WIRTUALNE MUZEUM

ŻARNA Żarna używana była jeszcze pod koniec XIX wieku do mielenia zboża na mąkę. Między kamieniami żaren rozcierano ziarno na mąkę, która wysypywała się przez umiejscowiony z boku otwór do podstawionego naczynia. Po przemiale ziarna zbóż na żarnach produkt ten przesiewano przez sita zwane przetakami.

MIĘDlICA Międlica służyła do łamania zdrewnianych łodyg dla łatwiejszego oddzielenia włókna. Miały one formę drewnianych nożyc, składających się z dwóch części: dolnej, w której wycięta była podłużna szpara i górnej, w kształcie drewnianego miecza.

Kołowrotek Kołowrotek – urządzenie mechaniczne do wytwarzania przędzy z włókien. Dawniej bardzo powszechne, szczególnie w wytwórstwie chałupniczym, obecnie dość rzadko używane.

chomonto Chomonto – rodzaj jarzma używanego do zaprzęgania zwierząt pociągowych do ciągnięcia wozu, pługa, itp. Chomonto pozwala na równomierne rozłożenie obciążenia dookoła karku zwierzęcia, co pozwala na wykorzystanie większej siły pociągowej (zazwyczaj konia). Chomonto powinno być dopasowane do nasady końskiej szyi i wyściełane, aby zapobiec kaleczeniu skóry zwierzęcia. Pozwala ono wtedy w pełni wykorzystać siłę i szybkość zwierzęcia pociągowego, zwiększając jego wydajność nawet 5-krotnie w porównaniu z zaprzęgiem stosowanym w starożytności który uciskał tchawicę zwierzęcia.

pociasek Pociasek – służył do wygarniania żaru z pieca chlebowego.

półkoszki Półkoszki-jedna z dwóch części kosza wiklinowego wyściełających ścianę szczytową, dno i boki wozu.

Żuraw studzienny Żuraw studzienny – rodzaj dźwignicy, umożliwiającej wydobywanie wody ze studni. Składa się z czterech części: podpory, szyi żurawia, obciążnika i czerpaka. Niejednokrotnie sięga wysokości 10 metrów. Nabieranie wody następuje poprzez nachylenie szyi z umocowanym nad studnią czerpakiem (np.: wiadrem) ku wodzie, zaczerpnięcie i uniesienie czerpaka, ułatwione dzięki umieszczonemu na drugim końcu szyi obciążnikowi.

rzeszoto Rzeszoto - sito z dużymi otworami lub metalowa krata służące do przesiewania np. ziarna, obudowane było zazwyczaj obręczą drewnianą tworząc regularne koło.

strug Strug – ręczne narzędzie do obróbki skrawaniem drewna i materiałów drewnopochodnych (płyty wiórowe, pilśniowe itp.). Strug składa się ze stalowego ostrza osadzonego w korpusie z drewna, metalu lub innych tworzyw. Ponieważ dawniej w Polsce dla większości narzędzi używanych w ciesielstwie i stolarstwie stosowano powszechnie nazwy zapożyczone z języka niemieckiego do dziś używana jest gwarowa nazwa hebel . Strug znajduje wiele zastosowań – od najprostszych – czyli wyrównywania płaszczyzn lub krawędzi desek, przez bardziej zaawansowane – wykonywanie wrębów i wpustów do najbardziej skomplikowanych profili. Dziś strugi ręczne są stosowane prawie wyłącznie w meblarstwie artystycznym lub przy renowacji mebli zabytkowych. W stolarstwie i ciesielstwie współczesnym zastąpiły je obrabiarki i elektronarzędzia (strugarka, frezarka, strug elektryczny).

cepy Cepy – narzędzie rolnicze do ręcznego młócenia zboża. Młócono trzymając cep za dzierżak i uderzając bijakiem w rozłożone na klepisku (lub innym twardym płaskim podłożu) zboże. Młócący musiał tak uderzać cepem, aby za każdym razem bijak uderzał całą swoją długością o podłoże, na którym leżało zboże. Zaletą cepa była możliwość uzyskania ziarna i prostej słomy, koniecznej do pokrycia dachów strzechą.

Niecka drewniana Niecka drewniana, podłużne naczynie półkoliste wydrążone w jednym kawałku drewna, używane na wsi; niecułka. Wyciosane z drzewa osikowego, jaworowego, lipowego, o długości 2 łokci. Służyła do prania mniejszych części bielizny, do czasowego zsypywania ziarna, do kąpania dzieci, a w braku kołyski i do ich kołysania.

brony Brony - były to narzędzia pomocnicze, służące do wyrównywania zaoranej ziemi, spulchniania, zasypywania ziarna po siewie. Były to narzędzia drewniane, później z żelaznymi zębami.

sIERP Sierp - najstarsze narzędzie rolnicze do rżnięcia zbóż i traw. Współczesny sierp wykonany jest z długiego, wąskiego metalowego ostrza osadzonego w prostym drewnianym uchwycie. Jego kształt jest na całej Ziemi podobny. Sierp służy zarówno do zbioru dojrzałych zbóż, jak i traw zielonych. Praca tym narzędziem wymaga mocnego schylania się lub klęczenia na ziemi. Polega na podcinaniu kępki roślin trzymanych drugą dłonią.

TARA Tara - narzędzie wykorzystywane do prania odzieży; konstrukcja w postaci blachy falistej (lub innej sfałdowanej powierzchni - np. szklanej albo plastikowej), zwykle umocowanej w drewnianej lub metalowej ramie. Tara była zazwyczaj umieszczona w balii, osoba piorąca ręcznie przesuwała (tarła) namaczaną bieliznę po powierzchni tary. Tara praktycznie wyszła z użycia po pojawieniu się pralki.

szczotki Szczotki podwójne służyły do czesania włókna lnianego i konopnego przeznaczonego na wyrób cienkiej przędzy - bywało, że czesano dwu, a nawet trzykrotnie. Pierwsze czesanie lnu odbywało się na rzadszej, a kończono na najgęściejszej szczotce. Stosowano również szczotki umocowywane na stołku lub specjalnej podstawie. Szczotka z żelaznymi zębami; część pracująca miała formę kwadratową lub okrągłą. Po czesaniu włókna z konopi, dzielono je na dwa gatunki: cienki i gorszy. Z cienkiego robiono lejce do uprzęży, sznury, liny, powrozy, płótno workowe.

KONIEC Wykonała: Anna Chajęcka, kl. II c