Tytuły prawne władania ziemią rolniczą Dr Ewa Pierzchała Katedra Postępowania Administracyjnego i Metodologii Badań Administracyjno-Prawnych Uniwersytet Opolski epierzchala@uni.opole.pl

Władanie pod tytułem właścicielski Umowy kodeksowe (sprzedaż, darowizna, renta, dożywocie) Umowy pozakodeksowe (umowa z następcą) Władanie związane z upływem czasu (zasiedzenie, dziedziczenie)

Inne tytuły Dzierżawa gruntów rolnych Uwłaszczeniowe akty administracyjne

Renta (art. 903 i nast. K.c.) Treścią umowy renty jest zobowiązanie dłużnika (wypłacającego rentę) do spełniania na rzecz wierzyciela (uprawnionego do renty) świadczeń okresowych w pieniądzu lub rzeczach oznaczonych co do gatunku.

Renta Umowę renty zalicza się do kategorii umów nazwanych, stanowiących samoistne źródło zobowiązania (tytuł prawny do spełniania świadczeń), jest umową konsensualną, o charakterze losowym, może być ukształtowana jako umowa terminowa lub bezterminowa, odpłatna lub pod tytułem darmym.

Renta Stroną zobowiązaną do uiszczania renty może być każdy podmiot prawa cywilnego, osoba fizyczna, osoba prawna czy jednostka organizacyjna określona w art. 331 k.c. Ustawa nie określa też wprost osoby uprawnionej do pobierania renty. Z charakteru tej umowy, jej funkcji, jak też z treści art. 905 k.c. wynika jednak, że uprawnionym może być tylko osoba fizyczna

Renta Konstrukcja prawna prawa do renty i wynikających z niej świadczeń rodzi problem określenia charakteru tego prawa. Ustawa nie rozstrzyga, czy prawo to ma postać prawa osobistego czy majątkowego ściśle powiązanego z osobą uprawnioną. W literaturze przyjmuje się, że prawo do renty jest prawem o charakterze osobistym, ściśle powiązanym z osobą uprawnionego.

Dożywocie (art. 908 i nast. K.c.) Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. (art. 908k.c.)

Dożywocie Podstawową funkcją umowy dożywocia jest więc funkcja alimentacyjna. Należy jednak podkreślić, że do ustalenia zakresu świadczeń na rzecz dożywotnika z tytułu umowy dożywocia nie mają zastosowania przepisy odnoszące się do ustalenia zakresu obowiązku alimentacyjnego. Dożywocie i obowiązek alimentacyjny w żadnym przypadku nie mogą być ze sobą utożsamiane.

Umowa z następcą Umowa nazwana uregulowana w ustawie z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2008r, Nr 50, poz. 291 z późn. zm.) zawierana w celu uzyskania emerytury rolniczej.

Treść umowy z następcą art. 84 u.u.s.r. Przez umowę z następcą rolnik będący właścicielem (współwłaścicielem) gospodarstwa rolnego zobowiązuje się przenieść na osobę młodszą od niego co najmniej o 15 lat (następcę) własność (udział we współwłasności) i posiadanie tego gospodarstwa z chwilą nabycia prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej,

Umowa z następcą jeżeli następca do tego czasu będzie pracować w tym gospodarstwie. Ponadto umowa z następcą może zawierać inne postanowienia, w szczególności dotyczące wzajemnych świadczeń stron przed i po przeniesieniu przez rolnika własności gospodarstwa rolnego na następcę. (art. 84)

Umowa z następcą Warunek pracy następcy w gospodarstwie rolnym uważa się za spełniony także w przypadku usprawiedliwionych lub uzgodnionych z rolnikiem przerw w pracy.

Umowa z następcą Art. 88 ust. 1 Rolnik po przeniesieniu własności gospodarstwa rolnego na następcę może żądać od niego świadczeń przewidzianych w art. 908 § 1 Kodeksu cywilnego, w zakresie uzasadnionym potrzebami rolnika i członków jego rodziny oraz warunkami majątkowymi i osobistymi następcy, z uwzględnieniem jego nakładu pracy w gospodarstwie rolnika i korzyści uzyskanych od rolnika przed objęciem gospodarstwa.

Umowa z następcą 2. Jeżeli rolnik przeniósł własność gospodarstwa rolnego na następcę przed nabyciem prawa do emerytury lub renty, a w umowie z następcą albo w umowie zawartej w celu wykonania tej umowy nie postanowiono inaczej, może on także żądać od następcy, w zakresie określonym w ust. 1, świadczeń pieniężnych w wysokości nieprzekraczającej połowy emerytury podstawowej miesięcznie do czasu nabycia prawa do emerytury lub renty.

Prawo pierwokupu Uregulowane w ustawie z dnia 11 kwietnia 2003r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. z 2012r., poz. 803 z późn. zm.) Przysługuje dzierżawcy, który spełni warunki określone w art. 3 u.k.u.r.

Art. 3 1) umowa dzierżawy została zawarta w formie pisemnej i ma datę pewną oraz była wykonywana co najmniej 3 lata, licząc od tej daty; 2) nabywana nieruchomość wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy lub jest dzierżawiona przez spółdzielnie produkcji rolnej

Prawo pierwokupu ANR W przypadku braku uprawnionego do pierwokupu, o którym mowa w ust. 1, albo niewykonania przez niego tego prawa, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Agencji działającej na rzecz Skarbu Państwa, gdy przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość rolna o powierzchni nie mniejszej niż 5 ha.