Między Wschodem a Zachodem Fundusze na rozwój przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Łukasz Laskowski Zespół Systemów Produkcji Rolnej CDR Brwinów Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Tematyka Środki finansowe w PROW 2014-2020 Działania Inwestycje-Transfer wiedzy i innowacji Restrukturyzacja gospodarstw rolnych Modernizacja gospodarstw Premia dla młodych rolników Rozwój usług rolniczych Premia na rozpoczęcie działalności pozarolniczej Przetwórstwo i marketing produktów rolnych 2

Tematyka Działania nie inwestycyjne Przekazywanie gospodarstw rolnych - Zalesianie gruntów - Systemy jakości żywności Wsparcie z NFOŚiGW Edukacja Ekologiczna – na przykładzie II konkursy 2014 Wsparcie MPiPS - FIO 2015 3

Środki finansowe w PROW 2014-2020 Łączne środki publiczne przeznaczone na realizację Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 wyniosą 13 513 295  000 euro z czego: 8 598 280 814 euro będą to środki UE (EFRROW), 4 915 014 186 euro wyniesie wkład krajowy. 2/3 kwoty zostało przeznaczone na płatności bezpośrednie a 1/3 na rozwój obszarów wiejskich.

Środki finansowe w PROW 2014-2020 Możliwość przesunięcie środków z II na I filar 1,3 mld € środki zabezpieczone na zobowiązania z wcześniejszych lat 25% środków na działania rolno-środowiskowo-klimatyczne 5% na Leadera

Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej Zakres wsparcia: Pomoc jest przyznawana na restrukturyzację gospodarstwa w kierunku produkcji żywnościowych lub nie żywnościowych produktów rolnych, a także przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie Budżet: 883 mln euro Liczba gospodarstw rolnych otrzymujących wsparcie: 58 600 Beneficjeci: Rolnicy Stawka pomocy: Maksymalna wysokość pomocy: 60 tys. zł Płatność w II ratach: I rata 80% II rata - 20% - po prawidłowej realizacji biznesplanu

Rozwój gospodarstw Warunki: • prowadzenie na terytorium RP działalności rolniczej w celach zarobkowych, • posiadanie gospodarstwa rolnego o powierzchni co najmniej 1 ha • posiadanie gospodarstwa rolnego o wielkości ekonomicznej do 10 tys. euro, • przedłożenie biznesplanu dotyczącego restrukturyzacji gospodarstwa. Wdrożenie ewidencji przychodów i rozchodów Kryteria wyboru mogą szczególnie uwzględniać: • rodzaj planowanej produkcji (np.  produkcja ekologiczna), • wielkość ekonomiczną gospodarstwa, • wpływ na realizację celów przekrojowych, • kompleksowość biznesplanu, • przetwarzanie produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie, • udział w zorganizowanych formach współpracy producentów rolnych, • kwalifikacje zawodowe rolnika.

Modernizacja Gospodarstw Zakres wsparcia: działania inwestycyjne w gospodarstwo ukierunkowane na poprawę konkurencyjności Beneficjenci: rolnicy, grupy rolników, spółki osobowe Budżet: 2 401 mln euro Liczba gospodarstw rolnych otrzymujących wsparcie: 42 900 Poziom wsparcia: refundacja do 60% kosztów inwestycji 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Modernizacja gospodarstw Maksymalny poziom pomocy: 60% kosztów kwalifikowanych w przypadku młodych rolników i inwestycji zbiorowych, 50% kosztów kwalifikowanych w przypadku pozostałych operacji. Nie mniej niż 30% kosztów kwalifikowanych. Maksymalna wysokość pomocy: 900 tys. zł – rozwój produkcji prosiąt, 500 tys. zł – budowa, modernizacja budynków inwentarskich lub adaptacją innych istniejących w gospodarstwie budynków na budynki inwentarskie, lub budowa lub modernizacja magazynów paszowych w gospodarstwach, 200 tys. zł – pozostałe operacje. Pomoc przyznaje się na operację o planowanej wysokości kosztów kwalifikowanych powyżej 50 tys. zł. 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Modernizacja gospodarstw Celem instrumentu wsparcia jest zwiększenie rentowności i konkurencyjności gospodarstw następujących obszarach: rozwój hodowli prosiąt, rozwój hodowli krów mlecznych, rozwój hodowli bydła mięsnego, operacje związane z racjonalizacją technologii produkcji, wprowadzeniem innowacji, zmianą profilu produkcji, zwiększeniem skali produkcji, poprawą jakości produkcji lub zwiększeniem wartości dodanej produktu. Beneficjent zobowiązuje się do prowadzenia w gospodarstwie uproszczonej rachunkowości od dnia przyznania pomocy. 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Modernizacja Gospodarstw Dla kogo wsparcie: Wielkość ekonomiczna gospodarstwa uprawnionego do otrzymania pomocy stanowi co najmniej równowartość 10 tys. euro i nie jest większa niż 200 tys. euro. Dla operacji z zakresu rozwoju produkcji mleka krowiego: minimum 15 krów (docelowo 25) i nie więcej niż 200 tys. euro wielkości ekonomicznej. Dla młodego rolnika: mniej niż 15 krów (docelowo 25) i nie mniej niż 10 tys. euro wielkości ekonomicznej W przypadku grupy rolników możliwa jest realizacja operacji w gospodarstwach, nie posiadających minimalnej wielkości ekonomicznej, jeżeli: w wyniku realizacji operacji taką wielkość osiągnie, suma wielkości ekonomicznej gospodarstw rolników tworzących grupę wynosi minimum 15 tys. euro. Dla operacji dotyczących produkcji prosiąt docelowo minimalna liczba loch ma wynosić 50. 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Modernizacja Gospodarstw Przeznaczenie wsparcia koszty budowy lub modernizacji budynków lub budowli; koszty zakupu (w tym również instalacji) lub leasingu, nowych maszyn i wyposażenia; koszty zakupu (w tym również instalacji) lub budowy elementów infrastruktury technicznej; koszty ogólne; koszty zakładania sadów i plantacji krzewów owocowych owocujących efektywnie dłużej niż 5 lat; koszty zakupu lub rozwoju oprogramowania komputerowego i zakupu patentów, licencji, praw autorskich, znaków towarowych. 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Modernizacja Gospodarstw Procedura 14 dni przed ogłoszeniem naboru wniosków ARIMR podaje informacje o naborze 30 dni nabór wniosków Do 60 dni rozpatrzenie wniosków i wdanie decyzji o przyznaniu pomocy Planowany termin ukazania się rozporządzenia do konsultacji kwiecień/maj 2015 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Premia dla młodych rolników Beneficjenci: Młody rolnik – osoba, która: nie ukończyła 40 roku życia, posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe, po raz pierwszy rozpoczyna prowadzenie gospodarstwa rolnego Budżet: 718 mln euro Liczba gospodarstw rolnych otrzymujących wsparcie: 28 715 Rodzaj wsparcia: premia w wysokości 100 tys. zł na rozwój działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym wypłacana w 2 ratach: I rata (80% kwoty pomocy) - po spełnieniu przez beneficjenta warunków wsparcia, w terminie  9 miesięcy od dnia doręczenia decyzji II rata (20% kwoty pomocy) - po prawidłowej realizacji biznesplanu 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Premia dla młodych rolników Warunki dotyczące gospodarstwa ma wielkość ekonomiczną nie mniejszą niż 13 tys. euro i nie większą niż 150 tys. euro powierzchnia użytków rolnych równa co najmniej średniej krajowej, średniej wojewódzkiej, ale nie więcej niż 300 ha realizacja biznesplanu przeznaczenie 70% środków na realizację biznesplanu 30% może zostać przeznaczone na dowolny cel. 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Premia dla młodych rolników Biznesplan zawiera: opis wyjściowej sytuacji gospodarstwa, w tym informacje dotyczące zasobów gospodarstwa oraz struktury produkcji cele pośrednie i końcowe dotyczące rozwoju gospodarstwa opis planowanych inwestycji oraz szczegóły dotyczące zrównoważenia środowiskowego i efektywnej gospodarki zasobami informacje nt. innych działań dotyczących rozwoju gospodarstwa informacje nt. sposobu uzupełnienia wykształcenia (jeśli dotyczy) 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Premia dla młodych rolników Nie przewiduje się wsparcia gospodarstw, których głównym kierunkiem produkcji będzie: chów drobiu (nie dotyczy produkcji ekologicznej), prowadzenie plantacji roślin wieloletnich na cele energetyczne, prowadzenie niektórych działów specjalnych produkcji rolnej, w szczególności: hodowli zwierząt laboratoryjnych, hodowli ryb akwariowych, hodowli psów rasowych, hodowli kotów rasowych. 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Premia dla młodych rolników Zobowiązania – założenia do rozporządzenia prowadzenia gospodarstwa rolnego, jako kierujący, co najmniej do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty I raty pomocy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników jako rolnik z mocy ustawy i w pełnym zakresie przez okres co najmniej 12 miesięcy od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy, zrealizowania biznesplanu w terminie przewidzianym w biznesplanie, lecz nie później niż do dnia upływu 3 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy, rozpoczęcia prowadzenia ewidencji przychodów i rozchodów w gospodarstwie nie później niż w dniu rozpoczęcia realizacji biznesplanu i prowadzenia tej ewidencji co najmniej do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty I raty pomocy, 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Rozwój usług rolniczych Beneficjenci: Osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, prowadząca działalność gospodarczą w zakresie usług rolniczych jako mikro- lub małe przedsiębiorstwo przez co najmniej dwa lata przed złożeniem wniosku o przyznanie pomocy. Budżet: 65 mln euro Przewidywana liczba operacji: 520 Kwoty i stawki pomocy: W ramach działania stosowana będzie zasada de minimis. Maksymalnie 50% kosztów kwalifikowalnych. Maksymalnie 500 000 zł. 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Rozwój usług rolniczych Warunki: wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług rolniczych, przedłożenie biznesplanu przewidującego rozwój działalności gospodarczej, zobowiązanie do dokumentowania świadczenia usług rolniczych. Pomocy nie udziela się podmiotom, które skorzystały z pomocy finansowej w ramach działania  „Modernizacja gospodarstw rolnych”, objętego PROW 2007-2013. 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Rozwój usług rolniczych Kryteria wyboru: Innowacyjności (uruchomienie nowych usług lub zmianę technologii oferowanych usług, z wykorzystaniem, nowych maszyn i urządzeń, które dotychczas nie były stosowane u danego usługodawcy; przeciwdziałania zmianom klimatu realizacja inwestycji w powiatach o wysokim rozdrobnieniu agrarnym Podmioty które nie korzystały ze wsparcia w ramach PROW 2007- 2013 dla działań: Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw lub Różnicowanie w kierunku działalności . 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Przetwórstwo i marketing produktów rolnych Beneficjenci: rolnicy, przedsiębiorcy, grupy producentów rolnych, spółdzielnie Budżet: 693 mln euro Liczba wspartych projektów: 1 480 Wsparcie: Stawka pomocy: maksymalnie 50% kosztów inwestycji. 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Przetwórstwo i marketing produktów rolnych Rolnicy - rozpoczynania działalności gospodarczej w zakresie przetwórstwa produktów rolnych, maksymalna kwota pomocy wynosi 300 tys. zł. Natomiast wielkość pomocy przyznanej na realizację jednej operacji w tym przypadku nie może być niższa niż 10 tys. Przedsiębiorcy (mikrom małe i średnie): Maksymalna wysokość pomocy dla beneficjenta wynosi 3 mln zł, Związków grup producentów rolnych lub zrzeszeń organizacji producentów, wynosi 15 mln zł Minimalna wysokość pomocy przyznana na realizację jednej operacji wynosi 100 tys. zł. 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Przetwórstwo i marketing produktów rolnych koszty budowy, modernizacji lub przebudowy budynków produkcyjnych lub magazynowych i budowli stanowiących infrastrukturę zakładów przetwórstwa, niezbędną do wdrożenia inwestycji w zakresie zakupu maszyn i urządzeń lub infrastruktury służącej ochronie środowiska, koszty zakupu (wraz z instalacją) lub leasingu zakończonego przeniesieniem prawa własności: maszyn lub urządzeń do przetwarzania, magazynowania lub przygotowania produktów do sprzedaży, koszty zakupu oprogramowania, koszty wdrożenia procedury certyfikowanych systemów zarządzania jakością 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Przetwórstwo i marketing produktów rolnych Preferowane podmioty grup lub organizacji producentów oraz związków grup lub zrzeszeń organizacji producentów, spółdzielni, młodzi rolnicy wnioskodawców zaopatrujących się w surowce do produkcji na podstawie długoterminowych umów powyżej 50% ilości nabywanych produktów rolnych, operacji dotyczących innowacyjności, ochrony środowiska, przeciwdziałania zmianom klimatu, wnioskodawców uczestniczących we wspólnotowych lub krajowych systemach jakości lub przetwarzających produkty rolne pochodzące bezpośrednio od producentów ekologicznych, realizacji inwestycji w gminach należących do powiatów o najwyższym poziomie bezrobocia w kraju, wybranych sektorów przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych. 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Działania nie inwestycyjne Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa Zalesianie Systemy jakości żywności 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa Beneficjent: Rolnik będący osobą fizyczną. Wsparcie ma formę płatności jednorazowej. Budżet: 130 mln euro Liczba beneficjentów 24 722 Warunki wsparcia odpowiada 120% rocznej płatności, do otrzymania której beneficjent kwalifikuje się w ramach systemu dla małych gospodarstw; (gospodarstwa  nie przekroczy 1250 euro) przysługuje za rok, w którym beneficjent trwale przekazuje swoje gospodarstwo i lata następne, do roku 2020 włącznie; 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Systemy jakości żywności Beneficjenci: Rolnicy Budżet 33 mln euro Liczba gospodarstw rolnych otrzymujących wsparcie: 25 950 Wysokość wsparcia: do równowartości 2 000 euro na gospodarstwo rocznie w okresie 3 lat; Przeznaczenie środków: pokrycie kosztów certyfikacji, zakup publikacji 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Systemy jakości żywności Wsparcie na przeprowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych Stawka pomocy: 70% kosztów kwalifikowanych Zakres wsparcia: Działania informacyjne i promocyjne skierowane są do konsumentów Beneficjenci: Podmiot utworzony przez co najmniej dwóch producentów, wytwarzających produkty rolne lub środki spożywcze w ramach systemów jakości, zwany dalej „zespołem promocyjnym”. 14.01.15 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

Działania Finansowane przez NFOŚiGW Edukacja Ekologiczna 2014 2015

Edukacja ekologiczna II konkurs 2014 Budżet: 5 mln zł Wysokość Wsparcia: 100% kosztów Kwota wsparcia 200 000-500 000 zł Zasięg: min 1 gmina Minimalna liczba inicjatyw: 20 Warunek: realizacja na terenach ogólnodostępnych

Edukacja ekologiczna Dla kogo: Stowarzyszenia i Fundacje - Mające osobowość prawną Działające na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Cel statutowy ochrona środowiska Doświadczeni: działają przynajmniej 3 pełne lata. Zatrudniają przynajmniej 2 osoby na umowę o pracę, zrealizowały przynajmniej jeden projekt z środków publicznych na kwotę 50 tys zł Niezależne od JST,JSFP, firm czy partii politycznych

Kto może zgłosić inicjatywę Osoby indywidualne Grupy nieformalne Organizacje pozarządowe

Warunki

Priorytety

Przykłady projektów

10 tys. zł do 40 tys. zł włącznie Środki MPiPS Gdzie szukać informacji: pozytek.gov.pl Termin naboru wniosków: I kwartał roku Budżet: 60 mln Wartość dofinansowania Projekty jednoroczne – do 100 000 zł Projekty dwu letnie – do 200 000 zł Wartość dotacji Środki własne 10 tys. zł do 40 tys. zł włącznie Co najmniej 10% wartości dotacji środki własne niefinansowe lub finansowe ponad 40 tys. zł do 200 tys. zł włącznie (oraz Komponent Działań Systemowych) Co najmniej 10% wartości dotacji środki własne niefinansowe lub finansowe, w tym nie mniej niż 5% wartości dotacji wkład finansowy

Priorytety 1. Finansowane będą wyłącznie projekty mieszczące się w ramach statutowej działalności nieodpłatnej lub odpłatnej pożytku publicznego. 2. Rodzaje zadań objętych dofinansowaniem. Uprawione podmioty mogą składać oferty o dofinansowanie zadań w ramach jednego z trzech Priorytetów: Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; Priorytet 3. Aktywni obywatele; Priorytet 4. Silne organizacje pozarządowe;