Powiatowy program zdrowotny na rok 2011 Profilaktyka wad postawy i otyłości dla dzieci szkół podstawowych klas IV Powiatowy program zdrowotny na rok 2011

Program został objęty honorowym patronatem Narodowego Funduszu Zdrowia

Cel główny Profilaktyka, badanie i terapia otyłości oraz wad postawy w wieku szkolnym u dzieci klas IV szkół podstawowych z terenu powiatu leszczyńskiego. Zmniejszenie psychologicznych, społecznych i ekonomicznych kosztów występowania wad postawy i otyłości.

Cele szczegółowe Wzrost świadomości i wiedzy rodziców, nauczycieli i uczniów o otyłości oraz wadach postawy, ich przyczynach, skutkach i możliwościach leczenia (profilaktyka). Wyrabianie prawidłowych nawyków postawy i odżywiania u dzieci objętych programem. Indywidualne badanie lekarskie każdego ucznia, pod kątem ww. zagadnień. Rozwijanie wśród uczniów świadomości swojego ciała, umiejętności oceny i korekcji własnej sylwetki w różnych pozycjach wyjściowych z uwzględnieniem prawidłowego siedzenia. Rozwijanie wśród uczniów świadomości odpowiedniego odżywiania i prowadzenia aktywnego trybu życia. Przekazanie podstawowych wiadomości z anatomii i fizjologii kręgosłupa oraz innych części ciała objętych zaburzeniami przy występowaniu otyłości i wad postawy. Identyfikacja dzieci zagrożonych wadami postawy i otyłością, a w przypadku zmian chorobowych podjęcia leczenia specjalistycznego.

Częstotliwość występowania otyłości u dzieci w klasach I-VI

Częstotliwość występowania zaburzeń postawy ciała u dzieci w klasach I-VI

Najczęściej występujące wady postawy Rodzaj wady Cechy Zalecenia Przeciwwskazania Boczne skrzywienia kręgosłupa (skoliozy) postawa skoliotyczna jest wstępnym stadium wady. Występuje asymetria barków, łopatek, trójkątów talii, ale nie dochodzi do skrzywienia bocznego kręgosłupa lub jest ono niewielkie. Podlega korekcji. Rehabilitacją skrzywień II° i III° zajmują się placówki służby zdrowia. Skolioza powoduje zaburzenia symetrii ciała, zniekształcenie kręgosłupa i żeber, niekorzystne zmiany w układzie krążeniowo - oddechowym, w sprawności i wydolności fizycznej, a także zaburzenia czynności narządów wewnętrznych klatki piersiowej. Skolioza I° - jest to skrzywienie, którego kąt dochodzi do 30°. Skolioza II° - skrzywienie o wartościach kątowych 31 60°. Skolioza III° - jest to skrzywienie o kącie przekraczającym 60° wpajanie dziecku nawyku do pracy nad własnym ciałem (autokorekcja) zwrócić uwagę by dziecko jak najczęściej przebywało w pozycji odciążającej kręgosłup od ucisku osiowego ( mało stać, dużo leżeć, klęczeć w podporze, zwisać na rękach i na podudziach) zwrócić uwagę na pozycję dziecka podczas wykonywania codziennych czynności (czytanie odrabianie lekcji itd.) łóżko o średnio-twardym materacu płaska poduszka plecak z symetrycznie rozstawionymi paskami właściwie dobrana wysokość biurka ( proste plecy przy opartych przedramionach  o blat biurka) i krzesła ( nogi w kolanach ugięte pod kątem prostym) noszenie torby po stronie obniżonego barku przewroty, mostki rzuty jedną ręką skoki nadmiar skłonów w przód dłuższe wysiłki w pozycji stojącej długotrwała nieprawidłowa pozycja np. przy telewizorze

Plecy płaskie głowa lekko wysunięta do przodu barki silnie ściągnięte do tyłu, płaska klatka piersiowa, wątła sylwetka, układ mięśniowy słabo rozwinięty, miednica ustawiona pionowo, kręgosłup traci funkcję amortyzacyjną Należy nauczyć przyjmowania prawidłowej postawy: wysuwanie barków do przodu, rozluźnianie mięśni brzucha, pogłębianie lordozy ( zwiększanie kąta nachylenia miednicy) leżąc na plecach ( pod głową poduszka), pod odcinkiem lędźwiowym zwinięty kocyk – oglądanie telewizji, czytanie książki, słuchanie radia itp.) leżąc na brzuchu (kocyk pod odcinkiem piersiowym) – oglądanie, czytanie pływanie delfinem, stylem klasycznym (żabką) nurkowanie dużo ruchu na świeżym powietrzu ogólnorozwojowe zajęcia sportowe – ćwiczenia wzmacniające mięśni brzucha, grzbietu, pośladkowe zwisy ćwiczenia gibkościowe ćwiczenia elongacyjne (wydłużanie kręgosłupa wzdłuż osi długiej) ćwiczenia w siadach (skrzyżny, skulny, płaski)

Plecy okrągłe garbienie się ,wysuwanie barków i głowy ku przodowi, co powoduje odstawanie łopatek i ich oddalenie, klatka piersiowa jest spłaszczona i zapadnięta, osłabione i rozciągnięte są mięśnie grzbietu i ściągające łopatki oraz mięśnie karku, nadmiernie napięte i przykurczone mięśnie piersiowe oraz mięśnie zębate przednie. dziecko z tą wadą ma ograniczoną ruchomość klatki piersiowej, skłonność do schorzeń dróg oddechowych, ograniczoną pracę serca oraz ogólnie zmniejszoną wydolność organizmu gdy dziecko czyta, ogląda telewizję powinno leżeć na plecach z ramionami odwiedzionymi w bok i ugiętymi w łokciach w czasie siedzenia przy odrabianiu lekcji należy stosować krzesło z podparciem na odcinek lędźwiowy i dolny piersiowy biurko powinno mieć taką wysokość, by dziecko mogło oprzeć przedramiona i dłonie na jego blacie i nie musiało nadmiernie się pochylać pływanie stylem grzbietowym (na plecach) ćwiczenia oddechowe ćwiczenia zwiększające jazda na rowerze z niską kierownicą długie stanie skłony w przód unikać wszelkich pozycji, które zaokrąglają plecy i uwypuklają odcinek piersiowy kręgosłupa, pochylenie głowy

Plecy wklęsłe pogłębiona (znaczne wygięcie) lordoza lędźwiowa, zwiększone przodopochylenie miednicy, wypięty brzuch, uwypuklenie pośladków, klatka piersiowa i piersiowy odcinek kręgosłupa mogą być nieco spłaszczone. Odrabianie lekcji, siedząc na krześle z dobrym oparciem na odcinek lędźwiowy i piersiowy dolny. Przybieranie często pozycji klęcznych. Leżenie codziennie 5-10 minut na plecach na twardym podłożu, RR splecione na karku, łokcie na podłożu, NN ugięte w stawach kolanowych. Jazda na rowerze. Pływanie. Narciarstwo. Inne formy ruchu unikanie pozycji zwiększających lordozę lędźwiową, gimnastyka artystyczna, akrobatyka, mostek, kołyska (z pozycji wyjściowej - leżenie przodem). w ćwiczeniach wzmacniających mięśnie brzucha ( w pozycji leżenia tyłem) nie zaniżać "kąta pracy nóg" do 45o, w ćwiczeniach wzmacniających mięśnie pośladkowe i kulszowo-goleniowe (w pozycji leżenia tyłem) nie zwiększać "kąta pracy nóg" powyżej 10-15 o

Plecy okrągło- wklęsłe pogłębienie kifozy piersiowej, wysunięcie głowy i barków do przodu, rozsunięcie i odstawanie łopatek od klatki piersiowej, o pogłębienie lordozy lędźwiowej, zwiększenie przodopochylenia miednicy, wypięty brzuch, uwypuklenie pośladków, wadzie tej towarzyszy duże osłabienie (rozciągnięcie) prostownika grzbietu w odcinku piersiowym, a wzrost jego napięcia w odcinku lędźwiowym. Osłabieniu ulegają również mięśnie brzucha i pośladkowe, natomiast mięśnie obręczy barkowej i klatki piersiowej ulegają przykurczowi. pozycja w siadzie na krześle, laska gimnastyczna (może być kij od mopa, szczotki) trzymany w dłoniach (nie pod łokciami ) na plecach, na wysokości łopatek przybieranie często pozycji klęcznych piszczące szelki –„Pajączek pływanie na plecach nurkowanie narciarstwo ćwiczenia elongacyjne długie stanie pływanie delfinem

Metody badań Wskazanie metody za pomocą, której nastąpi rozpoznanie wady postawy i otyłości. Fotogrametryczna ocena postawy w płaszczyźnie strzałkowej wg Wolańskiego modyfikacji Zeyland-Malawki. Ocena postawy w płaszczyźnie czołowej Ocena położenia barków i łopatek. Ocena statyki miednicy. Ocena kształtowania kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej(pion). Test Adamsa (Folward Bending Test). Skoliometr. Podoskop -badanie stóp. Ocena otyłości (wskaźnik BMI i pomiar tk .tłuszczowej). Zakończenie udziału w programie będzie polegało na odesłaniu dziecka przebadanego z kartą badania , podpisaną przez lekarza ortopedę , do lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej i skierowanie dalej na leczenie wad postawy lub w odpowiednich ośrodkach rehabilitacyjnych.

Badania wśród uczniów w ramach powyższego programu zostaną przeprowadzone zgodnie z zapisem art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 z późn zm.), który nakłada obowiązek uzyskania zgody od rodzica lub opiekuna prawnego osoby małoletniej. Formularz zgody otrzymają Państwo po zakończeniu spotkania.

Uczestnicy programu Programem zostaną objęci uczniowie klas IV-VI z 22 szkół podstawowych z terenu powiatu leszczyńskiego. w tym: ok. 500 uczniów klas IV ok. 505 uczniów klas V   ok. 510 uczniów klas VI Uczniowie klas IV zostaną poddani badaniom pod kątem wykrycia u nich wad postawy oraz otyłości. Ponadto wszyscy uczniowie klas IV-VI objęci zostaną akcją profilaktyczno-informacyjną dot. przeciwdziałania powstawania ww. nieprawidłowości.

Program będzie realizowany w szkołach od września do grudnia 2011 roku

Etap I – badania przesiewowe Etap ten zakłada przeprowadzenie przesiewowych badań wśród uczniów klas IV z 22 szkół podstawowych z terenu powiatu leszczyńskiego. Badania realizowane będą w szkołach przez lekarzy specjalistów oraz magistrów rehabilitacji. Szczegółowy opis metod badań oraz harmonogram dostępny na stronie internetowej Programu: www.powiat-leszczynski.pl/zdrowie

Uzyskanie zgody od rodzica/opiekuna na przeprowadzenie badania Przeprowadzenie badań w szkole w celu wykrycia wad postawy i otyłości Udokumentowanie wyniku badania przez ortopedę/rehabilitanta oraz zalecenia dalszego postępowania w przypadku wykrycia wady Zalecenie wizyty u lekarza rodzinnego Skierowanie ucznia do uczestnictwa w zajęciach korekcyjnych w macierzystej szkole na sprzęcie zakupionym przez Powiat Leszczyński w ramach programu

Etap II - szkolenia dla osób zaangażowanych w realizację programu Szkolenia dla koordynatorów programu w zakresie realizacji ww. programu, obejmować będzie: Przypomnienie zagadnień z zakresu anatomii i fizjologii funkcjonalnej kręgosłupa, struktur nerwowych, powięziowych, mięśniowych, rozpoznawanie wad postawy w jej punktach kluczowych. Poszerzenie wiedzy z zakresu terapii wad postawy o najnowsze zdobycze wiedzy medycznej, zapoznanie z podstawowymi zasadami terapii, omówienie i nauka najczęściej wykonywanych ćwiczeń Zwiększenie wiedzy i świadomości dotyczącej otyłości i sposobu odżywiania. Dodatkowo nauczyciele gimnastyki korekcyjnej nabędą umiejętności prowadzenia ćwiczeń na sprzęcie zakupionym w ramach programu, z dziećmi u których stwierdzono wadę postawy oraz otyłość. Zajęcia będą miały charakter warsztatowy.

Etap III – kampania edukacyjno-promocyjna na terenie szkół Promocja zdrowego trybu życia, właściwego odżywiania się oraz profilaktyka wad postawy wśród uczniów klas IV, V oraz VI szkół biorących udział w projekcie. Etap ten zakłada zorganizowanie wykładu dla uczniów prowadzonych przez specjalistów (rehabilitanci, przeszkoleni koordynatorzy). Dodatkowo zakłada się dystrybucję wśród uczniów oraz ich rodziców materiałów informacyjno – promocyjnych dot. wad postawy oraz otyłości.

Etap IV – doposażenie sal gimnastycznych Dostarczenie każdej ze szkół biorących udział w programie zestawu sprzętu rehabilitacyjnego do wykonywania ćwiczeń podczas gimnastyki korekcyjnej, a także przeszkolenie nauczycieli wychowania fizycznego oraz gimnastyki korekcyjnej w zakresie obsługi ww. sprzętu. Wszystkie szkoły doposażone zostaną w te same zestawy ćwiczeniowe. Sprzęt w całości zostanie sfinansowany ze środków budżetu Powiatu Leszczyńskiego

Wykaz sprzętu zakupionego w ramach programu profilaktycznego pn Wykaz sprzętu zakupionego w ramach programu profilaktycznego pn. Profilaktyka wad postawy i otyłości dla dzieci szkół podstawowych kl. IV. Wykaz zawiera skład jednego kompletu przypadającego na jedną szkołę Materac gimnastyczny z antypoślizgiem i uchwytem – 1 szt. Stół do gry w tenisa stołowego – 1 szt. Rakietki do gry w tenisa stołowego– 2 kpl. Piłki treningowe do siatkówki, koszykówki i nożna – 6 szt. Znacznik na koszulki – 10 szt. Woreczek gimnastyczny szkolny – 20 szt. Zestaw tyczek do zabaw ruchowych – 1 kpl. Piłka rehabilitacyjna 55cm – 5 szt. Piłka gimnastyczna z uchwytami 60cm – 2 szt. Piłka gimnastyczna sensoryczna 23cm – 2 szt. Piłka lekarska mała 6szt (kpl) – 1 kpl. Dysk korekcyjny 30cm – 5 szt. Tubingi z uchwytami – 1 kpl. Ringo gładkie – 4 szt. Wałki terapeutyczne 15x50cm – 2 szt. Wałki terapeutyczne 20x50cm – 2 szt. Trener równowagi – 2 szt. Jumper mini – 1 szt.

NAUCZYCIEL GIMNASTYKI KOREKCYJNEJ Bez dobrej współpracy nie jest możliwe dobre funkcjonowanie żadnego programu RODZICE DZIECKO NAUCZYCIEL GIMNASTYKI KOREKCYJNEJ INNI NAUCZYCIELE DYREKTOR SZKOŁY ORGAN PROWADZĄCY

Harmonogram Maj 2011 Rada Powiatu Leszczyńskiego uchwaliła Program Zdrowotny pn. „Profilaktyka wad postawy i otyłości dla dzieci szkół podstawowych klas IV” Wrzesień 2011 spotkania informacyjne dla rodziców z wychowawcami oraz koordynatorami programu; Październik – listopad 2011 badania przesiewowe dzieci klas IV w 22 szkołach; pogadanki / wykłady wśród uczniów na temat profilaktyki wad postawy i otyłości; przekazanie do szkół sprzętu do ćwiczeń; przeszkolenie nauczycieli gimnastyki korekcyjnej w zakresie obsługi sprzętu zakupionego w ramach projektu; Grudzień 2011 Podsumowanie programu (analiza wyników badań).

Partnerzy Partnerzy przy realizacji w/w programu profilaktycznego Narodowy Fundusz Zdrowia Stowarzyszenie Kultury Fizycznej i Sportu Powiatu Leszczyńskiego Dyrektorzy szkół i placówek oświaty powiatu leszczyńskiego Władze Gmin Powiatu Rodzice uczniów zagrożonych wadami postawy i otyłości dzieci Nauczyciele gimnastyki korekcyjnej Lekarze

Efekty programu - uczniów, - rodziców, Wzrost poziomu świadomości na temat wad postawy oraz otyłości wśród - uczniów, - rodziców, - grona pedagogicznego szkół objętych programem. Wprowadzenie ćwiczeń śródlekcyjnych, które stosują wszyscy nauczyciele szkoły. Wprowadzenie w klasach czy szkole do ćwiczeń na lekcjach WF-u elementów kształtujących sylwetkę i stawiających większy nacisk na podniesienie wiedzy i świadomości uczniów odnośnie czynników wpływających pozytywnie i negatywnie na postawę ciała. Wykonanie analizy występowania wad postawy i otyłości wśród badanej populacji uczniów - określenie wad postawy i otyłości, - wyróżnienie grup wad postawy, - określenie najbardziej zagrożonych uczniów i ich ukierunkowanie do dalszego postępowania z wadami postawy lub otyłości. Zapewnienie uczniom odpowiedniego miejsca do ćwiczeń korekcyjnych poprzez doposażenie szkół w odpowiedni sprzęt oraz przybory do gimnastyki korekcyjnej.

Program realizowany jest ze środków budżetu Powiatu Leszczyńskiego. Dziękuję za uwagę Adres strony internetowej Programu: www.powiat-leszczynski.pl/zdrowie