Kryteria wyodrębniania kierunków/szkół w ekonomii Interpretacja kategorii i praw/prawidłowości ekonomicznych Interpretacja wartości/cen dóbr i związane z tym teorie podziału i teorie wzrostu gospodarczego Rola rynku i państwa jako mechanizmów regulacji: paradygmat rynku versus paradygmat państwa (planowania)

Interpretacja kategorii i praw/prawidłowości ekonomicznych Czynnik historyczny vs. logiczny w rozwoju ekonomii Naturalna vs historyczna interpretacja praw Interpretacja deterministyczna a stochastyczna Pogląd o braku obiektywnych praw/prawidłowości ekonomicznych (szkoła historyczna, instytucjonalizm, merkantylizm) Pogląd: rozwój ekonomii jako poszukiwanie modeli i teorii adekwatniej opisujących rzeczywistość (krytyczny racjonalizm, C. Popper) Paradygmaty (T.Kuhn) i programy badawcze (I.Lakatos)

Kryteria postępu/rozwoju ekonomii jako nauki 1. kryterium zdolności do objaśniania zjawisk i procesów gospodarczych (kryterium tzw. realizmu naukowego) 2. kryterium utylitarności 3. kryterium siły predykcji (Friedman) 4. kryterium efektywności Mongina (tzw. realizmu instrumentalnego): wyższej (rosnącej) w stosunku do teorii konkurencyjnych efektywności w rozwiązywaniu problemów naukowych 5. Kryterium falsyfikacjonizmu (Popper)

Interpretacja wartości/cen dóbr i związane z tym teorie podziału i zrostu Klasyczna/obiektywna teoria wartości Teoria produkcyjności krańcowej czynników wytwórczych jako TW Psychologiczna/subiektywna TW (PTW a współczesna ekonomia psychologiczna) Pragmatyczna teoria wartości „Anty-teoria wartości”

Rynek i państwo jako mechanizmy regulacji: paradygmat rynku versus paradygmat państwa (planowania) Istota paradygmatu rynku Podmioty kierują się obserwacją zmian cen Rynek ma cechę efektywności alokacyjnej Na rynku występuje trwała tendencja do równowagi Równowaga efektywna – maksymalizacja dobrobytu (optimum Pareto) Optimum Pareto a polityka gospodarcza (kryterium kompensacji – Hicks, Kaldor)

Rynek i państwo jako mechanizmy regulacji: .... C.d. Paradygmat rynku – punkt odniesienia to rynek doskonale konkurencyjny (idealny) Rzeczywistość ekonomiczna: występowanie licznych błędów rynku (market failures) Istota błędów rynku: naruszanie warunków konkurencji i systemu prywatnych praw własności Błędy rynku wiążą się z: mono/oligopolami, efektami zewnętrznymi, dobrami publicznymi, niedoskonała informacją, niepewnością i ryzykiem

Rynek i państwo jako mechanizmy regulacji: .... C.d. Niedoskonałości/błędy rynku – potrzeba regulacji publicznej Regulacja publiczna nie jest sprzeczna z paradygmatem rynku Regulacja publiczna a polityka makroekonomiczna i strukturalna państwa Normatywna i ekonomiczna interpretacja regulacji publicznej Zróżnicowanie błędów rynku powoduje potrzebę zróżnicowania metod i instrumentów regulacji publicznej

Rynek i państwo jako mechanizmy regulacji: .... C.d. Punkt wyjścia paradygmatu państwa: trwała niezdolność mechanizmu rynkowego do maksymalizacji dobrobytu, przez m.in.: Brak tendencji do równowagi makroekonomicznej (keynesizm) Potrzeba bezpośredniego określania i realizowania przez państwo celów społecznych (instytucjonalizm, szk. historyczna, merkantylizm) Tendencja do „anarchii produkcji” i marnotrawstwa zasobów ekonomicznych (marksizm) Regulacja państwowa jako quasi-rynek