) – pliku wzorcowym UKD, Extensions and Corrections to the UDC oraz w wydanym w 2007 r. podręczniku The Universal Decimal Classification: a guide to its use autorstwa I.C. McIlwaine. Jest to punkt wyjścia dla budowania metodyki tworzenia symboli UKD, prezentowanych w Biuletynie UKD.

Biuletyn UKD i prezentowane w nim reguły pragmatyczne Poza tym metoda budowania symboli jest wypadkową: - metody ustalonej przez twórców tablic pełnych z lat 60-80 (Wydanie Pełne FID 327 i FID 502), - metody ustalonej przez twórców tablic skróconych, - praktyki Przewodnika Bibliograficznego. Wybiera się spośród stosowanych rozwiązań, rozwiązanie optymalne i nazywa regułą pragmatyczną.

Reguły pragmatyczne powinny być: - rozpowszechnione, należy dbać o ich szybką i operatywną dystrybucję. Ponieważ są to informacje wspomagające proces indeksowania, zatem bezcenne. Szeroko dostępne reguły pragmatyczne zapewniają dostęp do określonych z pomocą reguł pragmatycznych dokumentów w powtarzalny sposób,

Reguły pragmatyczne powinny być: - łatwe do zastosowania, czytelne. Wprowadzane zasady muszą być proste, zrozumiałe, pozwalające na powielanie schematów postępowania. Nie można uzależniać budowy charakterystyk treściowych od czynników pozajęzykowych,

Reguły pragmatyczne powinny być: - konsekwentnie stosowane. Ich kształt powinien pozwolić na ich powtarzalne i analogiczne wykorzystanie,

Reguły pragmatyczne powinny być: - spójne, uwzględniające spójność i charakter zbioru wyszukiwawczego. Zbiór wyszukiwawczy stanowi całość. Nawet drobne modyfikacje naruszają spójność zbioru wyszukiwawczego, zatem należy dbać o to by ich liczba w rekordach wzorcowych była kontrolowana.

Powstanie reguł pragmatycznych jest uwarunkowane: po pierwsze zmianami w zasobie leksykalnym UKD, po drugie potrzebą wyodrębnienia reguł do opisania sytuacji dotychczas nieunormowanych, dla których przyjęto wreszcie pewne rozwiązania, po trzecie pewne reguły stosowania zostały zmodyfikowane i trzeba to opisać.

W założeniu struktura Biuletynu UKD jest następująca: 1) rozbudowa symboli zaproponowana w pliku wzorcowym MRF, stworzonym przez Konsorcjum w Hadze, tj. pierwotna metoda UKD, np. 272-31-5 Droga krzyżowa.

W założeniu struktura Biuletynu UKD jest następująca: 2) wybranie propozycji MRF, potencjalne zastosowania symboli, np. Wariant A: 272-31:272-5 Droga krzyżowa Wariant B: 272-31-5 Droga krzyżowa

W założeniu struktura Biuletynu UKD jest następująca: 3) reguły pragmatyczne – wyodrębnione przez Pracownię Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej i zaproponowane do ogólnego stosowania, np. 272-31:27-5 Droga krzyżowa. (Wybór jednej z metod – zapewnia powtarzalność i jednolitość).

Reguły pragmatyczne przyjęte przez Pracownię Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej mają charakter rozwiązań jednostkowych, np. 2-67 Dyskryminacja religijna, prześladowania religijne 2-1:141.72 Teologia feministyczna,

bądź grup decyzji, np. dla opisania zakonów 2-788/-789 Zakony 24-788/-789 Zakony - buddyzm 27-788/-789 Zakony – chrześcijaństwo. Templariusze. Zakony rycerskie 271.2-788/-789 Zakony - prawosławie 272-788/-789 Zakony - katolicyzm 272-788/-789:272-42 Reguły i konstytucje

Decyzje stosowania Decyzje stosowania kształtują i utrwalają uznaną za poprawną i obowiązującą praktykę klasyfikowania. Warunkiem koniecznym spójności klasyfikowania jest jednolitość klasyfikowania (w znaczeniu powtarzalność, wzorcowość), która jest osiągana przez nawiązanie do kontekstu i zastosowanie porządkowania wyrażeń UKD.

Według O. Unguriana UKD jest sformalizowana, dzięki: Wyeliminowaniu homonimii, polisemii i synonimii leksykalnej, Wyeliminowaniu ekspresji i impresji, Zabezpieczeniu zwięzłości semantycznej języka, Jednoznaczności reguł gramatyki.

Poza formalizacją realizującą się na poziomie ustalania zasobu leksykalnego i tworzenia reguł gramatyki Wymienione w poprzednim slajdzie reguły formalizacji znajdują zastosowanie w tworzeniu reguł pragmatycznych UKD.

W decyzjach stosowania normowane są następujące problemy: interpretacja (precyzowanie) pola semantycznego wyrażeń prostych i złożonych, eliminacja polisemii i niejednoznaczności wyrażeń, zapewnienie powtarzalnego dostępu przez skupienia tematyczne, Decyzje składniowe i uporządkowanie ciągów wyrażeń.

W okresie 2007-2008 r. Wyodrębniono ok. 650 reguł pragmatycznych, tj. decyzji stosowania. Najwięcej decyzji interpretujących stosowanie symboli z działu 2 Religia. Teologia i 37 Szkolnictwo. Nauczanie.

W okresie 2007-2008 r. Reguły dotyczące stosowania symboli z działu 2 Religia. Teologia, jak już zostało powiedziane zostały zaprezentowane i rozpowszechnione on-line w Biuletynie UKD (nr 1/2008). Dział 37 Szkolnictwo. Teologia będzie przedmiotem osobnego Biuletynu UKD.

W okresie 2007-2008 r. Większość wprowadzonych decyzji stanowią decyzje szczegółowe (jednostkowe). Pozostałe (cenne) to decyzje uogólniające (zbierające), np. o stosowaniu podziału A/Z (Biuletyn nr 2/2008) czy [::] dwukropka podwójnego.

W okresie 2007-2008 r. powstały decyzje, które są: po pierwsze reakcją na modyfikację słownictwa UKD (dokonaną przez Konsorcjum UKD w okresie od 1997 r. do 2006 r.), po drugie są efektem ustalenia się metody (czasami wieloletniej) opisu określonych treści., np. stosujemy (094.4.072) i (094.5.072) dla komentarzy tekstów prawnych i poszczególnych ustaw, wtedy jeśli słowo komentarz wystąpi w tytule, podtytule, serii, albo książka będzie miała następujący układ: tekst paragrafu i poniżej jego omówienie itd.

Klasyfikacja piśmiennictwa pełni dwie podstawowe role: rolę systemu organizacji zbiorów bibliotecznych oraz rolę narzędzia wyszukiwania i przeglądania zawartości według klas tematycznych.

W Polsce UKD służy do: klasyfikacji książek, prowadzenia katalogu rzeczowego w formie tradycyjnej, a także tworzenia schematu układu książek na półkach.

UKD w Polsce Klasyfikowanie w Polsce jest zdecentralizowane. Biblioteka Narodowa jest jedną z placówek stosujących UKD.

Biblioteka Narodowa, tj. Pracownia UKD Jest placówką adaptującą Master Reference File. Stosuje UKD zgodnie z zaleceniami Konsorcjum UKD, stosowanie do przyjętych w tłumaczeniu ograniczeń.

Potrzeba a realizacja Wydanie skrócone tablic UKD zostało przygotowane z myślą o bibliografii narodowej i bibliotekach publicznych. Czy wydanie tablic skróconych w których umieszczono 6837 symboli jest zadawalające dla bibliotek.

Biblioteki publiczne Biblioteki publiczne przygotowują na podstawie tablic skróconych wykazy symboli do zastosowania. Dla tego typu placówek symbole tablic skróconych UDC-P058 są nadmiarowe.

Wykaz działów katalogu rzeczowego dla małych bibliotek publicznych oprac. Grażyna Teresa Turowska, wyd. 5 poprawione i rozszerzone wydanie: 2007, 96 s. Podstawą opracowania Wykazu jest najnowsze wydanie tablic UKD (UDC-PO22) z 2006 r. Publikacja przeznaczona jest, tak jak poprzednie, dla placówek bibliotecznych o księgozbiorach do około 20 tysięcy woluminów.

Wykaz działów katalogu rzeczowego w bibliotekach publicznych dla dzieci i młodzieży oprac. Grażyna Lewandowicz-Nosal, wyd. 4 poprawione i rozszerzone wydanie: 2008, 64 s. Wykaz obejmuje podział literatury pięknej na poziomy i działy oraz klasyfikację literatury popularnonaukowej zgodnie z najnowszym wydaniem tablic UKD (UDC-PO22) z 2006 r. W wydaniu czwartym, obok dotychczasowych czterech poziomów, proponujemy dodatkowo - POZIOM 0 - przeznaczony do wydzielania w bibliotekach książek - zabawek dla dzieci w wieku 0-5 lat.

Dla bibliotek dużych (specjalistycznych), stosujących UKD w naszej rzeczywistości są to biblioteki uczelniane (Biblioteka Główna Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Biblioteka Główna Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach), szczególnie techniczne (Biblioteka Politechniki Białostockiej, Biblioteka Główna Politechniki Śląskiej w Gliwicach) i biblioteki pedagogiczne przygotowane tablice skrócone nie są wystarczające.

Można postawić pytanie: Czy kolejne tłumaczenie dokonane na zbiorze Master Reference File powinno uwzględniać pełne tłumaczenie? Pozwoliło by to na stworzenie podstawy dla dogodnych adaptacji: Dla bibliotek operujących całym słownictwem MRF Dla bibliotek potrzebujących bardzo skróconych wydań

Jak powinno wyglądać kolejne wydanie tablic? Jak szczegółowe powinny być symbole wybrane z MRF wprowadzane do zasobu tablic skróconych. Może spotkania pracowników bibliotek pedagogicznych i szkół wyższych, dla których zasób skrócony tablic jest niewystarczający, z pracownikami BN byłyby pożądane. Uzgodnienia w kwestiach stosowania UKD są przez wymienione biblioteki podejmowane – ale BN ich nie zna.

Ta praca jest przygotowywana w różnych ośrodkach. Biblioteki w regionach przygotowują schematy klasyfikacyjne dla bibliotek filii. Ta praca jest przygotowywana w różnych ośrodkach. Z naszych obserwacji i rozmów wynika, że oczekuje się od Biblioteki Narodowej przygotowania takich właśnie schematów.

Potrzeba powołania Podkomisji ds Potrzeba powołania Podkomisji ds. bibliotek o małych zbiorach (do 20 tys.)?? Należy określić potrzeby tych bibliotek. A następnie je zaspokoić. Powinno to być robione rękami specjalistów (tj. bibliotekarzy z tych ośrodków).

Potrzeba powołania Podkomisji ds Potrzeba powołania Podkomisji ds. bibliotek o małych zbiorach (do 20 tys.)?? Pracownicy BN nie znają specyfiki małej biblioteki i nie są w stanie zdiagnozować jej potrzeb. Potrzebne jest zatem forum wymiany myśli dla tego typu placówek Czy istnieje potrzeba reaktywowania Klubu Użytkowników UKD??

Postulowane jest Skontaktowanie bibliotekarzy małych bibliotek. Czy należy zainicjować działania na szerszą skalę, nie tylko w regionie. Biblioteka Narodowa mogłaby zorganizować takie spotkanie jesienią tego roku. Chętnych zapraszamy do zgłoszenia udziału. Mogłoby to być spotkanie jedno- lub dwudniowe.

Dziękuję za uwagę Jolanta Hys j.hys@bn.org.pl