Tajemnicze leśne organizmy - grzyby Opracowanie: Szkoła Leśna na Barbarce, Toruńskie Stowarzyszenie Ekologiczne „Tilia”

Cele zajęć: Poznanie budowy morfologicznej grzybów. 2. Zapoznanie z wybranymi gatunkami grzybów chronionych, jadalnych i trujących. 3. Wyjaśnienie roli grzybów w przyrodzie, gospodarce człowieka. 4. Wymienienie zasad prawidłowego grzybobrania. Gwiazdosz frędzelkowaty Legenda Szczegółowe wyjaśnienie zagadnienia dla zainteresowanych . http://www.bio-forum.pl/messages/33/3621.jpg

Czym są grzyby? Rośliny Zwierzęta Grzyby Organizmy autotroficzne heterotroficzne Komórki posiadają ścianę komórkową zbudowaną z celulozy Komórki nie posiadają ściany Komórki posiadają ścianę komórkową zbudowaną z chityny Organizmy tkankowe i plechy Wyłącznie plechy Brak możliwości ruchu Organizmy poruszające się

Budowa morfologiczna grzybów kapelusz hymenofor kołnierzyk owocnik trzon pochwa strzępki

Budowa morfologiczna grzybów Grzybnia – ciało (plecha) grzyba. Jej strzępki rozgałęziają się w ściółce na kilkaset metrów. Strzępki to podstawowe elementy budowy grzyba. Mają kształty nitek, sznurów. Czasem zbijają się w szerokie elementy takie jak trzony i kapelusze. http://www.bio-forum.pl/messages/33/8181.jpg http://ciecinski.eco.pl/grzyb%20p.jpg

Budowa morfologiczna grzybów Owocnik to część grzyba na której powstają zarodnie. Wyróżniamy kilka typów owocników, ze względu na ich kształt: owocnik kapeluszowy np. borowik, zamknięty (wnętrzniak) np. purchawka, tęgoskór, miseczkowaty np. czarka, dzierżka. Grzyb wielkoowocnikowy - borowik Grzyby wielkoowocnikowe to te, których owocniki możemy oglądać gołym okiem. Borowik reprezentuje owocnik kapeluszowy. http://www.grzyby.pl/gatunki/Boletus_edulis.htm

Budowa morfologiczna grzybów Hymenofor to część grzyba, gdzie rozmieszczone są zarodnie. Może mieć kształt: rurkowaty np. u borowika, kolczasty np. sarniaka, blaszkowaty np. u muchomorów. Zarodnie to część grzyba, gdzie powstają zarodniki. Zarodniki inaczej spory rozprzestrzeniają grzyby w nowe miejsca Zarodniki grzybów Zarodnie – hymenofor rurkowy http://www.mushroomhobby.com/Gallery/Ramaria http://www.grzyby.pl/foto/04-040916-9072.htm

Odżywianie się grzybów Grzyby są organizmami cudzożywnymi – nie mają możliwości wytworzenia substancji organicznych z prostych związków nieorganicznych, korzystają z materii organicznej wytworzonej przez organizmy samożywne. Saprofity są to organizmy pobierające energię z martwych szczątków organicznych, rozkładając ją do związków prostych. Czasem saprofity są również pasożytami, nie „selekcjonując” materii na żywą i nieożywioną. Przykładem saprofita może być gmatwek dębowy, żyjący na pieńkach martwych dębów. Pasożyty to organizmy, które czerpią korzyść z innych organizmów przyczyniając się do spadku ich kondycji. Przykładem mogą być grzyby wywołujące choroby - grzybice. Gmatwek dębowy – przykład saprofita Symbionty – to organizmy, które występują w interakcji z korzyścią dla obu stron. Grzyby wspomagają pobieranie wody i soli mineralnych wspierając pracę systemu korzeniowego rośliny, a same pobierając substancje odżywcze z korzenia powstające w drodze fotosyntezy. Dla niektórych gatunków (zarówno grzybów jak i roślin) ta symbioza jest konieczna, wtedy określamy ją mutualizmem. http://fotografia.biolog.pl/albums/

Grzyby symbiotyczne Symbioza to zjawisko ścisłego współżycia przynajmniej dwóch gatunków, które przynosi obopólną korzyść każdej ze stron lub jednej przynosi korzyść, a drugiej nie szkodzi. W przypadku symbiozy grzyba z korzeniami mówimy o mikoryzie. M. ektotroficzna. Powstaje tzw. opilśń, mufka – część grzybni narastająca na powierzchni korzenia . M. endotroficzna – strzępki grzyba przenikają tkanki rośliny tworząc tzw. siatkę Hartiga. Kiedy „współpracownik” staje się „niemiły”? – czasem grzyb zaczyna czerpać substancje odżywcze z korzeni przyczyniając się do obumierania rośliny. Symbioza przekształca się więc w pasożytnictwo, tym łatwiejsze, że strzępki grzyba są wewnątrz korzeni. http://www.idpan.poznan.pl/zakladyipracownie/mikoryza/mikoryza2.jpg

Podgrzybek brunatny mikoryzuje min. z sosną zwyczajną. Z brzozą mikoryzuje koźlarz, dlatego możemy go znaleźć pośród tych drzew. http://www.bank-zdjec.com/foto3/6953_b.jpg http://kartuzy.info/images/katalog/418.jpg Podgrzybek brunatny mikoryzuje min. z sosną zwyczajną. www.palczynski.eu/foto/sosna3.jpg http://www.epodkarpacie.com/images/podgrzybek_brunatny1.jpg

Rozmnażanie grzybów Grzyby rozmnażają się bezpłciowo i płciowo 1. Rozmnażanie bezpłciowe: Fragmentacja strzępek – to sposób rozmnażania bezpłciowego polegający na podzieleniu i rozproszeniu się grzybni. Pączkowanie – bezpłciowe rozmnażanie się grzybów polegające na tym, że odrywający się kawałek organizmu rodzicielskiego przekształca się w identyczną do niego kopię. Najbardziej znanym przykładem są drożdze. Rozsiewanie zarodników (spor) polega na wytworzeniu specjalnych komórek, przenoszonych przez wiatr lub wodę, z których powstaje nowy organizm grzyba. 2. Rozmnażanie płciowe: Tworzenie gamet – tworzenie komórek rozrodczych, które po połączeniu wytworzą organizm potomny. Wyróżniamy izogamię (gdzie obydwie komórki są podobne), anizogamię (gdzie różnią się wielkością i obydwie są podobnie ruchliwe), oogamię (gdzie mała ruchliwa komórka męska zapładnia wielką nieruchomą komórkę żeńską), gametangiogamię (gdzie łączą się całe wielokomórkowe gametangia – lęgnie i plemnie). Somatogamia - łączenie się dwóch strzępek jednojądrowych w strzępkę dwujądrową. Po połączeniu ulega ona podziałom mitotycznym tworząc rozległą grzybnię. To zjawisko typowe jest dla podstawczaków, takich jak pieczarka.

Pleśnie to też grzyby Pleśń to potoczna nazwa saprofitycznych grzybów z różnych grup systematycznych (np. pleśniak, pędzlak, kropidlak, sierpik). Pleśnie przyczyniają się do znacznych strat w gospodarce człowieka. Niszczą zarówno żywność jak i materiały budowlane i ściany. Istnieją nawet gatunki grzybów, które rozkładają płyty CD. http://www.wkonskich.pl/zdjecia/www_use/pomaranczka_2.jpg http://www.ekom.pl/pictures.html

Drożdże to też grzyby Pączkujące drożdże Są saprofitami żyjąc na podłożach zawierających cukry proste przeprowadzają fermentację alkoholową, przeważnie w warunkach beztlenowych. Istnieje kilkadziesiąt gatunków drożdży, które tworzą liczne odmiany. Komórki drożdży Komórki drożdży http://www.kurdesz.com/image/drozdze.jpg Piekarnictwo wykorzystuje drożdże do spulchniania ciasta. Podobnie browarnictwo i gorzelnictwo wykorzystuje je do wytwarzania etanolu. http://archiwum.wiz.pl/images/duze/1997/01/97011601.JPG