III Katedra i Klinika Ginekologii A.M. w Lublinie

 Długość życia 67,8 79,4 Kobiety po 65 r.ż 14,5% 24,4% Diczfalusy, 1996

czy jest miejsce na HTZ po 65 r.ż. ? czy należy kontynuować ? czy można wdrażać ? w jakim celu ? czy HTZ z użyciem estrogenów ? jaka dawka ? czy łączyć HTZ z innymi lekami antyresorpcyjnymi ?

zahamowanie ubytku masy kostnej i obniżenie ryzyka złamań Kiel et al. The Framingham Study, NEJM 1987;317: działanie kardioprotekcyjne Speroff et al.. Clinical gynecologic endocrinology and infertility poprawa funkcji kognitywnych Carlson et al. Neurology 2001;57: zmniejszenie ryzyka / opóźnienie wystąpienia choroby Alzheimera Tang et al.. Lancet 1996;348:429-32

Po 9 miesiącach HTZ wdrożonej u kobiet po 75 roku życia (0,625 CEE) zaobserwowano: spadek LDL o średnio -18,2 mg/dL wzrost HDL o średnio 8,1 mg/dL Zmiany te były znamienne statystycznie Binder et al.: Ann Intern Med 2001;134:

Niskodawkowa złożona HTZ (1 mg E 2 lub 0,625 CEE) powoduje u kobiet po 65 r.ż. : spadek markerów obrotu kostnego zahamowanie ubytku masy kostnej zmniejszenie ryzyka złamań Prestwood et al. J Clin Endocrinol Metabol 1994;79:366.-

Po 3 latach HTZ, kobiety po 65 r.ż. wykazują znamiennie większą kompetencję funkcji kognitywnych aniżeli ich rówieśniczki nie otrzymujące HTZ (próba: 2073 kobiety) Carlson et al. Neurology 2001;57:2210.-

najliczniejsza grupa: kobiety po histerektomii najczęstsza motywacja pacjentki: „ochrona kości i serca” Leveille et al.. J Am Geriatr Soc 1997;45:1496.-

23% kobiet po 65 r.ż., u których wdrożono HTZ, przerywa ją w ciągu 1-szych 3 miesięcy. Najczęstsze powody to: bolesne obrzmienie piersi wzdęcia plamienia Regan i wsp. J Womens Health Gend Based Med 2001;10:343.-

Dawka 0,25 mg E 2 podawana kobietom powyżej 65 r.ż. redukuje markery obrotu kostnego w stopniu nieznamiennie różnym od dawki 0,5 i 1 mg E 2 Użycie ultra-niskiej dawki (1/4 mg E 2 ) u kobiet w senium skutkuje profilem tolerancji (mastalgia, plamienia) porównywalnym z placebo a znamiennie lepszym niż w dawce 1 mg E 2 Prestwood et al. J Clin Endocrinol Metabol 2000;85:4462.-

Osteoporoza typu I (pomenopauzalna) Osteoporoza typu II (starcza) Można rozważyć niskie lub ultra- niskie dawki E, ale zawsze z suplementacją Ca/Vit. D Prestwood et al. J Clin Endocrinol Metabol 2000;85:4462.-

5 mg MPA/d przez 13 dni co trzy miesiące Binder et al.: Ann Intern Med 2001;134: przy ultra-niskiej dawce E 2 nie ma konieczności podawania progestagenów Prestwood et al. J Clin Endocrinol Metabol 2000;85:4462.-

Opisano kilka przypadków Haematometra po wdrożeniu HTZ u kobiet po 65 r.ż. (stenoza szyjki). USG kontrolne po 1 cyklu Sacks, Falk:South Med J 1993;86/7:842-3.

70% ankietowanych kobiet po 65 r.ż preferuje metody alternatywne do konwencjonalnej HTZ

przeciwwskazania do konwencjonalnej HTZ brak akceptacji przyjmowania estrogenów osteoporoza w senium Dla kogo ?

tibolon  raloksyfen  fitoestrogeny statyny  klonidyna, antydepresanty kalcytonina łososiowa  alendronian  vit. D i jej metabolity  Co mamy do wyboru ?

czy jest miejsce na HTZ po 65 r.ż. ? tak czy należy kontynuować ? tak czy można wdrażać ? WUP w jakim celu ? Osteo,-kardio, cerebroprotekcja czy HTZ z użyciem estrogenów ? WUP jaka dawka ? niska (ultraniska?) czy łączyć HTZ z innymi lekami antyresorpcyjnymi ? WUP