Innowacyjne metody minimalizacji ryzyka walutowego w działalności eksportowej i importowej Alpha Financial Services sp. z o.o. ul. Nowy Świat 6/12 00-400 Warszawa Tel. +48(22) 661 74 12/16 Fax. +48(22)661 74 20 afs@wgt.com.pl

PLAN PREZENTACJI Dlaczego warto zarządzać ryzykiem walutowym? Spekulacja czy zarządzanie ryzykiem - fakty i mity Jak zarządzać ryzykiem walutowym Przykłady strategii zabezpieczających Warszawska Giełda Towarowa S.A. – alternatywa dla zarządzających ryzykiem walutowym

1. Dlaczego warto zarządzać ryzykiem walutowym? Bez zarządzania ryzykiem, los decyduje za nas, Zarządzając ryzykiem my pomagamy losowi. 95% firm eksportujących i importujących w Polsce nadal nie zarządza ryzykiem walutowym przedkładając spekulację nad swym core-business, Firmy, które profesjonalnie zarządzają ryzykiem osiągają przewagę nad konkurencją, która przy wymianie dewiz zdaje się na „los szczęścia”.

1. Dlaczego warto zarządzać ryzykiem walutowym? EKSPORTERZY Dziś kurs Euro jest „wysoki”. Eksporter sprzedaje swe produkty głównie na rynek Niemiecki. Otrzymuje płatności w Euro. Wykonując transakcję zabezpieczającą, może zagwarantować sobie ten „wysoki” kurs Euro na dłużej. Nawet jeśli na rynku kurs Euro stanieje, posiadacz transakcji zabezpieczającej nie odczuje skutków takiej zmiany.

1. Dlaczego warto zarządzać ryzykiem walutowym? IMPORTERZY Dziś kurs Dolara jest „niski”. Importer sprowadza z zagranicy produkty, podzespoły, półfabrykaty, itp. płacąc za nie w Dolarach. Wykonując transakcję zabezpieczającą można zagwarantować sobie obecny kurs Dolara w dłuższym okresie. Nawet jeśli na rynku kurs Dolara zdrożeje, posiadacz transakcji zabezpieczającej nie odczuje skutków niekorzystnej zmiany kursu walutowego.

Cały obrót na rynku krajowym 1. Dlaczego warto zarządzać ryzykiem walutowym? Cały obrót na rynku krajowym Producent zaopatruje się, jak też sprzedaje własne produkty wyłącznie na rynku krajowym. Firma ta ma jednak konkurenta z Niemiec, którego produkty są na razie droższe dzięki „wysokiemu” kursowi Euro. Jeśli kurs Euro spadnie, ceny produktów konkurenta wyrażone w Złotych będą niższe, co może zmusić Producenta również do obniżenia swoich cen. Stosując transakcje zabezpieczające można osiągnąć zysk na spadku kursu Euro. Zysk ten można następnie rozliczyć w niższej cenie swoich produktów lub też zainkasować, jeśli nie będzie potrzeby obniżania własnych cen.

2. Spekulacja czy zarządzanie ryzykiem - fakty i mity Należy pamiętać, iż brak zabezpieczenia przyszłego przepływu walutowego jest niczym innym jak SPEKULACJĄ!

2. Spekulacja czy zarządzanie ryzykiem - fakty i mity Jeśli prędzej, czy później musimy coś kupić (importer musi kupić walutę) i nie kupujemy tego od razu widząc bieżącą cenę, lecz czekamy na cenę niższą, to SPEKULUJEMY

2. Spekulacja czy zarządzanie ryzykiem - fakty i mity Jeśli musimy prędzej, czy później coś sprzedać (eksporter musi sprzedać walutę) i nie sprzedajemy tego od razu widząc bieżącą cenę, lecz czekamy na cenę wyższą, to SPEKULUJEMY

2. Spekulacja czy zarządzanie ryzykiem - fakty i mity Skutki braku zarządzania ryzykiem walutowym w firmie: Niepotrzebna spekulacja na rynku walutowym i narażanie firmy na straty w wyniku niekorzystnych zmian kursu walutowego, Niepotrzebny stres dla zarządzających, Konieczność śledzenia rynku walutowego, co nie jest działalnością operacyjną firmy,

2. Spekulacja czy zarządzanie ryzykiem - fakty i mity Skutki braku zarządzania ryzykiem walutowym w firmie Występowanie efektu opóźniania i przyśpieszania rozliczeń, Nieterminowe regulowanie zobowiązań wobec kontrahentów, Problemy z płynnością firmy a w następstwie utrata płynności i upadłość.

3. Jak zarządzać ryzykiem walutowym Obszary występowania ryzyka walutowego w firmie: Wpływy: przychody ze sprzedaży denominowane w walutach obcych, sprzedaż rzeczowych składników aktywów trwałych w walutach obcych, dotacje unijne rozliczane w EUR, zaciągnięcie kredytu w walucie obcej.

3. Jak zarządzać ryzykiem walutowym Obszary występowania ryzyka walutowego w firmie: Wydatki: koszt materiałów i surowców z importu, zakup rzeczowych składników aktywów trwałych w walutach obcych, spłata kredytu w walucie obcej.

3. Jak zarządzać ryzykiem walutowym Proces aktywnego zarządzania ryzykiem

3. Jak zarządzać ryzykiem walutowym Najbardziej uniwersalną metodą zabezpieczania się przed ryzykiem walutowym jest metoda wykorzystująca instrumenty pochodne, które są uniwersalne i powszechnie dostępne dla wszystkich uczestników rynku niezależnie od ich wielkości czy siły ekonomicznej.

3. Jak zarządzać ryzykiem walutowym Do zabezpieczania się przed ryzykiem walutowym służą finansowe instrumenty pochodne. Należą do nich między innymi: walutowe transakcje terminowe forward, futures na waluty, opcje walutowe.

3. Jak zarządzać ryzykiem walutowym Opcje Walutowe Opcje są prawami do zawarcia transakcji na określonych warunkach, w szczególności – po ustalonej z góry cenie. W odróżnieniu do kontraktów forward oraz futures, opcja daje swym posiadaczom prawo, a nie obowiązek podejmowania pewnych działań w przyszłości. Posiadacz opcji ma prawo do wykonania określonej operacji, ale nie musi z tego prawa korzystać.

3. Jak zarządzać ryzykiem walutowym Opcje Walutowe Istnieją dwa podstawowe typy kontraktów opcyjnych. Opcja kupna (call) oraz opcja sprzedaży (put). Opcja kupna daje jej posiadaczowi prawo nabycia określonych walorów (aktywów) po określonej cenie. Z kolei opcja sprzedaży daje możliwość zbycia waloru przed upłynięciem określonego terminu, również po określonej w kontrakcie cenie. Data podana w kontrakcie opcyjnym jest nazwana datą wygaśnięcia opcji (expiration date lub strike date), zaś cena podana w kontrakcie to cena wykonania lub realizacji opcji (excercise price lub strike price).

3. Jak zarządzać ryzykiem walutowym Opcje Walutowe Można wyróżnić cztery rodzaje pozycji w kontraktach opcyjnych: długa pozycja w opcjach kupna (zakup opcji kupna), długa pozycja w opcjach sprzedaży (zakup opcji sprzedaży), krótka pozycja w opcjach kupna (sprzedaż opcji kupna, wystawienie opcji kupna), krótka pozycja w opcjach sprzedaży (sprzedaż opcji sprzedaży, wystawienie opcji sprzedaży).

4. Przykłady strategii zabezpieczających Przykład Wykorzystanie korytarza przy budowaniu planu finansowego Eksporter oszacował, iż w roku 2007 uzyska przychody ze sprzedaży eksportowej w wysokości 6 mln Euro (średnio 1,5 mln na kwartał). Eksporter postanowił zabezpieczyć się przed ryzykiem spadku kursu Eur/Pln w taki sposób, by móc określić swój plan finansowy na rok 2007 bez ryzyka znaczącego odchylenia od tego planu. W tym celu otwiera cztery korytarze opcyjne wygasające w grudniu, marcu, czerwcu i wrześniu. W chwili wygasania poszczególnych korytarzy umożliwi on sobie każdorazowo sprzedaż waluty tj. trzymiesięcznych wpływów w EUR.

4. Przykłady strategii zabezpieczających Przykład Wykorzystanie korytarza przy budowaniu planu finansowego Przyjmijmy, iż transakcję taką przeprowadzono już w lipcu 2006 roku, gdy kurs Eur/Pln wynosił 4,07. Musimy teraz wyznaczyć środki korytarzy uwzględniając dodatnie punkty SWAP. I tak w przybliżeniu będą to poziomy: Grudzień 2006 – 4,087, Marzec 2007 – 4,096, Czerwiec 2007 – 4,105, Wrzesień 2007 – 4,115.

4. Przykłady strategii zabezpieczających Przykład Wykorzystanie korytarza przy budowaniu planu finansowego Po wyznaczeniu środków korytarzy możemy określić ich górne i dolne ograniczenie w zależności od przyjętej zmienności kursu. Przykładowe korytarze dla eksportera: Grudzień 2006 – 3,96 - 4,214 (środek 4,087). Marzec 2007 – 3,96 - 4,232 (środek 4,096), Czerwiec 2007 – 3,96 - 4,251 (środek 4,105), Wrzesień 2007 – 3,96 - 4,269 (środek 4,115),

4. Przykłady strategii zabezpieczających Przykład Wykorzystanie korytarza przy budowaniu planu finansowego

4. Przykłady strategii zabezpieczających Przykład Wykorzystanie korytarza przy budowaniu planu finansowego W ten sposób eksporter zagwarantował sobie, iż walutę będzie sprzedawał po kursie znajdującym się w korytarzu. Różnego rodzaju scenariuszy jest nieskończenie wiele. Wyznaczmy dwa skrajne: Optymistyczny – gdy waluta będzie sprzedawana po najwyższym możliwym kursie (górne ograniczenie korytarza), Pesymistyczny - gdy waluta będzie sprzedawana po najniższym możliwym kursie (dolne ograniczenie korytarza).

4. Przykłady strategii zabezpieczających Przykład Wykorzystanie korytarza przy budowaniu planu finansowego Ostatecznie do planu finansowego możemy przyjąć, iż przychody przeliczone z Euro na Złote wyniosą: W scenariuszu pesymistycznym: 23,76 mln PLN (5,94 mln PLN za każdy kwartał = 3,96 *1,5 mln EUR), W scenariuszu optymistycznym: 25,45 mln PLN (6,32 I kwartał, 6,35 II kwartał, 6,38 III kwartał, 6,40 IV kwartał = 4,269*1,5 mln EUR) Firma może dodatkowo wykorzystywać wahania kursu Eur/Pln i ilekroć kurs zbliży się do górnego ograniczenia korytarza, przesuwać go na wyższy poziom (wykorzystanie efektu DELTY) lub też otwierając krótkie pozycje forward/futures), dzięki czemu wynik finansowy może ulec jeszcze poprawieniu.

4. Przykłady strategii zabezpieczających Strategie opcyjne - wnioski Istnieje możliwość bardziej aktywnego zarządzania ryzykiem poprzez stosowanie strategii opcyjnych. Polega to na kupowaniu i jednoczesnym wystawianiu opcji (wystawianie opcji tylko w obrocie giełdowym) o różnym kursie rozliczeniowym i różnym terminie wygasania (np. strategia „korytarza”).

4. Przykłady strategii zabezpieczających Strategie opcyjne - wnioski Bardzo ważną zaletą stosowania korytarza opcyjnego przy zabezpieczaniu ryzyka walutowego jest możliwość podążania z otwartym korytarzem za korzystną zmianą kursu walutowego. Oznacza to, iż mając otwarty korytarz dla eksportera na poziomach 3,80 – 4,00 i gdy cena Spot zbliża się do poziomu 4,00, możemy przenieść korytarz na wyższe poziomy np. 3,90 – 4,10, a więc podnieść dolne ograniczenie o 10 groszy. Koszt takiego przeniesienia wynosi około 6-7 groszy (wykorzystujemy efekt DELTY).

4. Przykłady strategii zabezpieczających PODSTAWOWE ZASADY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Importer NIGDY nie powinien otwierać krótkich pozycji futures, Eksporter NIGDY nie powinien otwierać długich pozycji futures, Jeśli termin zapadalności płatności importowej/eksportowej jest krótszy niż 3 tygodnie, to należy natychmiast zabezpieczyć taki przepływ, NIE SPEKULUJEMY jeśli termin płatności jest krótszy niż 3 tygodnie

5. Warszawska Giełda Towarowa S.A. alternatywa dla zarządzających ryzykiem walutowym Do niedawna wymiana walut na rynku międzybankowym zarezerwowana była jedynie dla największych firm. Małe i średnie firmy zmuszone były do negocjowania kursu wymiany w stosunku do kursów podanych w tabeli danego banku. Dziś czasy się zmieniły!!. Firmy małe i średnie, które jednorazowo wymieniają kwoty o wartości 10 tysięcy Eur, Usd lub Chf mogą już korzystać z dobrodziejstwa kupowania i sprzedawania walut bezpośrednio na rynku międzybankowym, gdzie spread na Złotym wynosi 30-40 pips.

Jakie kwoty można zaoszczędzić miesięcznie? 5. Wymiana dewiz na rynku międzybankowym Jakie kwoty można zaoszczędzić miesięcznie? Przy wymianie 100 tysięcy Eur, Usd, Chf i uzyskując tylko 2 grosze lepszy kurs wymiany (wyższy przy sprzedaży – eksporter; niższy przy kupnie – importer) do zaoszczędzenia jest 2 000 Złotych miesięcznie (24 tysiące Złotych rocznie).

Jakie spready i jakie koszty? 5. Wymiana dewiz na rynku międzybankowym Jakie spready i jakie koszty? Dla par Eur/Pln, Usd/Pln i Chf/Pln spread utrzymywany przez market-makera wynosi 30 pips i jest gwarantowany do kwoty 10 milionów w jednym zleceniu.

LITEARTURA: 1. RYNEK OPCJI WALUTOWYCH W POLSCE SPEKULACJA WALUTOWA ZARZĄDZANIE RYZYKIEM MIELUS P, 2002 K.E. LIBER, 2. RYZYKO WALUTOWE INSTRUMENTY I STRATEGIE ZABEZPIECZAJĄCE, BENNETT D., 2000 ABC, 3. ZABEZPIECZENIE PRZED RYZYKIEM ZMIAN KURSU WALUTOWEGO, MISZTAL P., 2004 DIFIN, 4. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM NA RYNKU PIENIĘŻNYM WALUTOWYM I INSTRUMENTÓW POCHODNYCH, RIEHL H., 2001 WIB, 5. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W PRZEDSIĘWZIĘCIACH INWESTYCYJNYCH, ROGOWSKI W., MICHALCZEWSKI A., 2005 OFICYNA EKONOMICZNA.

i życzę samych sukcesów Dziękuję za Uwagę i życzę samych sukcesów przy zabezpieczaniu ryzyka walutowego Alpha Financial Services sp. z o.o. Ul. Nowy Świat 6/12 00-400 Warszawa Tel. +48(22) 661 74 12/16 Fax. +48(22)661 74 20 afs@wgt.com.pl Bogdan Kornacki – doradca finansowy; tel. kom. 602 478 700 Jacek Maliszewski – doradca finansowy; tel. kom. 602 478 100 Andrzej Michalczewski – doradca finansowy; tel. kom. 602 478 900 Akredytowany wykonawca Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości Publiczny Członek Warszawskiej Giełdy Towarowej S.A.