Agnieszka Barczuk Natalia Stępień Uwarunkowane i bezwarunkowe operacje interwencyjne na rynku pieniężnym i walutowym w przypadku zwykłym oraz w okresie kryzysu płynności Agnieszka Barczuk Natalia Stępień

Operacje otwartego rynku Transakcje dokonywane z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi. Równoważą popyt i podaż środków utrzymywanych przez banki komercyjne w banku centralnym. Narodowy Bank Polski przeprowadza operacje otwartego rynku emitując własne papiery dłużne- siedmiodniowe bony pieniężne, których minimalna rentowność jest równa stopie referencyjnej (obecnie 2%).

Podział operacji otwartego rynku BEZWARUNKOWE Outrighty Sprzedaż bonów pieniężnych UWARUNKOWANE REPO REVERSE REPO Swap walutowy SELL-BUY-BACK BUY-SELL-BACK

Rodzaje operacji otwartego rynku PODSTAWOWE DOSTARAJAJĄCE STRUKTURALNE

Bony pieniężne NBP Krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane od 1 do 364 dni (7, 14, 28, 91, 182, 273 i 364) o nominale 10.000 PLN emitentem jest Narodowy Bank Polski sprzedawane na rynku pierwotnym z dyskontem

Emisja bonów pięniężnych NBP Regulowanie płynności sektora bankowego Kształtowanie stóp procentowych na rynku pieniądza

Sprzedaż bonów pieniężnych Przetargi Dealerzy rynku pieniężnego Min. 1 mln PLN Rynek wtórny- tylko banki

Dealerzy Rynku Pieniężnego Powszechna Kasa Oszczędności BP S. A. Bank Handlowy w Warszawie S. A. ING Bank Śląski S. A. Bank BPH S. A. Bank Zachodni WBK S. A. Bank Gospodarstwa Krajowego BRE Bank S. A. Bank Millenium S. A. Bank Polska Kasa Opieki S. A. Kredyt Bank S. A. Raiffeisen Bank Polska S. A. Societe Generale S. A. Oddział w Polsce Deutsche Bank Polska S. A. Bank Gospodarki Żywnościowej S. A. BNP Paribas S. A. Oddział w Polsce Źródło: nbp.pl

Pakiet zaufania - cele Umożliwienie bankom pozyskiwania środków złotowych na okresy dłuższe niż jeden dzień. Umożliwienie bankom pozyskiwania środków walutowych. Zwiększenie możliwości pozyskiwania płynności złotowej przez banki poprzez rozszerzenie zabezpieczeń operacji z NBP.

Popyt i podaż na przetargach na bony pieniężne NBP w 2008 r. Źródło: NBP

REPO (repurchase agreement) Operacje warunkowego zakupu polegające na warunkowym zakupie przez bank centralny papierów wartościowych od banków komercyjnych. Repo jest operacją zbliżoną do udzielenia przez bank krótkoterminowego kredytu pod zastaw papierów wartościowych. Pobudza to aktywność gospodarczą, ponieważ banki komercyjne otrzymują na pewien czas rezerwy pieniężne, co prowadzi do wzrostu ich płynności.

REPO w Polsce w okresie kryzysu (2008) 17 października 2008 r. - pierwsza dostrajająca operacja z terminem zapadalności 6 dni. 21 października 2008 r. - druga dostrajająca operacja z terminem zapadalności 14 dni. 4 i 12 listopada oraz 9 grudnia 2008 r. – operacje z terminem zapadalności 91 dni. 16 grudnia 2008 r. – operacja dostrajająca z terminem zapadalności 28 dni. Sektor bankowy został zasilony w płynność o łącznej wysokości 34329,2 mln zł. W 2009 r. stosowane terminy zapadalności to: 91 i 182 dni. Średni poziom operacji REPO zwiększających płynność złotówkową w 2008 r. wynosił 2 135 mln zł, w 2009 r. - 11 456 mln zł, w 2010 r. - 5 097 mln zł.

Zmiany krótkoterminowej płynności przez operacje REPO (w mln zł) Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów rocznych NBP (2008, 2009, 2010).

SELL-BUY-BACK Odpowiednik REPO, ale mamy tu do czynienia z dwiema umowami: Sprzedaż papierów wartościowych na rynku kasowym; Odkupienie tych samych papierów na rynku terminowym po określonej cenie.

REVERSE REPO Transakcja warunkowej sprzedaży. Bank Centralny sprzedaje papiery wartościowe bankom komercyjnym, pod warunkiem odsprzedaży w określonym czasie i w wyznaczonym terminie . Oprocentowanie jest różnicą ceny sprzedaży i ceny, po której Bank Centralny odkupuje papiery. W Polsce ma charakter lokaty w bony skarbowe lub bony pieniężne NBP.

REVERSE REPO - FED FED ściąga pieniądze z rynku, z zastrzeżeniem ich oddania po określonym czasie i stopie procentowej. 18 października 2013 r. od 9 oferentów zebrał 4,2 miliarda dolarów przy stopie procentowej 0,01 %. 21-22 października 2013 r. zebrał 4,87 miliardów dolarów przy stopie procentowej 0,02 % od 14 oferentów Przy podwojonej stopie procentowej, kwota nieznacznie się różni, co oznacza, że brak jest strony popytowej do uczestnictwa w tych operacjach

REVERSE REPO - FED Źródło: Domestic open market operations during 2008

BUY-SELL-BACK Odpowiednik REVERSE REPO, ale mamy do czynienia z dwiema umowami: Kupno papierów wartościowych na rynku kasowym; Sprzedaż tych samych papierów na rynku terminowym po określonej cenie.

SWAP WALUTOWY Jest umową dwóch stron, dotyczącą wymiany na określony czas między sobą pewnej kwotę waluty na równowartość w innej walucie. Kurs wymiany powrotnej jest ustalany przy zawieraniu transakcji, w oparciu o różnicę oprocentowania tych walut. Sprzedaż/ Kupno waluty po kursie kasowym i dokonanie odwrotnej umowy terminowej.

SWAP walutowy w Polsce w okresie kryzysu Od drugiej połowy października 2008 r. operacje te były oferowane w EUR/PLN i USD/PLN. 21 października 2008 r. – pierwsza transakcja tego typu. 17 listopada 2008 r. – NBP zaczął przeprowadzać SWAP walutowy w CHF/PLN. Operacje z 7-dniowym terminie zapadalności były przeprowadzane raz w tygodniu. 19 listopada, 3 i 17 grudzień 2008 r. – operacje z terminem zapadalności 84 dni. SWAP walutowy ograniczył płynność w październiku o 75 mln zł, w listopadzie o 476 mln zł, a w grudniu o 1410 mln zł. W zestawieniu średniorocznym w 2008 r. nastąpiło ograniczenie płynności na poziomie 162 mln zł, a w 2009 r. -1076 mln zł.

Udział średniego poziomu operacji SWAPA walutowego w absorpcji płynności (w mln zł) Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportów Rocznych NBP 2008 i 2009

Bibliografia Kudła J. Instrumenty finansowe i ich zastosowania, Warszawa 2009 www.nbp.pl Raport roczny 2010. Płynność́ sektora bankowego Instrumenty polityki pieniężnej NBP. Raport roczny 2009. Płynność́ sektora bankowego Instrumenty polityki pieniężnej NBP. Raport roczny 2008. Płynność́ sektora bankowego Instrumenty polityki pieniężnej NBP. Domestic open market operations during 2008, FED raport.

Wykonali: Filip Walczak Damian Winnicki Uwarunkowane i bezwarunkowe operacje interwencyjne na rynku pieniężnym i walutowym w przypadku zwykłym oraz w okresie kryzysu płynności Wykonali: Filip Walczak Damian Winnicki

Operacje otwartego rynku Bank Centralny (inicjator) oraz banki komercyjne Kluczowy instrument polityki pieniężnej Ustalanie poziomu krótkoterminowych stóp procentowych Regulacja wielkości pieniądza w obiegu Transakcje kupna i sprzedaży Papiery wartościowe Bony pieniężne

Operacje otwartego rynku Ze względu na cel podejmowania przez bank centralny działań ingerujących w stan płynności sektora bankowego wyróżniamy: Operacje podstawowe (sprzedaż bonów pieniężnych na 7 dni) Operacje dostrajające (emisja bonów pieniężnych na okresy niestandardowe, głownie 91-dniowe, operacje REPO, przedterminowy wykup bonów pieniężnych) Operacje strukturalne (wykup obligacji NBP, zakup papierów na rynku, emisja papierów długoterminowych)

Operacje otwartego rynku Ze względu na charakter transakcji, możemy zaś dokonać podziału: Operacje otwartego rynku bezwarunkowe uwarunkowane REPO i reverse REPO bony pieniężne outrighty SBB i BSB swapy walutowe

Bony pieniężne NBP Podstawowe instrumenty operacji otwartego rynku służące regulacji płynności Krótkoterminowe papiery wartościowe Emitowane przez NBP Okres zapadalności do jednego roku (standardowy termin emisji to 7 dni) Sprzedawane z dyskontem O nominale 10.000 zł Minimalna wartość oferty przetargowej – 1 mln zł Emisja w postaci zdematerializowanej

Bony pieniężne NBP Bony pieniężne emitowane przez NBP w postaci regularnej emisji bonów pieniężnych NBP z 7-dniowym terminem zapadalności. Emitowane w każdy piątek. (operacje podstawowe) Bony pieniężne w postaci emisji bonów pieniężnych o terminach zapadalności krótszych niż operacje podstawowe (1-, 2-, 3- i 4- dniowe) (operacje dostrajające)

Przetargi na bony pieniężne NBP 01.01.14 – 30.10.14 Rodzaj operacji Podstawowa Dostrajająca Liczba przetargów 43 17 Średnia wartość podaży (mln PLN) 112 256 11 647 Średnia wartość popytu (mln PLN) 110 321 10 380 popyt > podaż 15 9 źródło : opracowanie własne na podstawie danych NBP

Popyt i podaż na bony pieniężne NBP w 2013 roku źródło : NBP (raport z 2013 roku)

Nabywcy bonów pieniężnych Rynek pierwotny Rynek wtórny Pozostałe banki Dealerzy Rynku Pieniężnego Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Dealerzy rynku pieniężnego w 2014 r 1. Powszechna Kasa Oszczędności BP SA 2. Bank Handlowy w Warszawie SA 3. ING Bank Śląski SA 4. Bank BPH SA 5. Bank Zachodni WBK SA 6. Bank Gospodarstwa Krajowego 7. mBank SA 8. Bank Millenium SA 9. Bank Polska Kasa Opieki SA 10. Raiffeisen Bank Polska SA 11. Societe Generale SA Oddział w Polsce Oraz 12. Deutsche Bank Polska SA 13. Bank Gospodarki Żywnościowej SA 14. BNP Paribas SA Oddział w Polsce 15. Getin Noble Bank Sa

Outrighty NBP może również przeprowadzać z bankami komercyjnymi operacje typu: outright sale outright purchase Przykład Podmioty występujące w przykładzie: Skarb Państwa i NBP Działanie - Konwersja niezbywalnych zobowiązań na zbywalne papiery wartościowe Cel – absorbcja płynności

Pakiet zaufania Zwiększenie zaufania banków Zwiększenie płynności w sektorze bankowym poprzez: umożliwienie bankom pozyskiwania środków złotowych na okresy dłuższe niż jeden dzień, umożliwieniu bankom pozyskiwania środków walutowych, zwiększenie możliwości pozyskiwania płynności złotowej przez banki poprzez rozszerzenie zabezpieczeń operacji z NBP.

Pakiet zaufania W celu realizacji działań, BC: rozpoczął przeprowadzanie zasilających operacji w płynność REPO, o okresie zapadalności do 3 miesięcy, wprowadził większą częstotliwość operacji otwartego rynku – dodatkowa emisja bonów pieniężnych (2 i 3 dniowe), ogłosił utrzymanie emisji 7-dniowych bonów pieniężnych, jako głównego instrumentu sterylizacji nadpłynności, rozpoczął przeprowadzanie operacji typu SWAP walutowy.

REPO i Reverse REPO Operacje uwarunkowane Zwykle między bankiem centralnym a bankiem komercyjnym (ale również między bankami komercyjnymi) Operacja REPO (repurchase agreement) Zakup przez BC papierów wartościowych od banków komercyjnych na określony termin i po z góry określonej cenie Operacja ta ma na celu pobudzenie aktywności gospodarczej, udostępniając czasowo bankom komercyjnym rezerwy pieniężne, przez co zwiększa ich płynność finansową. Operacja Reverse REPO transakcja warunkowej sprzedaży polega na sprzedaży przez BC papierów wartościowych bankom komercyjnym, pod warunkiem ich odsprzedaży po określonej cenie i w wyznaczonym terminie.

Pakiet Zaufania - REPO Transakcje REPO 17.10. 2008 r. - pierwsza dostrajająca operacja z terminem zapadalności 6 dni. 21.10. 2008 r. - druga dostrajająca operacja z terminem zapadalności 14 dni. 4.11 i 12. 11 oraz 9.12 2008 r. – operacje z terminem zapadalności 91 dni. 16.12. 2008 r. – operacja dostrajająca z terminem zapadalności 28 dni. W 2009 r. stosowane terminy zapadalności to: 91 i 182 dni. Średni poziom operacji REPO zwiększających płynność złotówkową w 2008 r. wynosił 2 135 mln zł, w 2009 r. - 11 456 mln zł, w 2010 r. - 5 097 mln zł. Od października 2010r nie przewiduje się przeprowadzania operacji typu REPO. Ostatnia taka operacja miała miejsce 7 września 2010 roku.

Operacje REPO

Wykorzystanie Repo przez bank Lehman Brothers Lehman Brothers – amerykański bank, 15 września 2008 roku ogłosił upadłość, co spowodowało rozprzestrzenienie kryzysu finansowego na całym Świecie. Jaki ma związek z operacjami REPO? Dokonywanie transakcji REPO tuż przed zamknięciem okresu obrachunkowego. Obraz spółki w ocenie inwestorów ulegał poprawie: Z bilansu znikały „toksyczne” aktywa. Zwiększenie udziału gotówki w spółce obniżenie współczynnika dźwigni finansowej. Przeznaczenie gotówki na spłatę innych zobowiązań banku. Po sporządzeniu raportów finansowych dokonywano odwrotnych transakcji – „toksyczne” aktywa wracały do ksiąg Lehman Brothers. Tuż przed ogłoszeniem niewypłacalności przez bank zamaskowano papiery wyceniane na 50,4mld USD.

Swap Walutowy (fx swap) Rolę zabezpieczenia transakcji pełni waluta obca Polega na zakupie lub sprzedaży określonej waluty po kursie kasowym i dokonywaniu odpowiedniej odwrotnej umowy terminowej. Inaczej mówiąc jest to depozyt w jednej walucie zabezpieczony inną walutą. Są zwykle transakcjami krótkoterminowymi (o terminie zapadalności do 1 roku).

Pakiet zaufania – Swap walutowy W skutek niepewności na światowych rynkach finansowych od 21 października 2008 r. NBP zaczął przeprowadzać operacje typu SWAP walutowy. Operacje na parach EUR/PLN, USD/PLN, CHF/PLN z 7-dniowym terminem zapadalności. SWAP walutowy ograniczył w czwartym kwartale 2008 r. płynność złotową banków komercyjnych średnio: W październiku - o 75mln zł W listopadzie - o 476 mln zł W grudniu - o 1,410 mld zł

Pakiet zaufania – Swap walutowy cd. Zmiana płynności złotowej banków komercyjnych przy pomocy swapu walutowego od lipca 2008 roku do grudnia 2009 roku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z raportów NBP.

Operacje Sell-Buy Back Podobne do operacji REPO z drobnymi różnicami, ale bardziej od nich popularne: Prostsza realizacja Brak potrzeby powoływania się na umowę ramową Silniejsze uprawnienia pożyczkodawcy Pożytki z papierów pobierane są przez stronę, która czasowo nabyła papiery wartościowe. Analogicznie operacje reverse REPO i buy-sell back

Operacje otwartego rynku w czasie kryzysu Struktura zabezpieczeń transakcji warunkowych w Polsce w latach 2008 - 2011 Źródło: raport NBP „rozwój 2011”

Instrumenty NBP w latach 1990-2013 Źródło: NBP (raport z 2013 roku)

Bibliografia „Bank na rynku finansowym”. red. Ewa Miklaszewska „Instrumenty Finansowe i ich zastosowania” Janusz Kudła 3. http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/polityka_pieniezna.html 4. http://www.nbp.pl/banki_w_polsce/drp/drp-2014.pdf 5. http://www.nbp.pl/publikacje/operacje_or/2013/raport2013.pdf 6. https://www.bfg.pl/node/1 7. https://www.nbp.pl/publikacje/operacje_or/2008/raport2008.pdf 8. http://nbp.pl/systemfinansowy/rozwoj2013.pdf 9. http://akson.sgh.waw.pl/~lijas/archiwum/036/t3.htm 10. http://www.bankier.pl/wiadomosc/NBP-Pakiet-zaufania-dla-bankow-1846630.html 11. http://www.nbp.pl/publikacje/materialy_i_studia/144.pdf 12. https://www.nbp.pl/publikacje/operacje_or/2009/raport2009.pdf 13. http://www.finanse.egospodarka.pl/51300,Transakcje-repo-wg-Lehman-Brothers,2,48,1.html

Bibliografia Dziękujemy!

Wioleta Kisio Piotr Leszczyński Uwarunkowane i bezwarunkowe operacje interwencyjne w przypadku zwykłym oraz w okresie kryzysu płynności na rynku pieniężnym i walutowym. Wioleta Kisio Piotr Leszczyński

Czym są operacje otwartego rynku? Transakcje między bankiem centralnym a bankami komercyjnymi Służą regulowaniu podaży pieniądza, stóp procentowych i płynności systemu bankowego Zakup/sprzedaż papierów wartościowych przez bank centralny

Operacje otwartego rynku Strukturalne Podstawowe Dostrajające

Operacje otwartego rynku Bezwarunkowe Sprzedaż bonów OUTRIGHTY Uwarunkowane REPO REVERSE REPO SWAPY SELL-BUY BACK BUY-SELL BACK

BONY PIENIĘŻNE Emitowane przez NBP Regulują płynność sektora bankowego Krótkoterminowe papiery wartościowe o nominale 10 000 zł sprzedawane z dyskontem Sprzedawane na przetargach, nabywcami mogą być tylko Dealerzy Rynku Pieniężnego i Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Operacje REPO NBP kupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych na określony termin, po z góry określonej cenie ustalonej jako dyskonto. Bank komercyjny zaciąga krótkoterminową pożyczkę zabezpieczoną papierami wartościowymi. Zasilenie systemu bankowego w środki płynne w okresach ograniczenia płynności rynku międzybankowego

Operacje REVERSE REPO Tym razem bank centralny sprzedaje papiery wartościowe bankom komercyjnym NBP ma możliwość ograniczenia nadpłynności sektora bankowego

SWAPY walutowe Wymiana kapitału w jednej walucie na jego równowartość w innej, po kursie zbliżonym do rynkowego Dla swapów walutowych zabezpieczeniem transakcji nie są papiery wartościowe lecz waluta obca Instrument polityki pieniężnej NPB od października 2008 roku

SELL-BUY BACK Sprzedaż bonów z zawarciem jednocześnie umowy terminowej kupna w przyszłości po cenie ustalonej w dniu sprzedaży Cel: krótkoterminowa poprawa płynności podmiotu dokonującego transakcji SBB

BUY-SELL BACK Kupno bonów z zawarciem jednocześnie umowy terminowej sprzedaży w przyszłości po cenie ustalonej w dniu sprzedaży Krótkoterminowe lokowanie nadwyżek pieniężnych z zabezpieczeniem zwrotu

Podsumowanie Operacje bezwarunkowe są

Dziękujemy za uwagę