Żydzi krakowscy w czasie II wojny światowej

Żydowska dzielnica mieszkaniowa – 03.03.1941 – 15.03.1943 „Względy sanitarne, gospodarcze i porządkowe sprawiają, że konieczne staje się umieszczenie ludności żydowskiej Krakowa w żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej, w wydzielonej części Krakowa” Otto Wächter – gubernator dystryktu krakowskiego

Plan getta krakowskiego

Brama wejściowa do dzielnicy żydowskiej z napisem w języku jidysz Budowa muru otaczającego getto krakowskie. Zwieńczenie muru stanowiły rzeźby o kształcie macew – żydowskich nagrobków

H. Nelken Popołudnie niedzielne w getcie Dom obok domu nędzy Ot, jak czynszowa buda – Na wszystkich w krąg osiadło Znużenie, bezwład, nuda Ciężkim zaduchem mieszkań Otwarte okna tchną Śmietnik dymi i cuchnie Na gankach szmaty schną (…) Pomału dogorywa Letni pogodny dzień Na nędzne domy getta Padł codzienności cień. H. Nelken Popołudnie niedzielne w getcie

Życie w getcie „Niemcy wybrali na getto najobrzydliwszą stronę Podgórza. Tu ciasno natłoczone, ohydne domiszcza – tam wolne place i Planty” H. Nelken

13-14 marca 1943 – likwidacja getta krakowskiego „(…)Jednych, przeważnie młodych chłopców strzelał własnoręcznie, innych zaś odprowadzał do budynku Ordnungsdienstu, gromadził tych ludzi w większej ilości transportowano ich do obozu, w Płaszowie” – zeznania Wiktora Traubman, na temat działalności SS-Rottenführera Ritschka. „po godzinie czarni oblegli Kinderheim i Göth wpadł uzbrojony po zęby. Na jego widok przerażenie dzieci nie miało granic. Dzieci przybiegły do mnie, chwyciły się mojej sukienki i błagały, żeby je ratować” – zeznania Felicji Wohlfeiler nt likwidacji sierocińca w getcie krakowskim

Ostateczna likwidacja getta

Czy krakowianie pamiętają? Ekspozycja na Placu Bohaterów Getta (dawny Plac Zgody) Afisz informujący o Marszu Pamięci ku czci ofiar Getta Krakowskiego

Obóz Płaszów „W grudniu 1942 roku, dowiedzieliśmy się, że przygotowuje się obóz dla mieszkańców getta. Z końcem roku pewne grupy były już w obozie umieszczane” „obóz położony był na gruntach należących do gmin kastralnych dzielnic miejskich – XXI Płaszów, XXII Podgórze oraz Wola Duchacka (…) Zajęte grunta były własnością osób prywatnych, gminy miasta Krakowa, Krakowskiej Żydowskiej Gminy Wyznaniowej oraz Skarbu Państwa (wojskowe)”

ZAL Płaszów (…) Słupy, słupy – w których stronę słońce nie patrzy. Kolczastym drutem zrośnięte w jedną rozpaczy ścianę, ni zmierzchem wieczoru nie ukołysane, ani ciszą sennej otulone nocy, czekają na nas, zaczajone z ukrytym w zanadrzu śmierci obuchem. (…) a dalej, dalej poza splotem Drutów i męki, podobno istnieje świat. Lecz my, zaszachowani Karabinami maszynowymi Wież strażniczych – nie wiemy o tym; Nam wytatuowano na skroni: „Śmierć”. Józef Bau

Grupy więźniów Kryterium narodowościowe: - Żydzi - Polacy - Sinti i Roma - Niemcy Kryterium wieku i płci Wewnętrzny system podziału więźniów

Warunki życia w KL Płaszów Warunki mieszkaniowe Warunki sanitarne Aprowizacja Praca

System kar w obozie „W Szarym Domku znajdowało się pięć cel ogólnych, jedna ciemnica i dwadzieścia bunkrów stojących o pojemności około 40x50 cm i wysokości 2 m” „Charakterystycznym było, że w dniach kiedy Göth ubierał biały szal i białe rękawiczki, dzień musiał się kończyć krwawymi ofiarami” Kary: chłosty, stójki, bunkra, pozbawienia żywności

Likwidacja obozu Płaszów Więźniów wysyłano do obozów na terenie Rzeszy (Auschwitz, Buchenwald, Flossenbürg, Gross-Rosen, Mauthausen, czy Stutthof) 13 września 1944 – aresztowano Amona Götha Grupa około 1100 Żydów i Żydówek trafiła do fabryki w podobozie w Brünnlitz, gdzie swoją fabrykę naczyń emaliowanych z Zabłocia przeniósł przemysłowiec i filantrop Oskar Schindler Ostatni transport więźniów odszedł z dworca w Płaszowie 21 października 1944 roku. Po tym dniu, na ternie obozu pozostała grupa likwidacyjna, na którą składali się więźniowie żydowscy, gdyż obóz polski został zlikwidowany jeszcze we wrześniu 1944 roku Niemcy pod dowództwem SS – Hauptscharführera Kurta Schupkego – ostatniego komendanta, wraz z pozostałymi jeszcze na terenie obozu Żydami, wyruszyli z Płaszowa, 14 stycznia 1945 roku 18 stycznia 1945 roku, Armia Czerwona wkroczyła na teren po byłym obozie Płaszów. Żołnierze sowieccy, zatem, formalnie nie wyzwolili obozu, a przejęli pozostały po nim inwentarz

Formy upamiętniania terenu po byłym nazistowskim obozie Płaszów