PROGRAM SZWAJCARSKO-POLSKI „SZKOŁA I PRZEDSZKOLE PRZYJAZNE ŻYWIENIU I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ"

Odżywianie się jest jednym z koniecznych warunków utrzymania się przy życiu. Podobnie bowiem jak inne organizmy, człowiek z pokarmu czerpie energię niezbędną do wykonywania wszystkich czynności życiowych. Pokarm jest także źródłem składników budujących nasze ciało. .

Prawidłowe żywienie uważa się obecnie za jeden z najważniejszych czynników warunkujących stan zdrowia ludności, a coraz więcej chorób trapiących ludzi ma ścisły związek z odżywianiem.. Dlatego tak ważna jest wiedza o tym, co jemy i co powinniśmy jeść.

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę. 3. Źródłem energii w twojej diecie powinny być głównie produkty znajdujące się w podstawie piramidy (na dole). 4. Spożywaj codziennie przynajmniej 3-4 porcje mleka lub produktów mlecznych takich jak jogurty, kefiry, maślanka, sery.

5. Jedz codziennie 2 porcje produktów z grupy – mięso, ryby, jaja 5. Jedz codziennie 2 porcje produktów z grupy – mięso, ryby, jaja. Uwzględniaj też nasiona roślin strączkowych. 6. Każdy posiłek powinien zawierać warzywa lub owoce. 7. Ograniczaj spożycie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych. 8. Ograniczaj spożycie cukru, słodyczy, słodkich napojów. 9. Ograniczaj spożycie słonych produktów, odstaw solniczkę. 10. Pij codziennie odpowiednią ilość wody.

Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) W skład produktów spożywczych wchodzą niezbędne składniki odżywcze zawarte w różnych ilościach i proporcjach. Nie ma produktu żywnościowego, który dostarczałby wszystkich składników pokarmowych w odpowiednich ilościach. Aby nie dopuścić do powstania niedoborów należy w codziennym jadłospisie uwzględnić produkty ze wszystkich grup: produkty zbożowe, warzywa i owoce, mleko i jego przetwory, produkty dostarczające pełnowartościowego białka.

Zasada urozmaicenia powinna dotyczyć wszystkich posiłków Zasada urozmaicenia powinna dotyczyć wszystkich posiłków. Komponując swój jadłospis należy kierować się zasadami zdrowego żywienia i dodatkowymi informacjami zawartymi w Piramidzie Zdrowego Żywienia.

1

Spożywaj codziennie warzywa i owoce ! Warzywa i owoce powinny wchodzić w skład codziennej diety, gdyż są źródłem cennych witamin, zwłaszcza witaminy C oraz  - karotenu. Dostarczają także kwasu foliowego. Zawierają znaczne ilości składników mineralnych takich jak: wapń, potas, magnez, sód. Zawarty w owocach i warzywach błonnik pokarmowy nie ulega trawieniu przez enzymy przewodu pokarmowego. Spełnia on bardzo ważną rolę, m.in. posiada zdolność regulowania pracy przewodu pokarmowego zapobiegając zaparciom, korzystnie wpływa na stężenie cholesterolu i glukozy we krwi..

Dlaczego pięć porcji warzyw, owoców lub soku?

Dlaczego nie wystarczy raz dziennie zjeść pół kilograma pomarańczy lub wypić litr soku przecierowego?

Ludzki organizm nie tylko nie potrafi wytwarzać makro i mikroelementów oraz większości witamin, ale też nie jest w stanie magazynować większości tych składników. Trzeba je regularnie dostarczać, aby utrzymać stały ich poziom, który jest konieczny do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Każdy posiłek powinien być wzbogacony porcją warzyw lub owoców Każdy posiłek powinien być wzbogacony porcją warzyw lub owoców. Porcję można zastąpić sokiem 100%. Stanowi on źródło cennych składników, tak samo jak owoce czy warzywa, z których jest wyprodukowany. Sok można na przykład dać dziecku do szkoły jako wygodne i smaczne wzbogacenie drugiego śniadania.

CO TO SĄ WITMINY? Witaminami nazywa się szereg różnych związków, które są : Są składnikami niezbędnymi w żywieniu człowieka dla normalnego przebiegu szeregu procesów zachodzących w jego tkankach. Nie mogą być wytwarzane przez organizm i muszą być dostarczane z pożywieniem lub w razie potrzeby w postaci preparatów farmaceutycznych Nie są ani źródłem energii, ani materiałem budulcowym.

WITAMINA A Rola witaminy: zapewnia wzrost i ogólny rozwój organizmu warunkuje dobry wzrok zdrowa skóra zapobiega nowotworom i chorobom serca Źródło: Ryby morskie, tran, wątroba wołowa, wątroba wieprzowa, węgorz, żółtko jaj, masło, oleje roślinne, szpinak, morele, sałata, jarmuż, dynia, groszek zielony, boćwina, szczaw, marchew

WITAMINA B Rola witaminy: produkcja krwinek czerwonych produkcja krwinek białych ochrona przed infekcjami prawidłowe funkcjonowanie skóry oraz włosów Źródło: Drożdże, jaja, orzechy, fasola, ziemniaki, pieczywo ciemne, mleko, ser żółty, mięso, szpinak, makrela, kapusta, chleb biały, wątroba wołowa, wieprzowa, cielęca, jabłka, pomarańcze, ziarna zbóż

WITAMINA C Rola witaminy: Źródło: wzmacnianie kości, chrząstek, ścięgien i wiązadeł zwiększanie odporności naszego organizmu przyspieszanie gojenia się ran Źródło: Porzeczka czarna, porzeczka biała, porzeczka czerwona, agrest, grejpfrut, cytryna, pomarańcze, maliny, truskawki, rabarbar, bób, kapusta, kalafior, szczypiorek, cebula, groszek, ziemniaki, pomidory, rzepa, rzodkiewka.

WITAMINA D Rola witaminy: warunkuje odpowiednią twardość kości, ułatwia przyswajanie wapnia w organizmie Źródło: Ryby morskie, tran, węgorz, śledź, szprot, makrela, łosoś, wątroba cielęca, wieprzowa, wołowa, barania, żółtka jaj, masło zwykłe i roślinne, sery żółte .

WITAMINA E Rola witaminy: Źródło: chroni błony w organizmie przed uszkodzeniami hamuje rozwój miażdżycy obniża poziom cholesterolu we krwi Źródło: Soja, kiełki zbóż, oleje roślinne - słonecznikowy i sojowy, jaja świeże całe, żółtko jaja, kasze - jęczmienna i gryczana, zboża, orzechy, szparagi, tran, masło, masło roślinne, kapusta - czerwona i włoska, jarmuż, groszek zielony, brukselka, fasola biała, groch, płatki owsiane.

WITAMINA H Źródło: Rola witaminy: Ziarno pszenicy, jaja, mleko, kurczak, śledź, wieprzowina, wołowina, banany, winogrona, pomarańcze, kalafior, groch, szpinak, cebula, sałata, buraki, marchew, kapusta, drożdże, grzyby Rola witaminy: zapobiega nadmiernemu odkładaniu się tłuszczu pomaga utrzymać zdrową skórę i włosy, jest potrzebna dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy

WITAMINA K Rola witaminy: warunkuje prawidłowe krzepnięcie krwi pomaga zrastaniu się złamanych kości wzmacnia kości Źródło: Lucerna, szpinak, kapusta, kalarepa, marchew, pomidory, groch, truskawki, ziemniaki, sery żółte, żółtka jaj kurzych, wątroba

Substancje dodawane do żywności Analiza składu chemicznego produktów spożywczych wykazała, że zawierają one nie tylko składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ale również wiele innych substancji. Wiele dodatków do żywności to substancje naturalne, inne to środki syntetyczne. Oba rodzaje eliminują ryzyko zatruć pokarmowych, ułatwiają przetwarzanie żywności, poprawiają jakość i wygląd produktu, często podnoszą też walory smakowe. Jednakże pośród setek tych związków są również i takie, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia – niektóre wywołują alergie, inne są rakotwórcze.

Substancje dodawane do żywności dzieli się na następujące grupy:

Przykładowe substancje, które są zabronione lub niebezpieczne dla zdrowia. 1. Barwniki (E 100 ...) Dodaje się je do żywności dla atrakcyjniejszego wyglądu, a także do przywracania produktom koloru utraconego podczas obróbki kulinarnej. Wiele barwników spożywczych otrzymuje się z produktów, w których występują naturalnie, np. czerwień buraczana, szafran i kurkuma. Barwniki zabronione: E 103, E 105, E 111, E 121, E 125, E 126, E 130, E 152, E 161g, E 180, E 181. Barwniki rakotwórcze: E 131 – drażetki; kolor niebieski, E 132 – drażetki cukiernicze; kolor niebieski E 142 – słodycze; kolor zielony

3. Antyutleniacze, antyoksydanty (E 300 3. Antyutleniacze, antyoksydanty (E 300 ...) Są to związki chemiczne, które przeciwdziałają utlenianiu się produktu lub wzmacniają działanie przeciwutleniające innych składników. Najpopularniejszym skutkiem utleniania jest jełczenie tłuszczów, niszczenie witaminy A i C w pokarmach. Antyutleniacze niebezpieczne: E 310 – E 312 – płatki ziemniaczane, błyskawiczne puree ziemniaczane, guma do żucia; mogą powodować wysypki. E 320 – biszkopty, rosoły w kostce, łuskane orzechy, tłuszcze piekarskie; powoduje zaburzenia pracy wątroby, wpływa na rozkład witaminy D; niedozwolony dla dzieci. E 321 – guma do żucia; może powodować zaburzenia pracy wątroby, u alergików wywołuje wysypkę na skórze; niedozwolony dla dzieci. E 330 (kwas cytrynowy) – różne produkty; przez niektórych uważany za rakotwórczy.

Dlaczego chipsy są niezdrowe dla dzieci? Ziemniaki to powszechnie spożywane warzywa, jednak w procesie ich obróbki do postaci smacznego chipsa zachodzi wiele chemicznych procesów, które w istotny sposób zmieniają jego wartość odżywczą i tym samym powodują, że staje się on niezdrowy. Po pierwsze na skutek smażenia wytwarza się akrylamid, substancja która jest toksyczna dla układu nerwowego, może być również czynnikiem rakotwórczym; a najwięcej jest niej właśnie w chipsach. Regularne spożywanie dużych ilości akrylamidu powoduje powstawanie w organizmie stanów zapalnych. Ilość tej szkodliwej substancji, która może wpłynąć na zdrowe, zależy od masy ciała.

Na nadciśnienie tętnicze może chorować już kilkunastoletnie dziecko, nie jest to wyłącznie przypadłość dorosłych.

Kolejnymi związkami, które powstają na skutek smażenia w głębokim tłuszczu, są kwasu tłuszczowe -trans, które skutecznie podwyższają poziom złego cholesterolu we krwi, mają działanie miażdżyco twórcze obecnie też uważane są za większy czynnik ryzyka chorób układu krążenia niż nasycone kwasy tłuszczowe.

Dodatkowo dla uzyskania pożądanego smaku do chipsów dodaje się polepszacze smaku oraz konserwanty, jeśli nawet producent deklaruje, że jego produkt nie zawiera konserwantów pozostaje jeszcze kwestia ogromnej ilości soli. Nadmiar soli w diecie dziecka jest niezdrowy ponieważ nerki niezbyt dobrze radzą sobie z jej dużą ilością. Sól podnosi również poziom ciśnienia krwi i prowadzi do powstania chorób układu krążenia.

Napoje gazowane są szkodliwe dla zdrowia? Napoje gazowane typu cola często zawierają kwas ortofosforowy – antagonistę wapnia, który źle wpływa na strukturę kości. Kości stają się miększe i bardziej łamliwe. Kwas ortofosforowy wypłukuje z organizmu wapń tak potrzebny dla prawidłowego rozwoju zębów i kości, szczególnie u dzieci. Napoje gazowane niszczą szkliwo zębów i mogą powodować choroby dziąseł.

W przypadku dzieci najlepszym produktem zastępującym napój gazowany jest mleko, możemy osłodzić je, dodać kakao, aby było bardziej atrakcyjne dla dziecka i żeby smakowało jak czekolada. Napoje gazowane bardzo łatwo można też zastąpić sokami owocowymi.

jest ważne, ale dlatego, że bez niego wszystko Dbajmy o zdrowie nie dlatego, że jest ważne, ale dlatego, że bez niego wszystko inne jest nieważne.