Ćwiczenia 8 Rynek pieniężny i Bank Centralny 2017-03-24 Makroekonomia I Ćwiczenia 8 Rynek pieniężny i Bank Centralny Barbara Bobrowicz Katedra Makroekonomii WNE UW

Pieniądz i podaż pieniądza Powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań (np. spłata długu). Inaczej mówiąc, jest to środek wymiany Podaż pieniądza: Podaż pieniądza ustalana jest przez bank centralny (w Polsce przez Radę Polityki Pieniężnej i NBP). Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Rodzaje pieniądza Pieniądz towarowy (np. złoto, muszelki, skóry itp.) Pieniądz symboliczny (banknoty, monety). Pieniądz bezgotówkowy Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Funkcje pieniądza Środek wymiany Jednostka rozrachunkowa Środek przechowywania wartości (tezauryzacji) Płynność pieniądza to łatwość z jaką dane aktywo można zamienić na gotówkę (przez łatwość rozumiemy szybkość i pewność takiej zamiany). Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Miary pieniądza M0 = gotówka w obiegu pozabankowym (C) + rezerwy gotówkowe banków (R) = baza monetarna (H) M1= gotówka w obiegu pozabankowym (C) + depozyty na żądanie (D) = C + D M2 = M1+ depozyty terminowe z terminem pierwotnym od 2 lat włącznie + depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy włącznie M3 = M2+ operacje z przyrzeczeniem odkupu + dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat włącznie Katedra Makroekonomii WNE UW

Przykładowy bilans banku centralnego Aktywa Pasywa Aktywa zagraniczne netto NFA Pieniądz rezerwowy RM Aktywa krajowe netto NDA Gotówka w obiegu pozabankowym C Kredyt krajowy netto NDC Rezerwy gotówkowe w bankach komercyjnych R Kredyt udzielony sektorowi rządowemu NCG   Kredyt udzielony sektorowi bankowemu CDMB Kredyt udzielony pozostałym sektorom CPS Pozostałe aktywa OIN Razem aktywa NFA+NDA+OIN Razem pasywa Katedra Makroekonomii WNE UW

Bilans banku centralnego Ograniczenie budżetowe banku centralnego to: RM ≡ NFA + NDA + OIN = NFA + NCG + CDMB + CPS + OIN lub: ΔRM ≡ ΔNFA + ΔNCG + ΔCDMB + ΔCPS + ΔOIN Katedra Makroekonomii WNE UW

Mnożnik kreacji pieniądza Zmiana którejkolwiek wielkości po stronie pasywów wiąże się z taką samą zmianą po stronie aktywów. Podaż wąskiego pieniądza (czyli M1) to C+D. Czyli: M = C + D gdzie: C to gotówka w obiegu pozabankowym, zaś D to depozyty na żądanie. Aby mieć pieniądze na pokrycie depozytów banki komercyjne utrzymują pewną ilość rezerw gotówkowych R: R = cB∙D Gdzie: 0<cB<1. Katedra Makroekonomii WNE UW

Mnożnik kreacji pieniądza Oznaczając stosunek gotówki w obiegu do depozytów przez: cP= C/D oraz dzieląc zasób wąskiego pieniądza przez bazę monetarną (czyli pieniądz rezerwowy) otrzymamy: Gdzie: M = m∙H Katedra Makroekonomii WNE UW

Mnożnik kreacji pieniądza H = RM = C + R = baza monetarna (zasób pieniądza wielkiej mocy) Katedra Makroekonomii WNE UW

Narzędzia polityki monetarnej Bank centralny może regulować podaż pieniądza zmieniając bazę monetarną lub mnożnik. Zmiana bazy monetarnej dokonywana jest poprzez operacje otwartego rynku (skup/sprzedaż obligacji skarbowych, aktywów zagranicznych). Zmiana mnożnika dokonywana jest poprzez wpływ na parametry cB oraz cP. Parametr cP można zmienić wpływając np. na zaufanie obywateli do sektora bankowego (np. poprzez gwarancje depozytów itp.). Parametr cB można zmienić ustalając: stopę rezerw obowiązkowych stopę dyskontową Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Popyt na pieniądz Motywy trzymania pieniądza Motyw transakcyjny (wymiana) Motyw przezornościowy Motyw portfelowy (unikanie ryzyka) Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Popyt na pieniądz Popyt na pieniądz zależy dodatnio od dochodu (Y) oraz ujemnie od stopy procentowej (R). Stopa procentowa to koszt alternatywny trzymania pieniędzy. Pod pojęciem popytu na pieniądz będziemy rozumieli popyt na gotówkę oraz depozyty na żądanie (czyli popyt na M1). Tak więc całkowity popyt na pieniądz składa się z popytu na gotówkę (C) oraz wkłady na żądanie (D). Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Popyt na pieniądz Najprostszą funkcją popytu na pieniądz jest funkcja liniowa: L = k∙Y −h ∙r Gdzie: L - popyt na pieniądz, Y - dochód, r - rynkowa stopa procentowa, k - wrażliwość L na zmiany Y, h - wrażliwość L na zmiany r. Mówiąc o popycie na pieniądz mamy na myśli popyt na realne zasoby pieniądza (tzn. uwzględniające poziom cen). Katedra Makroekonomii WNE UW

Popyt na pieniądz - analiza graficzna Im wyższy dochód, tym większy popyt na pieniądz przy każdym poziomie stopy procentowej. r L L2 = kY2 - hr L1 = kY1 - hr kΔY Katedra Makroekonomii WNE UW

Równowaga na rynku pieniężnym Równowaga na rynku pieniężnym oznacza, że popyt na pieniądz równy jest realnej podaży pieniądza, czyli: L = M/P Rozwijając funkcję popytu na pieniądz otrzymamy: M / P = k∙Y −h ∙r Katedra Makroekonomii WNE UW

Równowaga na rynku pieniężnym co po przekształceniach da nam: r = (k/h)∙Y −(1/h) ∙(M/P) Otrzymamy w ten sposób równanie krzywej LM, która pokazuje wszystkie kombinacje dochodu (Y) i stopy procentowej (R), dla których popyt na pieniądz równy jest podaży czyli dla których rynek pieniężny jest w równowadze. Katedra Makroekonomii WNE UW