Klauzula wyboru prawa właściwego w umowie sprzedaży dzieła sztuki Monika Drela 18.05.2015 r.

Ochrona prawna obrotu dobrami kultury Konwencja UNESCO w sprawie środków zakazywania i zapobiegania nielegalnemu wywozowi, przywozowi oraz przenoszeniu własności dóbr kultury w 1970 r. Konwencja UNIDROIT o skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dobrach kultury 1995 r. dyrektywa Rady 93/7/EWG z dnia 15 marca 1993 r. w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego, dyrektywa 2014/60 UE w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego przyjęcie Konwencji UNESCO w sprawie środków zakazywania i zapobiegania nielegalnemu wywozowi, przywozowi oraz przenoszeniu własności dóbr kultury w 1970 roku. Istotą dokumentu w omawianym kontekście jest współpraca państw w zakresie zwalczania kradzieży i nielegalnego wywozu tych dóbr Convention on the Means of Prohibiting and Preventing the Illicit Export, Import and Transfer of Ownership of Cultural Property. Conventions and Recommendations of UNESCO Concerning the Protection of the Cultural Heritage, Paris, UNESCO, 1985, str. 137 et seq, tłumaczenie polskie, DU 1974 r. Nr 20, poz. 106 oraz W. Sieroszewski, op. cit., str. 123 et seq. apele o wzmożenie ochrony prawnej ruchomych dóbr kultury

Forum shopping brak harmonizacji prawa w zakresie nabycia własności od osoby nieuprawnionej; poszukiwanie najkorzystniejszej jurysdykcji formalnie jest w pełni dopuszczalne korzystanie z różnorodności systemów prawnych przez uczestników obrotu prawnego więcej niż jeden sąd ma potencjalną jurysdykcję w sprawie z powództwa windykacyjnego lub posesoryjnego

Umowy z elementem międzynarodowym Strona ma siedzibę / miejsce zamieszkania w innym państwie Strona ma obywatelstwo innego państwa Przedmiot: umowy sprzedaży to np. nieruchomość położona w innym państwie

RZYM I Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593 /2008 z 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych

Swoboda wyboru prawa właściwego Preambuła rozporządzenia Rzym I Fundament systemu norm kolizyjnych dla zobowiązań umownych. w art. 3 Rzym I: umowa podlega prawu wybranemu przez strony. Wybór prawa właściwego musi być dokonany wyraźnie lub powinien w sposób jednoznaczny wynikać z treści umowy lub z okoliczności sprawy. Kontrahenci mogą dokonać wyboru prawa właściwego zarówno dla całej umowy jak i dla poszczególnych jej części.

Wybór statutu kontraktowego Pierwotny Następczy Zmiana pierwotnego Brak pierwotnego Oznacza to wybór prawa właściwego dla zobowiązania

Brak klauzuli wyboru prawa Normy kolizyjne zawarte w przepisach prawa prywatnego międzynarodowego Konwencja haska z 1986 r. o prawie właściwym dla umów międzynarodowej  sprzedaży towarów Umowa sprzedaży CONVENTION ON THE LAW APPLICABLE TO CONTRACTS FOR THE INTERNATIONAL SALE OF GOODS (December 22, 1986) Hague

Klauzula wyboru prawa Umowy wewnętrzne PL Art. 4 PPM W przypadkach przewidzianych w ustawie można dokonać wyboru prawa właściwego Art. 3 Rzym I Swoboda wyboru prawa Umowy z elementem międzynarodowym - UE Rzym I stosuje się do zobowiązań umownych powiązanych z prawem różnych państw Poza UE: Konwencja Haska 1986 o prawie właściwym dla międzynarodowych umów sprzedaży (bez Polski)

Ograniczenia swobody wyboru prawa Art. 3(3) Rzym I W przypadku gdy wszystkie inne elementy stanu faktycznego w chwili dokonywania wyboru prawa właściwego są zlokalizowane w państwie innym niż państwo, którego prawo zostało wybrane, dokonany przez strony wybór nie narusza stosowania tych przepisów prawa tego innego państwa, których nie można wyłączyć w drodze umowy. Przepisy ius cogens prawa publicznego - art. 7 PPM prawa obcego nie stosuje się, jeżeli jego stosowanie miałoby skutki sprzeczne z podstawowymi zasadami RP (pod warunkiem jurysdykcji krajowej) Związek ze zobowiązaniem Przepisy wymuszające swoją właściwość Klauzula porządku publicznego

Art. 9 Rzym I Przepisy wymuszające swoje zastosowanie bez względu na to, jakie prawo jest właściwe dla umowy zgodnie z klauzulą wyboru lub rozporządzeniem ich przestrzeganie jest istotnym elementem ochrony interesów publicznych, takich jak organizacja polityczna, społeczna lub gospodarcza Pytanie: w jakim zakresie przepisy dotyczące bezpieczeństwa obrotu dziełami sztuki (zwłaszcza skradzionymi) można zaliczyć do kategorii tych przepisów ? Ochrona Krajowy wykaz zabytków skradzionych lub wywiezionych niezgodnie z prawem

Art. 169 jako przepis wymuszający swoje zastosowanie ? 169 § 3 kc przepisów § 1 i 2 nie stosuje się do rzeczy wpisanej do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury Od 21 czerwca 2015 r. Przepis prawa prywatnego Funkcja – w uzasadnieniu projektu ustawy o rzeczach znalezionych – ochrona dziedzictwa kulturowego ochrona dziedzictwa kulturowego, wykonywana w interesie ogółu, jest domeną prawa publicznego, a nie prywatnego. Trzon prawa cywilnego stanowią normy, których celem jest ochrona indywidualnych interesów o charakterze ekonomicznym

Art. 9 ust. 3 Rzym I Można przyznać skuteczność przepisom wymuszającym swoje zastosowanie państwa, w którym ma nastąpić lub nastąpiło wykonanie zobowiązań wynikających z umowy, w zakresie, w jakim przepisy te powodują, że wykonanie umowy jest niezgodne z prawem Czy sprzedaż kradzionego dzieła sztuki jest niezgodna z prawem ? Czy tylko sprzedaż rzeczy wyłączonych z obrotu ?

Sprzedaż dzieła sztuki w Polsce bez elementów zagranicznych Klauzula wyboru prawa obcego dozwolona Art. 9 ust. 2 Rzym I Rozporządzenie nie narusza przepisów wymuszających swoje zastosowanie państwa sądu orzekającego Ograniczenia art. 3 Rzym I Gdy umowa nie wykazuje związku z prawem innego państwa Strony związane są prawem polskim w zakresie ius cogens

Statut obligacyjny a inne statuty Statut personalny Statut rzeczowy Statut majątkowy małżeński Umowa o podwójnym skutku lex rei site wymóg zgody małżonka Ocena skutku prawnorzeczowego umów zobowiązujących – lex rei sitae

I jeszcze jeden aspekt Wybór prawa dla stosunku umownego umowy sprzedaży Stosunki obligacyjne Rzym I ewentualnie Konwencja Haska 1986 r. (Polska nie jest stroną tej konwencji) Wybór prawa rządzącego nabyciem własności od osoby nieuprawnionej Skutek rzeczowy PPM kraju właściwego ze względu na jurysdykcję sądu CONVENTION ON THE LAW APPLICABLE TO CONTRACTS FOR THE INTERNATIONAL SALE OF GOODS (Concluded December 22, 1986) Hague

Ocena nabycia w dobrej wierze Statut rzeczowy Badanie czy nastąpił skutek prawno-rzeczowy czy doszło do przeniesienia własności Czy jest tu w ogóle dopuszczalna klauzula wyboru prawa ? Statut obligacyjny Badanie ważności czynności prawnej stanowiącej podstawę nabycia

PPM – ustawa Polska 2011 r. Art. 4 ust. 1 Własność i inne prawa rzeczowe podlegają prawu państwa, gdzie rzecz się znajduje Art. 4 ust. 2 Nabycie i utrata własności podlegają prawu państwa, gdzie przedmiot znajdował się w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie prawne pociągające za sobą wymienione skutki prawne Kradzież czy zawarcie umowy ?

Klauzula prorogatio fori Art. 1105. § 1. Strony oznaczonego stosunku prawnego mogą umówić się na piśmie o poddanie jurysdykcji sądów państwa obcego wynikłych lub mogących wyniknąć z niego spraw o prawa majątkowe, wyłączając jurysdykcję sądów polskich, jeżeli umowa taka jest skuteczna według prawa mającego do niej zastosowanie w państwie obcym Strony sporu o zwrot skradzionego dzieła sztuki nie są stronami umowy Ale w sporze trzeba ocenić ważność umowy sprzedaży – czy w ogóle została ona skutecznie zawarta i czy była to umowa sprzedaży czy inna umowa. Sprzedawca jako interwenient może przystąpić do procesu.

Klauzula prorogacyjna w łańcuchu umów sprzedaży Wyrokiem z dnia 7. 2. 2013 r. (sygn. akt: C-543/10) Trybunał Europejski rozstrzygnął, że w ramach łańcucha umów, podlegających prawu wspólnotowemu, zawartych przez strony mające siedziby w różnych państwach członkowskich, klauzula prorogacyjna zawarta w umowie zawartej pomiędzy sprzedawcą a nabywcą przedmiotu nie może być przeciwstawiona późniejszemu nabywcy, chyba że wyraził on zgodę na tę klauzulę Więc raczej powód w procesie o zwrot sprzedanego skradzionego dzieła sztuki nie może taką klauzulą być związany. ???

CISG KONWENCJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, sporządzona w Wiedniu dnia 11 kwietnia 1980 r.

CISG art. 2 Rzeczy ruchome z wyjątkiem: (a)  towarów zakupionych do użytku osobistego, rodzinnego lub do użytku w gospodarstwie domowym, jeśli sprzedający, w jakimkolwiek czasie przed zawarciem umowy lub w chwili jej zawarcia, nie wiedział i nie powinien był wiedzieć, że towary zostały zakupione do użytku w jakimkolwiek z tych celów;

Art. 4 (b) CISG Konwencja CISG nie dotyczy skutków jakie może mieć umowa w odniesieniu do własności sprzedanych towarów

Gdy prawo polskie wybrano jako właściwe Prawo polskie materialne – ustawy np. kodeks cywilny CISG 1980 konw. wiedeńska Rozporządzenia UE konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów CISG – a w kwestii, której ona nie reguluje KC Konwencja wiedeńska stosuje się do umów sprzedaży towarów między stronami mającymi siedziby handlowe w różnych państwach, jeżeli państwa te są umawiającymi się państwami (art. 1 ust. 1 lit. a) lub jeżeli normy międzynarodowego prawa prywatnego wskazują na ustawodawstwo umawiającego się państwa jako prawo właściwe CISG nie reguluje przeniesienia własności od osoby nieuprawnionej. Ratyfikowane umowy bilateralne

WYROK z dnia 17 października 2008 r. I CSK 105/08 1. Wybór prawa właściwego wywiera skutek przewidziany art. 6 konwencji Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, sporządzonej w Wiedniu dnia 11 kwietnia 1980 r. (Dz. U z 1997 r. Nr 45, poz. 286), wtedy gdy wybranym statutem kontraktowym jest prawo państwa nie związanego tą konwencją. Art. 6 CISG Strony mogą wyłączyć zastosowanie CISG albo uchylić lub zmienić skutki któregokolwiek z jej postanowień