Biblioteka wirtualna nauki: rok po inauguracji, szanse i perspektywy Marek Niezgódka Warszawa, 5 grudnia 2003

Geneza Ograniczony zakres koordynacji prenumerat Znaczący wzrost kosztów Prenumeraty redundantne Zmiany na rynku wydawniczym Rewolucja oferty wersji elektronicznych wydawnictw

Koordynacja prenumerat Problem nieaktualny: każdy zainteresowany ma dostęp do całości zasobów – bez wpływu na koszt Dostęp ze stanowiska pracy naukowej Jeden zasób fizyczny dla całego kraju Faktyczna koordynacja na poziomie ustanawiania konsorcjów

Stan obecny Licencjonowane zasoby pełnotekstowe: około 3000 tytułów czasopism, z zasobami archiwalnymi do roku 1995/4 Standardowe wyprzedzenie względem wersji drukowanych: do ½ roku Dostępne wersje pdf, częściowo xml

Wzrost kosztów Znaczące obniżenie kosztów instytucjonalnych Zróżnicowanie kosztów stosownie do wielkości instytucji Przy obniżonych kosztach własnych dodatkowa możliwość dostępu do wersji drukowanych (model DDP)

Zmiany na rynku wydawniczym Konsolidacja globalnych grup wydawniczych: –Elsevier –Springer –... Rozwój wydawnictw elektronicznych Tworzenie nisko-kosztowych ofert substytucyjnych

Oferty nisko-kosztowe Pozornie atrakcyjna alternatywa Faktyczny koszt: wysokie ryzyko utraty konkurencyjności badań spowodowane stosowanym okresem karencyjnym, do 2 lat Na ogół niska jakość archiwów: integralność, spójność, kompletność Brak integracji z zasobami wydawców: ograniczone możliwości indeksowe i wyszukiwawcze

Rewolucja oferty wydawnictw elektronicznych Znaczący postęp integracji rozwiązań indeksujących i wyszukiwawczych Początek rzeczywistych inicjatyw międzynarodowych w zakresie tworzenia e-archiwów wiedzy Tendencja do wyodrębniania interfejsów dostępowych od samych zasobów

Struktura udziału w kosztach 2004 Zapoczątkowana zasadnicza przebudowa struktury podziału kosztów instytucjonalnych Dotąd podstawa: bezpośredni poziom prenumerat drukowanych dla instytucji Nowa konstrukcja: oderwanie od przeszłości na drodze migracji do modelu zależnego od wielkości instytucji Docelowo: wprowadzenie kilku kategorii wielkościowych Zasada: koszt całkowity finansowany w części z dotacji centralnej, reszta rozdzielona na udziały instytucjonalne

Struktura oferty wydawców Głęboka zmiana struktury oferty: odchodzenie od oferowania tytułów na rzecz oferty kolekcji tytułów, dziedzinowych oraz kompletnych początek odmiennego kształtowania cen przez wydawców: nie suma cen indywidualnych tytułów ale ryczałt za kolekcje nieuchronne problemy stanu przejściowego

Struktura udziału w kosztach 2004 Springer: –EUR 1000 do –ryczałt zależny od wielkości instytucji (9 kategorii, korygowanych w przypadkach stanu prenumerat 2003 istotnie odbiegającego od poziomu typowego dla grupy) –gdyby odnieść składkę do stanu dotychczasowego, byłoby (poza 4 instytucjami) od EUR 1243 do –dodatkowo uwzględniane zobowiązania wsteczne (audytowe): od EUR 0 do 16644

Kluwer: –5 grup instytucji –poziomy składek (50%) od EUR 3745 do –progowe poziomy udziałów odniesione do prenumerat 2003 (+7%): od EUR 7490 do 58850

Elsevier: –poziom składek około 50% dotychczasowego kosztu prenumeraty (+9.84%) –Np. prenumerata 2003: EUR , składka 2004: EUR (+ nie więcej niż 5%)

Przykładowa sytuacja uczestnika 3 konsorcjów 2003: EUR = : EUR = Oszczędności: EUR

Problemy i dylematy Metodyka przejścia od składek odniesionych wyłącznie do dotychczasowego poziomu prenumerat do modelu zależnego jedynie od wielkości instytucji Analiza danych dotyczących użytkowania jako czynnik dodatkowy sugerowany przez wydawców (do wprowadzenia z 1-rocznym przesunięciem)

Kilka aspektów Koszty: –subskrypcje czasopism, –zakupy książek, –infrastruktura bibliotek Ograniczenia: sposób i skala dostępu (model 1:1), lokalizacja Trudność i koszty odtworzenia zniszczonych zasobów Fizyczna i logiczna odrębność poszczególnych zasobów

Nowości technologiczne Przejście do archiwów na macierzach dyskowych Powielanie tych zasobów w celu ich zabezpieczenia Początek procedury utrwalania zasobów

Składowe systemu bwn (Wirtualnej Biblioteki Nauki) Archiwa wydawców Bazy indeksowe, bibliograficzne i abstraktowe Archiwum wydawnictw polskich Archiwa rozpraw naukowych Archiwa faktograficzne Archiwa zasobów multimedialnych Archiwa specjalne & jednolity system indeksowania, wyszukiwania i analizy porównawczej

System bwn : zasady ogólne Archiwa dostępne w sieci globalnej Zasoby licencjonowane dla obszaru sieci krajowej Dostęp z każdego komputera w sieci Zaangażowanie całego środowiska naukowego w rozwój zasobów Współpraca międzyresortowa, wkład do systemu edukacji