ZABIEGI SPECJALNE I SANITARNE (DEKONTAMINACJA)

Zagadnienia: - Rodzaje zabiegów oraz sposoby ich prowadzenia; - Roztwory odkażające i dezaktywacyjne; - Pakiety do prowadzenia zabiegów; - Charakterystyka sprzętu do prowadzenia zabiegów sanitarnych i specjalnych; - Warunki bezpieczeństwa podczas likwidacji skażeń i zakażeń.

Częściowe i całkowite zabiegi sanitarne i specjalne oraz zasady ich prowadzenia. Zabiegi sanitarne - polegają na usunięciu z powierzchni ciała oraz błon śluzowych oczu, nosa i ust substancji promieniotwórczych oraz na niszczeniu lub usunięciu środków trujących i biologicznych. Zabiegi specjalne - obejmują odkażanie, dezynfekcję lub dezaktywację skażonych powierzchni na obiekcie. Odkażanie polega na niszczeniu/neutralizacji właściwości toksycznych lub usuwaniu środków trujących za skażonych powierzchni. Dezynfekcja to niszczenie lub usuwanie środków biologicznych. Dezaktywacja polega na usuwaniu /zniszczyć ich nie można/ substancji promieniotwórczych ze skażonych powierzchni.

Prowadzenie odkażania 1. Podstawową metodą jest zastosowanie odkażalników, które wchodzą w reakcje chemiczne ze środkami trującymi; produkty tych reakcji są nietoksyczne. 2. Można również stosować rozpuszczalniki, które zmywają ze skażonych powierzchni środki trujące. 3. Stosuje się również metody termicznego rozkładu środków trujących przez spalenie ST lub jego odparowanie albo np. długotrwałe gotowanie skażonego umundurowania 4. Można również zastosować metody mechaniczne jakimi jest pokrywanie powierzchni skażonych przesłonami z folii, drewnianych kładek lub zasypywanie piaskiem lub ziemią.

Wysokowydajne urządzenie do prowadzenia zabiegów specjalnych WUS - 3

Do odkażania i dezynfekcji odzieży metodą termiczną służy pralnia wodna SP – 117 m

Najważniejsze odkażalniki: Utleniająco chlorujące/do odkażania środków parzących/: Dwuchloroamina B w dwuchloroetanie; Monoetanoloamina w dwuchloroetanie; Zasadowy podchloryn wapniowy; Wapno chlorowane / stosowane do odkażania i dezynfekcji terenu/.

Hydrolizujące /do odkażania środków paralityczno – drgawkowych/: Wodorotlenek sodowy; Siarczek sodowy; Krezolan sodowy; Woda amoniakalna.

Sposoby prowadzenia dezynfekcji Stosowanie odkażalników; Stosowanie takich środków dezynfekcyjnych jak fenol, formalina, krezol czy hydrochinon; Wysoka temperatura do termicznego zabijania drobnoustrojów chorobotwórczych; Stosowanie promieniowania ultrafioletowego, np. włączanie lamp ultafioletowych w salach operacyjnych czy opatrunkowych.

Sposoby prowadzenia dezaktywacji /1/ Mechaniczny polegający na usuwaniu pyłu promieniotwórczego zamiatanie, omiatanie, zasysanie przez odkurzacze lub strzepywanie z odzieży. Można też zastosować zmywanie silnym strumieniem nieskażonej wody np. strumień wody z motopompy lub prądownicy stumieniowej;

Sposoby prowadzenia dezaktywacji /2/ Fizykochemiczny z użyciem środków powierzchniowo – czynnych takich jak detergenty np. mydło, proszki do prania, środki do mycia naczyń, wanien czy toalet. Do zabiegów sanitarnych ludzi stosujemy szampony, natomiast do zabiegów specjalnych stosuje się „sulfapol” SF lub roztwór dezaktywacyjny morski RDM, który rozpuszczamy w wodzie zaburtowej.

ROZTWORY DO PROWADZENIA ODKAŻANIA /1/ Roztwór odkażający Nr 1 /odkażanie ST typu iperyt i VX/ do sporządzenia 100 litrów: - dwuchloroamina B - 11 kg - dwuchloroetan -100 dm3 - podchloryn wapnia - 2,6 kg ( jako stabilizator)

ROZTWORY DO PROWADZENIA ODKAŻANIA /2/ Roztwór odkażający nr 2 / odkażanie ST typu paralityczno – drgawkowe/ do sporządzenie latem: 5% roztwór wodny wodorotlenku sodowego do sporządzenia zimą: - 30% roztwór wodny wodorotlenku sodowego (20 kg substancji + 80 dm3 wody słodkiej lub zaburtowej)

ROZTWORY DEZAKTYWACYJNE Roztwór Nr 3 / dezaktywacyjny/ - 0,15 – 0,3 % wodny roztwór proszku „sulfapol” SF; - zimą stosuje się roztwór wodnoamoniakalny o tym samym stężeniu; Roztwór dezaktywacyjny RDM - stosuje się roztwory RDM – 1, RDM – 2 / na okrętach/ i RDM – 3; wszystkie sporządza się z wykorzystaniem wody morskiej.

W zależności od sytuacji bojowej, czasu i środków, jakimi dysponuje okręt – istnieją dwie możliwości przeprowadzenia zabiegów sanitarnych/specjalnych: -Częściowe zabiegi sanitarne i specjalne- ograniczone tylko do odkrytych części ciała oraz tych elementów i przedmiotów, z którymi marynarze bezpośrednio się stykają. -Całkowite zabiegi specjalne i sanitarne- przeprowadzane są w pełnym zakresie. Skażenia są usuwane z całej powierzchni ciała (kąpiel) lub sprzętu (zmywanie roztworem odkażającym lub dezaktywacyjnym zewnętrznych i wewnętrznych powierzchni okrętów).

-Częściowe zabiegi specjalne i sanitarne- Przeprowadza się na rozkaz dowódcy okrętu bezpośrednio na stanowiskach bojowych, bez przerywania wykonywanych zadań bojowych; Powinny one być wykonane natychmiast po skażeniu lub po wyjściu okrętu ze strefy skażonej; Są to podstawowe zabiegi w stosunku do marynarzy skażonych środkami trującymi i muszą być przeprowadzone w ciągu kilku minut po zaistnieniu skażenia; Przeprowadzają je sami marynarze etatowymi środkami będącymi na wyposażeniu okrętu (IPP, OKO).

Przeprowadzenie częściowej dezaktywacji okrętu skażonego przez okręt ratowniczy polega na tym, że manewruje on dookoła okrętu skażonego i silnymi strumieniami z działek wodnych usuwa z jego powierzchni produkty skażenia.

-Całkowite zabiegi specjalne i sanitarne- Przeprowadza się po wyprowadzaniu okrętu z walki, na rozkaz dowódcy zespołu, w rejonach nieskażonych; Mogą one być przeprowadzane siłami i środkami okrętu lub na okrętowych punktach zabiegów specjalnych /OPZS/, rozwijanych siłami pododdziałów zabiegów specjalnych wojsk przeciwchemicznych lub załogi okrętu ratowniczego.

Zabiegi sanitarne członków załogi wchodzących z atmosfery skażonej do pomieszczeń wentylowanych. Przeprowadza się po całkowitych zabiegach specjalnych, na Punkcie Sanitarno-Chemicznym /PSChem./ - rozwiniętym w łaźni okrętowej poprzez umycie całego ciała gorącą wodą i mydłem /z wykorzystaniem urządzeń prysznicowych/. Po zakończeniu całkowitych zabiegów specjalnych okrętu marynarzy kieruje się na PSChem, w pierwszej kolejności marynarzy z Drużyny Zabiegów Specjalnych /DZS/ oraz z odkrytych SB. PSChem. - przystosowane pomieszczenia okrętowe (filtrowentylowane) i sprzęt do przeprowadzania całkowitych zabiegów sanitarnych na okręcie: - prysznic na odkrytym pokładzie rozbieralnia łaźnia okrętowa przed i po zabiegach w łaźni kontrola stopnia skażenia

Całkowite zabiegi sanitarne marynarzy można również przeprowadzić po powrocie do portu wykorzystując łaźnie stacjonarne w koszarach lub łaźnię polowo-namiotową ŁPN z urządzeniem grzejnym UG

PAKIETY DO PROWADZENIA CZĘŚCIOWYCH ZABIEGÓW SANITARNYCH I SPECJALNYCH Indywidualny pakiet przeciwchemiczny (IPP) IPP służy do przeprowadzania częściowych zabiegów sanitarnych oraz zabiegów specjalnych niewielkich powierzchni umundurowania, oporządzenia i broni. Dane taktyczno-techniczne pakietu: -masa około 250 g -wymiary 127 x 43 x 88 mm -pojemność naczynia małego / krezolan sodu/ 40 cm3 -pojemność naczynia dużego / dwuchloroamina w dwuchloroetanie/ 70 cm3 -dwie fiolki z azotynem amylowym -wielkość odkażanej powierzchni około 500 cm2 Serwetkami z gazy odkażamy ST typu paralityczno – drgawkowe odkażalnikiem z małego naczyńka / krezolan sodu/; krople ST typu parzące odkażamy odkażalnikiem z dużego naczyńka, rozpuszczając uprzednio dwuchloroaminę w dwuchloroetanie. Odczuwając pierwsze objawy zatrucia ST typu ogólnotrujące lub duszące wąchamy azotyn amylowy po przełamaniu fiolek.

Indywidualny pakiet odkażający PCHW –012 Przeznaczony jest do prowadzenia częściowych zabiegów specjalnych indywidualnej broni i wyposażenia o powierzchni / 1 m2/. W skład pakietu wchodzi słoik wypełniony sypkim odkażalnikiem, którym jest zasadowy podchloryn wapniowy / 120g/, foliowa torebka, w której odkażalnik rozpuszcza się w 500 ml wody, pakiet rozgrzewający, którym jest tiosiarczan sodowy/ dzięki niemu roztwór odkażający osiąga temp. 60 – 700C/ oraz serwetki z gazy, którymi prowadzi się odkażanie.

Sprzęt do prowadzenia częściowych zabiegów specjalnych na okręcie OKRĘTOWY KOMPLET ODKAŻAJĄCY OKO – służy do odkażania ST typu iperyt, VX, sarin - masa kompletu ok.4 kg Komplet zawiera: - 8 ampułek z roztworem nr 1, 100 ml /w gazie żółtej/ (8% roztwór sześciochloromelaniny w dwuchloroetanie); - 8 ampułek z roztworem nr 2, 100 ml /w gazie białej/ (20% wodny roztwór wodorotlenku sodowego); 16 tamponów z waty i gazy Ilość odkażalnika w ampułce wystarcza do odkażenia 5 m2 powierzchni skażonej, stąd cały komplet pozwala na odkażenie 40 m2 powierzchni. W ten sposób można odkazić np. armatę okrętową czy wszystkie klamki i wejścia prowadzące do wnętrza okrętu.

PLECAKOWY PRZYRZĄD DO ODKAŻANIA RKDP - pojemność 9,5 dm3 - masa przyrządu pustego – ok. 8 kg - masa przyrządu napełnionego roztworem odkażającym- 17 kg - zużycie roztworu od 0,55 do 0,8 dm3 /m2 - butla sprężonego powietrza 0,7 dm3 o ciśnieniu 150 kg/cm2 - ciśnienie robocze zbiornika 1,2 – 1,8 kg/cm2 Po sporządzeniu roztworu odkażającego lub dezaktywacyjnego w zbiorniku przyrządu wytwarzamy nadciśnienie w zbiorniku otwie- rając zawór butli na ze sprężonym powietrzem. Sporządzony roztwór rozprowadzamy po skażonej powierzchni przy pomocy prądownicy ze szczotką.

Sprzęt do prowadzenia całkowitych zabiegów specjalnych okrętu OKRĘTOWY ZESTAW ODKAŻAJĄCY OZO - 2 zbiorniki ciśnieniowe 150 dm3 na roztwory; - system przewodów cieczy; - system przewodów powietrznych; po 5 węży kwasoodpornych z prądownicami i szczotkami (dł. 18 m, średnica 9,5 mm); - kolektor; - 2 butle 20 dm3 na sprężone powietrze; Dane techniczne: - pojemność zbiornika - 150 dm3 - ciśnienie robocze - 4 kg/cm2 - ilość stanowisk roboczych – 5 przy jednym zbiorniku - wysokość podawania roztworu – 14 m obsługa 10 marynarzy

OKRĘTOWY SYSTEM ZABIEGÓW SPECJALNYCH OSZS 3 zbiorniki ciśnieniowe 150 dm3 na roztwory; - system przewodów cieczy; - system przewodów powietrznych; - po 5 węży kwasoodpornych z prądownicami i szczotkami (dł. 18 m, średnica 9,5 mm); kolektor; - 3 butle 20 dm3 na sprężone powietrze; do wytworzenia ciśnienia w zbiornikach można wykorzystać sprężarkę okrętową. Dane techniczne: - pojemność zbiornika - 150 dm3 - ciśnienie robocze - 4 kg/cm2 - ilość stanowisk roboczych – 5 przy jednym zbiorniku - wysokość podawania roztworu – 14 m - obsługa systemu 15 marynarzy

OBSŁUGA OKRĘTOWEGO ZESTAWU ODKAŻAJĄCEGO I OKRĘTOWEGO SYSTEMU ZABIEGÓW SPECJALNYCH Po sporządzeniu roztworu odkażającego lub dezaktywacyjnego marynarze obsługujący prądownice ze szczotkami przemywają roztworami całe powierzchnie skażonego okrętu, miejsce przy miejscu, od góry do dołu. Po zakończeniu zabiegów należy przeprowadzić kontrolę stopnia skażenia odkażanych lub dezaktywowanych powierzchni.

OKRĘTOWY SYSTEM SPŁUKIWANIA OSS - system rurociągów z dyszami co 0,5 – 1 m zasilany z magistrali przeciwpożarowej wodą zaburtową do ochrony przed opadem radioaktywnym oraz skażeniami chemicznymi i biologicznymi. System służy również do spłukiwania z powierzchni okrętu produktów pozostałych po odkażaniu lub dezaktywacji. Może być także wykorzystany podczas pożaru do obniżenia pola cieplnego okrętu czyli znacznego obniżenia temperatury pokładu.

obsługa sporządza roztwory odkażające lub dezaktywacyjne, W porcie do prowadzenia całkowitych zabiegów specjalnych okrętu może być wykorzystana instalacja rozlewcza plutonu obrony przeciwchemicznej IRS-2. W zbiorniku 2500 dm3 obsługa sporządza roztwory odkażające lub dezaktywacyjne, a prądownice ze szczotkami podaje z nabrzeża na okręt załodze, która prowadzi zabiegi skażonego okrętu.

Pluton obrony przeciwchemicznej dysponuje również instalacją do odkażania umundurowania AGW-3u; tam przekazuje się skażoną odzież załogi okrętu.

KONIEC WYKŁADU