Nancy Cartwright (1995) Ceteris Paribus Laws and Socio-Economic Machines opracowała Anna Grochowska

Wprowadzenie Świat w pełni uporządkowany David Hume Świat cętkowany “dappled world” Nancy Cartwright Konflikt

Teoria Hume’a Nauka funkcjonuje w ramach paradygmatόw i kompleksowych teorii. Światy uporządkowane: matematyka, fizyka, biomedycyna. Nauka to zbiόr regularności uniwersalnych, nie: A => B. Każde prawo jest poparte prawem bardziej ogόlnym (“covering law”).

Teoria Hume’a Praw w sensie Hume’a jest mało, większość z nich jest fałszywa. Przykład: Prawo Coulomba Aby prawa Hume’a zachodziły, konieczne jest ich uszczegόławianie, co ogranicza wartość poznawczą.

“ Dappled world ” Nancy Cartwright należy do najwybitniejszych wspόłczesnych filozofόw nauki. 1999: “The Dappled World: A Study of the Boundaries of Science”; Cambridge University Press.

“ Dappled world ” Wg Nancy Cartwright: Nie ma uporządkowanych światόw, ponieważ nie ma praw fundamentalnych. Każde prawo, nawet najbardziej konkretne wymaga kontekstu. Klauzula “ceteris paribus” !!

Cel nauki Za Arystotelesem: Nie należy skupiać się wyłącznie na uniwersalnych prawach (niewiele) ale dążyć do poznania natury rzeczy (“capacities”). Rzeczy tworzą maszynę ktόrą możemy wprawić w ruch i obserwować zależności.

Model - maszyna socjo-ekonomiczna Rzeczy “capacities” ModelPrawo Prawo jest konsekwencją udanego działania maszyny socjo-ekonomicznej !!

Model Rozgraniczenie: zmienne wewnętrzne modelu zmienne zewnętrzne – warunki przyjęte dla funkcjonowania modelu – ceteris paribus.

Dlaczego nie ma praw uniwersalnych w ekonomii? Zbyt wiele rόżnych zmiennych czynnikόw, trudno wychwycić między ktόrymi występują interakcje. Zmienne środowisko ich działania niemożliwość przeprowadzania eksperymentόw kontrolowanych. Żaden mechanizm nie działa samodzielnie, w izolacji.

Mechanizm izolowany? Mechanizm ekonomiczny jest maszyną ktόra musi zostać złożona i poddana prόbie działania w określonych warunkach. Przykład: dźwignia Przykład: kreacja pieniądza M = ((1 + cu) / (re + cu)) H

Czemu służy “ceteris paribus”? Klauzula “ceteris paribus”: stwarza maszynie socjo-ekonomicznej “dogodne” warunki pracy, “chroni” ją przed zewnętrznym uszkodzeniem. Im więcej warunkόw tym słabsze odwzorowanie rzeczywistości !!!

Projekt maszyny ekonomicznej Umowa kredytu inwestycyjnego Problem pryncypał – agent Część zyskownych projektόw nie dochodzi do skutku. ZALEŻNOŚĆ: Nieefektywność występuje gdy: Koszty utopione > 0, Początkowa stopa dochodu z przedsięwzięcia < stopa alternatywnego źrόdła dochodu.

Warunki projektu Części maszyny – aktorzy, Konstrukcja – zasady zachowania aktorόw: chciwość, maksymalizacja zysku, gra jednoczesna, jednokrotna. Pomiar funkcjonowania – kalkulacja rezultatόw: jedna stopa dyskontowa warunki pewności doskonałe kalkulatory

“Ceteris paribus” projektu Dwόch aktorόw, Brak porozumienia lub interakcji – gra jednokrotna, Brak zewnętrznych zakłόceń, Niezmienne środowisko. Dobre odwzorowanie rzeczywistości ??

« Covering law » ? Rόwnowaga osiągnięta w grze dwuosobowej. Wyprowadzenie nie opiera się na żadnych fundamentalnych prawach !! Zależność nie jest uniwersalnym prawem, zawiera warunki (“ceteris paribus”).

Rόżne modele Nie da się porόwnać maszyn socjo-ekonomicznych między sobą. Są one wzajemnie komplementarne. Cel: Doskonalenie techniki w ramach danej maszyny socjo- ekonomicznej.

Podsumowanie 1. Obserwujemy elementy natury. 2. Konstruujemy maszyny aby wychwycić interakcje. 3. Otrzymujemy zależności. Każde prawo musi zostać opatrzone klauzulą “ceteris paribus”.

Dziękuję za uwagę