Anna Basińska Teresa Pietrala Poznań 2010

RÓŻNICE POMIĘDZY PYTANIAMI SZKOLNYMI A PYTANIAMI QTA

Pytania szkolne weryfikują stopień zapamiętania, sprawdzają wiedzę ucznia, uczą “orientacji radarowej”; skupiają się na interakcji nauczyciel- pojedynczy uczeń; odpowiedzi udzielane przez ucznia podlegają ocenie nauczyciela; błędne odpowiedzi ucznia są niepożądane i szybko korygowane przez nauczyciela; są to przede wszystkim pytania zamknięte; (jedna- dwie konkretne odpowiedzi są dopuszczalne)

Pytania QTA weryfikują rozumienie zjawisk, pomagają uczniom w odkrywaniu znaczenia, rozwijają myślenie; wyzwalają grupową dyskusję na temat problemu i zachęcają do interakcji na linii: uczeń- uczeń i uczeń-nauczyciel; błędna odpowiedź ucznia jest dla nauczyciela cenna - stanowi kanwę dyskusji; są to przede wszystkim pytania otwarte; (odpowiedź ucznia ma charakter rozbudowany; jest własną wersją wyjaśnienia zjawiska)

Cechy dyskusji Rozmowa (pogadanka) tradycyjnaDyskusja QTA krótkie, “hasłowe” odpowiedzidłuższe, rozwinięte wypowiedzi sformułowane w języku nauczyciela i nauki sformułowane w języku ucznia odpowiedzi poszczególnych uczniów nie budują całościowego obrazu problemu; dotyczą fragmentarycznych, niepowiązanych ze sobą informacji odpowiedzi poszczególnych uczniów są częścią toczącej się, połączonej dyskusji małe zaangażowanie uczniówduże zaangażowanie uczniów zorientowana na “produkt”; zakłada, że jeśli jeden uczeń poda odpowiedź, wszyscy uczniowie to rozumieją zorientowana na proces; słyszymy w jaki sposób uczniowie rozumują pytania inicjuje tylko nauczycielpytania inicjuje uczeń i nauczyciel

PRZYKŁAD Nauczyciel prezentuje uczniom obwód elektryczny zbudowany z: baterii, żarówki, przełącznika i przewodów. Żarówka nie zapala się, ponieważ przełącznik jest wyłączony, a dodatkowo jeden z przewodów nie jest połączony z żarówką.

ROZMOWA TRADYCYJNA N: Dlaczego ta żarówka nie świeci? U1: Bo przewód nie jest podłączony do żarówki. N: Jasne. Teraz go połączę z żarówką (nauczyciel łączy przewód z żarówką). Zobaczcie, dalej nie działa. Dlaczego? U1: To może bateria jest wyczerpana? N: Nie, to nie bateria. Co to może być? Czy ktoś inny wie? U2: Bo przewody są źle podłączone. N: Nie, przewody są dobrze podłączone. Spójrzcie dokładniej! U3: (zapada cisza, bo nie ma na nic pomysłu) N: No dalej, nikt nie wie? U4: Pewnie żarówka jest przepalona. N: Żarówka jest sprawna. Podpowiem wam: pójrzcie na ten przełącznik. U5: Ahaaaa.... Jest wyłączony. N: No właśnie, i dlatego żarówka nie świeci, bo obwód jest przerwany!

ROZMOWA QTA N: Porozmawiajmy o tym, co tu widzimy. U1: To są części obwodu. N: Aha, opowiedz mi o tym coś więcej. U2: Jeden z kabli nie jest podłączony do żarówki. N: Kabel, czyli przewód, tak? A więc? U2: Ten przewód musi zostać podłączony. N: Przewód musi zostać połączony z żarówką - to ciekawe. O co tu chodzi? U3: Kiedy połączymy przewód z żarówką, prąd zacznie płynąć. N: Aha, zrozumiałam, że mówisz, że jeśli połączymy przewód z żarówką, prąd dotrze z baterii do żarówki. Czy ktoś chciałby jeszcze coś dodać? U4: Przełącznik jest otwarty. U5: Faktycznie, przełącznik musi być zamknięty tak, żeby prąd mógł przebiec z powrotem do baterii.

ROZMOWA QTA N: Więc mówicie, że przełącznik musi być zamknięty a przewód połączony, aby zamknąć obwód. Zobaczmy więc czy mieliście rację. Najpierw zamknę przełącznik (nauczyciel zamyka przełącznik, ale żarówka nie świeci, następnie łączy przewód z żarówką. Żarówka zaczyna świecić). U: Tak, to jest to, w końcu działa! N: Więc, opowiedzcie mi o co chodzi w obwodzie elektrycznym? U6: Obwód to takie połączenie, które pozwala prądowi płynąć od baterii przez przewód do żarówki. N: Marcin, co myślisz o tym, co powiedziała Asia? U: Myślę, że ma rację. Prąd płynie dopiero wtedy, kiedy wszystko jest połączone. N: Ok, myślę, że doszliśmy do całkiem dobrych wniosków. Zauważyliście ważną regułę dotyczącą obwodu elektrycznego. Jeśli jest on przerwany, prąd nie będzie płynąć.

Rodzaje pytań QTA Co odkryłeś? Co zaobserwowaliście? Czego się dowiedziałeś? Co zauważyliście? Pytania początkowe (otwierają dyskusję) Co się działo z żarówką, kiedy...? Co zauważyliście, kiedy przysunęliśmy magnes do przedmiotów? O co chodzi z tym napięciem powierzchniowym? Opowiedz mi coś więcej o tym obwodzie. Pytania podążające (rozwijają i ukierunkowują dyskusję; zachęcają uczniów do wypowiadania się)

Techniki QTA PODKREŚLENIE (marking) zwraca uwagę, że to, co uczeń powiedział było wartościowe; nauczyciel koncentruje się na ważnym aspekcie wypowiedzi ucznia, parafrazuje ją wykorzystując język ucznia i na tej bazie stawia kolejne pytanie; U: Magnes przyciąga spinacz i gwóźdź, bo jest magnesem, a gwóźdź i spinacz nie są magnesami. N: Świetna obserwacja. Powiedziałeś, że gwóźdź nie przyciąga spinacza, bo nie jest magnesem. Powiedz coś więcej o tych przedmiotach.

Techniki QTA POWRACANIE (turning-back) kieruje uwagę uczniów z powrotem na czyjąś wypowiedź albo zjawisko jest pomocna, aby połączyć różne idee i obserwacje np. to, co uczeń mówi teraz i powiedział wcześniej, albo co powiedzieli różni uczniowie N: Czego dowiedzieliśmy się dzisiaj o wodzie? U: Nie pamiętam. N: Co się działo z tymi kroplami i powierzchniami pochyłymi?

Techniki QTA PARAFRAZOWANIE (revoicing) służy do wyciągania najistotniejszego stwierdzenia, zwłaszcza, gdy odpowiedź ucznia jest zawiła lub długa i bardzo szczegółowa Parafrazujemy wypowiedź ucznia dając uogólnienie U: Bo kiedy ta woda, ale wtedy kiedy jest tak zimno dosyć, że aż zamarzła ona, to wtedy te pękają i je rozsadza, bo jak już zamarzła, to nie miała miejsca, więc musiała rozsadzić. N: Więc mówisz, że zamarzająca woda rozsadza skały?

Techniki QTA PODSUMOWANIE (recapping) ma na celu sprawdzenie, czy uczniowie rozumieją używane słownictwo, czy rozumieją to, o czym mówią może zostać wykonane przez nauczyciela lub uczniów N: Dziś nauczyliśmy się czegoś o prądzie. Powiedzcie mi własnymi słowami czego się dowiedzieliście.

Techniki QTA MODELOWANIE (modelling) ma na celu pokazanie uczniom w jaki sposób myśleć o nauce, ukierunkowuj ich na określony sposób myślenia umożliwia nauczycielowi wprowadzanie nowego słownictwa modeluje sposób myślenia poprzez tworzenie analogii do życia codziennego uczniów

Techniki QTA ADNOTACJA (annotating) ma zastosowanie, kiedy nauczyciel musi wypełnić “lukę” w wypowiedzi ucznia, np. kiedy uczeń wie o co chodzi, ale nie potrafi ubrać tego w słowa; stosuje się ją również do dostarczania dodatkowych informacji, bez których uczeń nie zrozumie natury zjawiska, a które nie są w zasięgu jego poznania i doświadczeń; można ją stosować dopiero wtedy, kiedy N upewni się, że U rozumieją o czym mówią; N: O, właśnie mówisz o roztworze. Powiedz mi coś więcej o roztworze, który zrobiłeś. LUB N: To, co się dzieje z magnesami, to siła przyciągania.