Ochrona uczestników rynku finansowego dr Mirosław Budzicki

Struktura wykładu Nieprawidłowości na rynku finansowym System nadzoru nad rynkiem finansowym Ład korporacyjny – corporate governance Ochrona inwestorów instytucjonalnych Ochrona inwestorów Nielegalne zdobywanie i wykorzystywanie poufnych informacji

1. Nieprawidłowości na rynku finansowym Nieprawidłowości i zdarzenia nielegalne wynikają z działalności: emitentów: rynek pierwotny – pomijanie i ukrywanie informacji, świadome wprowadzenia w błąd kapitałodawców, błędne prezentacje wyników finansowych, fałszowanie prospektu emisyjnego rynek wtórny – błędne wypełnianie obowiązków informacyjnych, świadome wpływanie przez zarząd, radę nadzorczą lub akcjonariuszy na wycenę instrumentów finansowych, działanie na szkodę właścicieli/wierzycieli uczestników obrotu – wykorzystywanie poufnych informacji (insider trading), manipulacja kursem, przekazywanie fałszywych informacji, zmowa kilku uczestników pośredników – brak profesjonalizmu, świadome wprowadzanie w błąd, niewłaściwa realizacja transakcji, manipulacja kursami poprzez rekomendacje, nieadekwatna wycena instrumentów na rynku pierwotnym, działalność bez zezwolenia, zarządzanie aktywami bez zgody, brak procedur bezpieczeństwa

2. System nadzoru nad rynkiem finansowym Komisja Nadzoru Finansowego – sprawuje nadzór nad rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym (prowadzi procedurę dopuszczania do publicznego obrotu, zatwierdza prospekty emisyjne) NBP i Ministerstwo Finansów – interwencje, polityka pieniężna/fiskalna Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych – rejestracja obrotu, zarządzanie Systemem Rekompensat (gwarantowanie aktywów znajdujących się na rachunkach inwestycyjnych w przypadku upadłości domów maklerskich i banków) Giełda Papierów Wartościowych, MTS CeTO, New Connect –tworzenie szczegółowych zasad obrotu, definicja instrumentów, w razie łamania ustalonych zasad usuwanie instrumentów z obrotu Zagraniczne organy kontrolne – nadzór nad zagranicznymi pośrednikami i uczestnikami rynku Uczestnicy rynku – mechanizm wzajemnej samokontroli

3. Zasady ładu korporacyjnego Zbiór zasad ładu korporacyjnego określa normy kształtowania relacji przedsiębiorstw giełdowych z ich otoczeniem rynkowym. Zalecenia: zapewnienie transparentności i pełnego dostępu do informacji min. dwóch członków rady nadzorczej powinno spełniać kryterium niezależności akcjonariusze powinni być równi w zakresie zawieranych umów prowadzenie strony internetowej (podane najważniejsze dokumenty), również w języku angielskim zarząd konsultuje z radą nadzorczą umowy z podmiotami zależnymi w ramach rady powinien zostać utworzony komitet audytu umożliwienie obecności przedstawicieli mediów na WZA zapewnienie zmiany podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych (przynajmniej raz na siedem lat)

4. Ochrona inwestorów indywidualnych Kodeks spółek handlowych: Istotna zmiana działalności (2/3 głosów) Wniosek o zwołanie NWZA i określenie punktów obrad (min. 10%) Zarząd odpowiada za zobowiązania spółki Możliwość desygnowania kandydatów do rady nadzorczej Prawo zaskarżania decyzji do sądu Prawo zadawania pytań na WZA Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych – pomaga inwestorom w konfliktowych sytuacjach (funkcja mediacyjno-doradcza), reprezentuje na WZA, oferuje pomoc prawną Sąd – egzekucje nieregulowanych należności i niezrealizowanych uprawnień Bank reprezentant obligatariuszy Zabezpieczenie zobowiązania (np. hipoteka) Bankowy Fundusz Gwarancyjny

5. Ochrona inwestorów instytucjonalnych Zabezpieczanie pozycji poprzez kredytowe instrumenty pochodne Podpisywanie umów w sprawie gwarancji emisji Arbitrażowe sądy gospodarcze Dywersyfikacja aktywów i kontrahentów Wprowadzanie limitów zaangażowania Podpisywanie umów z wybranymi i wiarygodnymi kontrahentami Wprowadzanie depozytów zabezpieczających Prowadzenie monitoringu rynku i rozbudowa działów analitycznych

6. Nielegalne zdobywanie informacji Insider trading – proces pozyskiwania i wykorzystywania nie opublikowanych informacji, w tym także poufnych, wpływających na wycenę instrumentów Przykładowe niepublikowane informacje będące przedmiotem insidingu: dane finansowe kwartalne, półroczne i roczne Informacje o wypłacie dywidendy, akwizycji, podpisanym kontrakcie, utworzonych rezerwach Buy-back, wezwania do sprzedaży akcji Proces dystrybucji informacji niepublicznych zachodzi poprzez: powiązania biznesowo-towarzyskie uczestników rynku zatrudnienie w miejscu akumulacji informacji bądź kontakt z osobami zatrudnionymi w takim miejscu kontakt z władzami spółki m.in. na spotkaniach z dziennikarzami, z analitykami/zarządzającymi, poprzez działy relacji inwestorskich