Wykład 12

Alokacja sprawiedliwa, uczciwa, efektywna. Alokacja sprawiedliwa – jeśli żaden z podmiotów nie woli jakiegoś innego koszyka dóbr od swojego własnego. Jeśli podmiot i woli koszyk dóbr podmiotu j, to znaczy, że i zazdrości j. Alokacja uczciwa – jest to alokacja, która jest zarówno sprawiedliwa jak i efektywna.

Asymetria Informacji

Informacja Na rynkach doskonale konkurencyjnych nabywcy i sprzedawcy są doskonale poinformowani o jakości dóbr sprzedawanych na rynku oraz innych aspektach związanych z przeprowadzeniem transakcji. Jak wygląda sytuacja na rynkach np. ubezpieczeń lub samochodów używanych?

Asymetria Informacji Nabywca polisy ubezpieczeniowej wie więcej na temat ryzyka danego zdarzenia niż sprzedawca. Właściciel używanego samochodu ma lepszą wiedzę na temat stanu swojego samochodu, niż potencjalny nabywca.

Asymetria Informacji Rynki na których jedna lub obie strony transakcji są nie doinformowane nazywamy rynkami z niedoskonałą informacją. Rynki o niedoskonałej informacji, gdzie jedna ze stron transakcji jest lepiej poinformowana od drugiej nazywamy rynkami z asymetryczną informacją.

Asymetria Informacji W jaki sposób asymetria informacji wpływa na funkcjonowanie rynku? - selekcja negatywna, dawanie sygnałów, pokusa nadużycia, bodźce.

Selekcja negatywna Przykład: Rynek samochodów używanych. - Dwa rodzaje aut: “cytryny” („graty”, buble) i “rodzynki”. Każdy sprzedawca grata chce dostać $1,000; a nabywcy są skłonni zapłacić najwyżej $1,200. Każdy sprzedawca dobrego auta chce dostać $2,000; a nabywcy są skłonni zapłacić najwyżej $2,400.

Selekcja negatywna Gdyby nabywcy mogli łatwo określić jakość auta, to: - graty byłyby sprzedawane po cenie między $1,000 a $1,200 - dobre auta byłyby sprzedawane po cenie między $2,000 a $2,400. Gdy nabywcy są dobrze poinformowani o jakości auta, istnieją korzyści z handlu.

Selekcja negatywna Załóżmy że nabywcy nie są w stanie odróżnić grata od dobrego samochodu (zewnętrznie wyglądają tak samo). Jaką maksymalną cenę nabywcy będą skłonni zaoferować za samochód?

Selekcja negatywna q – odsetek dobrych samochodów na rynku. (1 –q) – odsetek gratów. Typowy nabywca będzie skłonny zapłacić najwyżej oczekiwaną wartość samochodu, czyli:

Selekcja negatywna Niech EV > $2000. Każdy sprzedawca mógłby negocjować cenę między $2000 a $EV (bez względu na jakość samochodu). Wszyscy sprzedawcy odnoszą korzyści na tym rynku.

Selekcja negatywna Niech EV < $2000. Właściciele dobrych samochodów nie będą mogli negocjować ceny powyżej $2000 i opuszczą rynek. Wszyscy nabywcy wiedzą, że na rynku pozostaną tylko graty do kupienia. W takim przypadku nabywcy zapłacą najwyżej $1200 i tylko graty zostaną sprzedane.

Selekcja negatywna Samochody złej jakości będą wypierać z rynku samochody dobrej jakości. Korzyści z handlu będą ograniczone gdyż dobre samochody nie zostaną sprzedane. Wniosek: Istnienie gratów na rynku samochodów używanych stwarza koszt zewnętrzny dla nabywców a także dla sprzedawców dobrych samochodów.

Selekcja negatywna Ile mogłoby być na rynku gratów bez wypierania dobrych samochodów? Nabywcy zapłacą za samochód $2000 tylko jeśli: Czyli, jeśli ponad jedną trzecią wszystkich samochodów na rynku stanowią graty, to żaden dobry samochód nie zostanie sprzedany.

Selekcja negatywna Co się stanie jeśli na rynku będzie więcej rodzajów samochodów? Przypuśćmy że jakość samochodów na rynku jest równomiernie rozłożona między $1000 a $2000. Dowolny samochód, którego właściciel wycenia na $x, potencjalny nabywca wycenia na $(x+300). Które samochody zostaną sprzedane?

Selekcja negatywna 1000 2000 Wycena sprzedawców

Selekcja negatywna Wartość oczekiwana dowolnego samochodu dla nabywcy wynosi: $1500 + $300 = $1800. 1000 1500 2000 Wycena sprzedawców Sprzedawcy, którzy wyceniają swój samochód na więcej niż $1800 opuszczą rynek.

Selekcja negatywna Wartość oczekiwana pozostałych na rynku samochodów dla nabywcy wynosi: $1400 + $300 = $1700. 1000 1800 1400 Sprzedawcy, którzy wyceniają swój samochód między $1700 a $1800 opuszczą rynek.

Selekcja negatywna Rozpatrzmy przypadek ogólny: Niech vH oznacza najwyższą wartość dowolnego samochodu na rynku dla sprzedawcy. Oczekiwana wartość samochodu dla sprzedawcy wynosi: Nabywca zapłaci najwyżej:

Selekcja negatywna Maksymalna cena jaką zapłaci nabywca jest równa cenie jaką sprzedawca najdroższego samochodu na rynku zgodzi się zaakceptować, czyli: Wniosek: Selekcja negatywna powoduje usunięcie z rynku samochodów o wartości ponad $1600.

Które z parasolek będą produkowane i sprzedawane? Selekcja negatywna z wyborem jakości Dotychczas mieliśmy stałą liczbę samochodów każdej jakości. Rozważmy wariant gdzie jakość sprzedawanego towaru może być wybrana przez producenta. Przykład: Rynek parasolek: wysokiej i niskiej jakości. Które z parasolek będą produkowane i sprzedawane?

Selekcja negatywna z wyborem jakości Nabywcy są skłonni zapłacić $14 za parasolkę o wysokiej jakości lub $8 za kiepską parasolkę. - Każdy konsument chce kupić tylko jedną parasolkę. Jakości parasolki nie można określić w sklepie. - Krańcowy koszt produkcji parasolek o wysokiej jakości wynosi $11, a niskiej jakości $10.

Selekcja negatywna z wyborem jakości Przypuśćmy że wszyscy producenci wytwarzają parasolki wysokiej jakości. Każdy nabywca zapłaci $14, a zysk producentów wyniesie: $14 -$11 = $3 za parasolkę. Jednak jeden z producentów mógłby się „wyłamać” i wytwarzać tylko parasolki o niskiej jakości, a nabywcy i tak płaciliby $14sądząc że są to parasolki o wysokiej jakości. Zysk producenta wzrośnie wówczas do $14 -$10 = $4 za parasolkę. Wniosek: Nie może istnieć równowaga rynkowa przy której tylko parasolki o wysokiej jakości będą produkowane.

Selekcja negatywna z wyborem jakości Czy istnieje równowaga rynkowa, gdzie tylko parasolki o niskiej jakości będą sprzedawane? Wszyscy producenci wytwarzają parasolki tylko o niskiej jakości. Nabywcy zapłacą $8 za parasolkę. Koszt produkcji parasolki wynosi $10. Zysk producentów wyniesie: 8-10 = -2 za parasolkę. Wniosek: Nie może istnieć równowaga rynkowa przy której tylko parasolki o niskiej jakości będą produkowane.

Selekcja negatywna z wyborem jakości Czy istnieje równowaga przy której oba rodzaje parasolek są produkowane?

Selekcja negatywna z wyborem jakości q – odsetek producentów wytwarzających parasolki o wysokiej jakości; 0 < q< 1. Nabywca byłby skłonny zapłacić: EV = 14q + 8(1-q) = 8 + 6q. Producenci parasolek o wysokiej jakości muszą pokryć koszty produkcji, czyli: EV = 8 + 6q ≥ 11 ⇒ q≥1/2. Wniosek: Co najmniej połowa producentów na rynku musi wytwarzać parasolki o wysokiej jakości.

Selekcja negatywna z wyborem jakości Jednak producenci parasolek o wysokiej jakości mogą zacząć wytwarzać parasolki o niskiej jakości, co pozwoli im zwiększyć zysk o$1 za każdą sprzedaną parasolkę. Ponieważ wszyscy producenci rozważają tak samo, to odsetek parasolek o wysokiej jakości na rynku spadnie do zera. Wtedy konsumenci zapłacą tylko $8. Wniosek: Nie ma równowagi w sytuacji gdy oba rodzaje parasolek są produkowane.

Selekcja negatywna niszczy cały rynek Selekcja negatywna z wyborem jakości Jedyny stan równowagi odpowiada zerowej produkcji parasolek obydwu jakości. Selekcja negatywna niszczy cały rynek (produkt o niskiej jakości rujnuje rynek na obydwa rodzaje jakości danego dobra!).

Pokusa nadużycia Jeśli konsument ma pełne ubezpieczenie na samochód, czy jest bardziej prawdopodobne że zapomni go zamknąć? Pokusą nadużycia (moral hazard) nazywamy brak bodźców do dbałości. Pokusa nadużycia jest konsekwencją asymetrii informacji na rynku.

Pokusa nadużycia Jeśli stopień dbałości jest obserwowalny, to towarzystwo ubezpieczeniowe może określić stawki na podstawie wykazywanej dbałości. W ten sposób każdej osobie można zaproponować kontrakt na indywidualnych warunkach. - Różne stawki dla palaczy i niepalących w ubezpieczeniach zdrowotnych. Różne stawki ubezpieczenia domu i mieszkań w zależności od systemów zabezpieczeń (kraty, alarm itp.). - Kierowcy samochodów o dłuższym stażu bez wypadków płacą niższe stawki za polisę samochodową.

Pokusa nadużycia Towarzystwa ubezpieczeniowe nie są jednak w stanie obserwować wszystkich istotnych działań podmiotów, które ubezpieczają. - Jeśli towarzystwo ubezpieczeniowe nie jest w stanie rozróżnić konsumentów, to jeden rodzaj kontraktu zostanie wszystkim zaoferowany. W ten sposób konsumenci z niskim ryzykiem subwencjonują konsumentów z wysokim ryzykiem. - Na ogół towarzystwa ubezpieczeniowe nie oferują pełnego ubezpieczenia. Zazwyczaj zmierzają do tego, aby konsument ponosił pewną część ryzyka.

Koniec wykładu nr 12