Szczepionki zawierające żywe drobnoustroje

Szczepionki zawierające żywe drobnoustroje Właściwości szczepionek zawierają żywe drobnoustroje pozbawione całkowicie lub częściowo właściwości chorobotwórczych (atenuowane) zazwyczaj są wysoce immunogenne obecność wielu antygenów przejściowe namnażanie się w organizmie wydłużony czas obecności antygenów w organizmie często powodują trwałą odporność już po podaniu pierwszej dawki nie wymagają obecności adiuwantów istnieje możliwość transmisji antygenu szczepionkowego nie można podawać osobom o obniżonej odporności istnieje niebezpieczeństwo rewersji do szczepu dzikiego !!!

Szczepionki zawierające żywe drobnoustroje Przygotowanie antygenu namnażanie bakterii w pożywkach syntetycznych namnażanie wirusów w zarodkach kurzych namnażanie wirusów w hodowlach komórkowych pierwotne hodowle komórkowe półciągłe linie komórkowe namnażanie wirusów w hodowlach tkankowych (wzrost fragmentów niezorganizowanej tkanki w skrzepach plazmatycznych) namnażanie wirusów w hodowli narządowej (utrzymywanie in vitro kawałków zorganizowanej tkanki) namnażanie wirusów w zwierzętach

Szczepionki zawierające żywe drobnoustroje Przygotowanie antygenu pierwotna hodowla komórkowa komórki tkanki płodowej lub osobnika dorosłego (komórki diploidalne) stosowane jednokrotnie komórki nerki króliczej kurze fibroblasty komórki nerki małpiej półciągłe linie komórkowe komórki wywodzące się z tkanki płodowej (diploidalne) mogą być pasażowane przez ok. 50 pokoleń (do produkcji szczepionek komórki na niskim poziomie pasażowania) HDCS MRC-9 WI-38

Szczepionki zawierające żywe drobnoustroje Przygotowanie antygenu - atenuacja wielokrotne pasażowanie in vitro lub in vivo (spontaniczne mutacje) metodami inżynierii genetycznej (mutageneza ukierunkowana)

Szczepionki zawierające żywe drobnoustroje Choroba Czynnik etiologiczny Antygen szczepionkowy odra Morbillivirus świnka Paramyxovirus różyczka Rubellavirus poliomyelitis poliowirus ospa wietrzna wirus varicella-zoster gruźlica Mycobacterium tuberculosis Mycobacterium bovis dur brzuszny Salmonella enterica subsp. enterica serovar Typhi żółta febra Flavivirus ospa prawdziwa wirus variola wirus vaccinia

Szczepionka przeciwko poliomyelitis Czynnik etologiczny – poliowirus (serotypy 1, 2, 3) rodzina: Picornaviridae rodzaj: Enterovirus rozmiar: 18 - 30 nm struktura: kapsyd ikosaedralny, bez osłonki kwas nukleinowy: RNA o dodatniej polarności replikacja: tkanka limfoidalna gardła i jelit, ośrodkowy układ nerwowy rezerwuar: człowiek droga przenoszenia: fekalno-oralna, oddechowa; może przetrwać do kilku tygodni w wodzie i ściekach

Szczepionka przeciwko poliomyelitis Poliomyelitis (nagminne porażenie dziecięce, choroba Heinego-Medina) choroba wieku dziecięcego, młodzieży, dorosłych zakażenie bezobjawowe zakażenie poronne (minor) objawy: gorączka, ból gardła, złe samopoczucie pełnoobjawowe poliomyelitis objawy: ostry ból głowy, gorączka, sztywność karku, porażenie mięśni szkieletowych, porażenie mięśni gardła

Szczepionka przeciwko poliomyelitis Poliomyelitis – choroba występująca już w starożytnym Egipcie Nagrobek egipski wyrzeźbiony w okresie panowania XIX dynastii (ok.1500 r.p.n.e.) Zniekształcenie w postaci stopy końsko-szpotawej – typowe dla porażennej postaci poliomyelitis

Szczepionka przeciwko poliomyelitis Poliomyelitis – choroba występująca powszechnie na całym świecie 1916 r. – epidemia poliomyelitis w USA 27 363 zachorowania 7 179 zgonów

Szczepionka przeciwko poliomyelitis Poliomyelitis – choroba występująca powszechnie na całym świecie 1921 r. – Franklin Delano Roosevelt zachorował na porażenną postać poliomyelitis

poliowirus nie namnaża się w tkance innej niż nerwowa Szczepionka przeciwko poliomyelitis Badania nad szczepionką w USA finansowane były przez Narodową Fundację na Rzecz Porażenia Dziecięcego założoną przez F. D. Roosevelta podstawowa przeszkoda poliowirus nie namnaża się w tkance innej niż nerwowa szczepienia prowadzą do zapalenia mózgu na tle alergicznym i śmierci

Szczepionka przeciwko poliomyelitis Badania nad szczepionką w USA finansowane były przez Narodową Fundację na Rzecz Porażenia Dziecięcego założoną przez F. D. Roosevelta 1954 r. – J.F. Enders, T.H. Weller i F.C. Robbins ze Szkoły Medycznej Uniwersytetu Harvarda otrzymali Nagrodę Nobla za namnożenie poliowirusa w tkance nie będącej tkanką nerwową – w komórkach zarodka ludzkiego

Szczepionka przeciwko poliomyelitis 1954 r. – Jonas Salk opracował inaktywowaną szczepionkę przeciwko poliomyelitis

Szczepionka przeciwko poliomyelitis 1957 r. – Albert Sabin opracował żywą atenuowaną szczepionkę przeciwko poliomyelitis

Szczepionka przeciwko poliomyelitis 1950 r. - Hilary Koprowski opracował pierwszą na świecie szczepionkę przeciwko poliomyelitis (atenuowaną) 1959 r. – zaszczepiono nią 250 tys. dzieci w Zairze i 9 mln dzieci w Polsce 1951-1959 – w Polsce 1 112 - 6 090 zachorowań i 68 - 348 zgonów rocznie

Szczepionka przeciwko poliomyelitis Żywa atenuowana szczepionka (OPV) substancja czynna – mieszanina trzech szczepów poliowirusa: typ 1 – LSc2ab, typ 2 – P712Ch2ab, typ 3 – Leon 12a1b sposób produkcji – namnażanie wirusa w hodowli pierwotnej małpiej nerki lub ludzkich komórkach diploidalnych postać szczepionki – płynna, stabilizowana 1 M MgCl2 sposób przechowywania i trwałość - 20°C; 2 lata 2 - 8°C; 1 rok sposób podania – doustnie dawkowanie – 3 dawki

Szczepionka przeciwko poliomyelitis Skuteczność szczepionki OPV wysoce immunogenna u 50% szczepionych odpowiedź immunologiczna po 1 dawce u > 95% szczepionych odpowiedź immunologiczna po 3 dawce wysoce skuteczna w zapobieganiu polio – eliminacja dzikich szczepów wirusa w większości krajów świata odporność utrzymuje się przez całe życie

Szczepionka przeciwko poliomyelitis Bezpieczeństwo szczepionki OPV bezpieczna niewielkie ryzyko transmisji wirusa szczepionkowego 1/2–4 mln dawek – zachorowanie porażenne u osób nie szczepionych z kontaktu brak odczynów poszczepiennych przeciwwskazania do szczepień wrodzone i nabyte niedobory odporności stosowanie środków immunosupresyjnych ciąża nadwrażliwość na neomycynę

Szczepionka przeciwko poliomyelitis Szczepionka inaktywowana (IPV) substancja czynna – mieszanina trzech szczepów poliowirusa: typ 1 – Mahney, typ 2 – MEF1, typ 3 – Saukett inaktywowanych formaldehydem sposób produkcji – namnażanie wirusa w hodowli pierwotnej małpiej nerki lub linii komórek Vero postać szczepionki – płynna sposób przechowywania i trwałość 2 - 8°C; 2 - 3 lata sposób podania – domięśniowo dawkowanie – 3 dawki

Szczepionka przeciwko poliomyelitis Skuteczność szczepionki IPV wysoce immunogenna u ≥ 90% szczepionych odpowiedź immunologiczna po 2 dawce u ≥ 99% szczepionych odpowiedź immunologiczna po 3 dawce wysoce skuteczna w zapobieganiu polio – eliminacja dzikich szczepów wirusa w krajach stosujących tylko IPV (Szwecja, Finlandia, Holandia, Norwegia) brak danych na temat długości utrzymywania się odporności poszczepiennej

Szczepionka przeciwko poliomyelitis Bezpieczeństwo szczepionki IPV bezpieczna może być stosowana u ludzi z niedoborami odporności może być stosowana w czasie ciąży i karmienia piersią łagodne odczyny poszczepienne przeciwwskazania do szczepień nadwrażliwość na antybiotyki (neomycynę, streptomycynę, polimyksynę B)

Szczepionki przeciwko poliomyelitis Odpowiedź immunologiczna po podaniu szczepionek przeciwko poliomyelitis

Szczepionki przeciwko poliomyelitis Schemat szczepień w Polsce – kompromis 1 dawka IPV – 3/4 m.ż. (szczepienie pierwotne) 2 dawka IPV – 5 m.ż. (szczepienie pierwotne) 3 dawka IPV – 16 – 18 m.ż. (szczepienie uzupełniające) 4 dawka OPV – 6 r.ż. (szczepienie przypominające)

Szczepienia przeciwko poliomyelitis 1988 r. – Światowa Organizacja Zdrowia rozpoczęła program eradykacji polio 350 000 zachorowań

Szczepienia przeciwko poliomyelitis 2003 r. – kilkaset zachorowań w krajach Afryki i Azji

Szczepionka przeciwko ospie wietrznej Czynnik etologiczny – wirus varicella-zoster (VZV) rodzina: Herpesviridae podrodzina: Alphaherpesvirinae rozmiar: 120 x 200 nm struktura: kapsyd ikosaedralny, zwykle otoczony osłonką kwas nukleinowy: dsDNA replikacja: w jądrze komórkowym rezerwuar wirusa: człowiek droga przenoszenia: oddechowa zakaźność: 90% osób mających kontakt z chorym

Szczepionka przeciwko ospie wietrznej Ospa wietrzna (varicella) choroba wieku dziecięcego (75% wszystkich zachorowań do 9 r.ż.) rozwija się po pierwszym kontakcie z wirusem VZV objawy: grudkowo-pęcherzykowa wysypka, gorączka, złe samopoczucie zwykle bez powikłań powikłania (głownie u osób z obniżoną odpornością, w Polsce 8/1000) wtórne zakażenia bakteryjne skóry i tkanek miękkich wirusowe i bakteryjne zapalenia płuc zapalenie mózgu, nerek, mięśnia sercowego, stawów, nerwu wzrokowego porażenie nerwu twarzowego zakażenia wrodzone i okołoporodowe rozległe blizny na skórze dziecka, wodogłowie (zakażenie w I połowie ciąży) ciężkie zakażenie, w 30% prowadzące do zgonu (zakażenie okołoporodowe) Po pierwotnej infekcji wirus nie jest eliminowany z organizmu, pozostaje w zwojach nerwowych i może się uaktywnić nawet po wielu latach

Szczepionka przeciwko ospie wietrznej Półpasiec (herpes zoster) choroba występująca zwykle u dorosłych rozwija się na skutek reaktywacji wirusa VZV objawy: pęcherzykowa wysypka w obrębie dermatomu piersiowego, ból w zajętym obszarze zwykle bez powikłań powikłania (głownie u osób starszych) długotrwały silny ból półpasiec oczny uogólniony półpasiec zapalenie mózgu Półpasiec jest zakaźny dla wrażliwych osób z kontaktu, u których może wywołać ospę wietrzną

Szczepionka przeciwko ospie wietrznej Pierwsza szczepionka została opracowana w Japonii w 1974 r., zawierała szczep Oka wirusa VZV Varilrix (GlaxoSmithKline) Varivax (Merck) substancja czynna – szczep Oka wirusa VZV sposób produkcji – namnażanie wirusa w ludzkich komórkach diploidalnych linii MRC5 postać szczepionki – liofilizowana sposób przechowywania i trwałość 2 - 8°C, 24 m-ce; po rozpuszczeniu 90 min (Varilrix) 2 - 8°C, 18 m-cy; po rozpuszczeniu 30 min (Varivax III) sposób podania – podskórnie dawkowanie 9 m.ż. – 12 r.ż. – 1 dawka, od 13 r.ż. 2 dawki (Varilrix) 12 m.ż. – 12 r.ż. – 1 dawka, od 13 r.ż. 2 dawki (Varivax)

Szczepionka przeciwko ospie wietrznej Skuteczność szczepionki wysoce immunogenna u dzieci z prawidłową i obniżoną odpornością 97 – 100% serokonwersji w ciągu 6 tyg. u dzieci zdrowych 88 – 98% serokonwersji u dzieci z białaczką 53 – 60% serokonwersji u dzieci zakażonych wirusem HIV w 87% zapobiega zachorowaniu na ospę wietrzną w 98 – 100% chroni przed ciężką postacią choroby może być stosowana do uodpornienia poekspozycyjnego (do 72 godzin po kontakcie z osobą chorą; Varilrix) ochronne miano przeciwciał utrzymuje się do 10 lat po szczepieniu

Szczepionka przeciwko ospie wietrznej Bezpieczeństwo szczepionki dobrze tolerowana przez organizm zalecana dla osób zdrowych może być stosowana u osób z ostrą białaczką (w okresie remisji choroby) może być stosowana u osób z przewlekłymi chorobami (np. niewydolnością nerek, astmą oskrzelową, chorobami układu krążenia) może być stosowana u dzieci zakażonych wirusem HIV niewielkie ryzyko transmisji wirusa szczepionkowego łagodne odczyny poszczepienne przeciwwskazania do szczepień ciąża i karmienie piersią ostre choroby z wysoką gorączką i upośledzeniem odporności komórkowej nadwrażliwość na neomycynę uczulenie na żelatynę (Varivax)

Szczepionka przeciwko ospie wietrznej Szczepienia przeciwko ospie wietrznej w Polsce zalecane osobom, które nie chorowały zalecane dzieciom i młodzieży z ostrą białaczką w okresie remisji choroby