METYLOKSANTYNY

Teofilina 1860 r Henry Hyde Salter - 2 filiżanki kawy na czczo w leczeniu astmy oskrzelowej 1888 r - odkrycie teofiliny 1921 r - I doniesienie o działaniu rozkurczowym na oskrzela 20 lat później dożylne zastosowanie teofiliny w ciężkim napadzie astmy

Farmakokinetyka teofiliny (1) wchłania się z przewodu pokarmowego (pokarmy, wiek, inne leki) podana doustnie, jak i doodbytniczo - podrażnienie błony śluzowej wiąże się z białkami osocza 60-80% metabolizowana w wątrobie - układ cytochromu P450 85-90% unieczynniane do pochodnych dwumetylowych

Farmakokinetyka teofiliny (2) Nowowrodki - wydalana w postaci niezmienionej, część jest metabolizowana do kofeiny o dłuższym T1/2 - objawy niepożądane wydłużenie czasu wydalania: choroby wątroby: marskość, cholestaza niewydolność krążenia niewyrównane serce płucne leki

Wskazania (1) Astma oskrzelowa o ciężkim przebiegu, gdy kortykosteroidy i β2-mimetyki są niewystarczające, a także gdy lek był wcześniej stosowany przewlekle w astmie o łagodnym przebiegu teofilina ma znaczenie jako lek przeciwzapalny (zwykle łącznie z wziewnymi kortykosteroidami) POChP z niewydolnością oddechową

Wskazania (2) POChP z niewydolnością oddechową lek zmniejszający liczbę bezdechów - pobudza ośrodek oddechowy u osób chorujących na obturacyjny bezdech podczas snu

Zasady stosowania teofiliny 1. Ustalenie wskazań i przeciwwskazań 2. Ocena dotychczasowego leczenia teofiliną (czy była stosowana i w jakich dawkach) 3. Wybór drogi podania i preparatu 4. Ustalenie dawki wstępnej i korekcji dawki podtrzymującej w zależności od diety, stosowanych leków, chorób towarzyszących 5. Ustalenie konieczności kontroli stosowanego leczenia 6. Znajomość objawów niepożądanych, postępowania w przypadku ich wystąpienia i leczenia zatrucia teofiliną 7. W szczególnych sytuacjach jest konieczny pomiar stężenia teofiliny w surowicy krwi (terapia monitorowana)

Przeciwwskazania Nie ma bezwzględnych przeciwwskazań Lek należy stosować ostrożnie w: zaburzeniach rytmu serca świeżym zawale serca kardiomiopatii przerostowej nadczynności tarczycy padaczce

W rutynowym podawaniu leku nie ma możliwości ani potrzeby kontrolowania stężenia w surowicy. Jest ono jednak szczególnie wskazane u chorych z ciężką postacią astmy, przy stosowaniu dużych dawek, niewystarczającej skuteczności mimo stosowania równocześnie innych leków rozszerzających oskrzela. Ponadto w: niewydolności krążenia marskości wątroby niewydolności oddychania objawach zatrucia mimo stosowania małych dawek celowym lub przypadkowym zatruciu

Teofilina - działanie w drzewie oskrzelowym rozkurcz mięśniówki gladkiej wzrost transportu rzęskowo-śluzowego zapobieganie skurczowi powysiłkowemu oskrzeli hamuje skurcz oskrzeli wywołany alerganami, histaminą, adenozyną, metacholiną, zimnym powietrzem obniża nadciśnienie płucne i zwiększa frakcję wyrzutową prawej komory

Teofilina - inne działania (1) obniża nadciśnienie płucne i zwiększa frakcję wyrzutową prawej komory poprawia kurczliwość przepony - istotne znaczenie u chorych z narastającą hiperkapnią (POChP) pobudza ośrodek oddechowy (barbiturany, wcześniaki)

Teofilina - inne działania (2) Podana doraźnie i.v. Zmniejsza przepływ mózgowy, ale podawanie przewlekłe zmniejsza tylko o 6%, co nie ma wpływu na funkcjonowanie neuropsychiczne zaburza strukturę snu: wzrost liczby wybudzeń, krótszy sen, zwiększa się udział fazy I - non-REM

Teofilina - inne działania: układ sercowo-naczyniowy wydzielanie żołądkowe ośrodkowy układ nerwowy

Działanie teofiliny związane z hamowaniem aktywności fosfodiesteraz (PDE) zmniejszenie napięcia mięśni gładkich zmniejszenie wydzielania przekaźników przez granulocyty kwasochłonne, nasilenie ich apoptozy zmniejszenie wydzielania histaminy przez komórki tuczne zmniejszenie wydzielania przekaźników przez makrofagi

działania niepożądane cinnariziny zaburzenia pozapiramidowe (parkinsonizm, późne dyskinezy, akatyzje) niedociśnienie tętnicze zaostrzenie porfirii szum w uszach (szczególnie przy jednoczesnym przyjmowaniu leków ototoksycznych)

Leki rozszerzające naczynia obwodowe Pochodne kwasu nikotynowego Inne leki: bencyklan, naftidrofuryl, nifedypina Pentoksyfilina

Leki stosowane w chorobach naczyń żylnych W leczeniu farmakologicznym miejscowym i ogólnym stosuje się glikozydy flawonoidowe - eskulozydy, rutynozydy, heparynoidy - występujące w wielu połączeniach w różnych preparatach Leki te są szeroko reklamowane jako korzystne, jednak ich działanie nie jest udokumentowane

Leki stosowane w chorobach naczyń żylnych DIOSMINA - Detralex ESCYNA - Aescin, Haematoven, Reparil KASZTANOWIEC - Venescin (eskulina, rutyna, wyciąg z nasion kasztanowca), Venitan RUTYNA - Rutina, Rutinoscorbin TRIBENOZYD - Glyvenol TROKSERUTYNA - Rutinoven, Rutoven, Troxerutin, Troxevasin, Venoruton

standaryzacja unikalny skład utrzymanie odpowiednich proporcji związków chemicznych odpowiedzialnych za działanie farmakologiczne i skuteczność leku wyeliminowanie kwasów alkilofenolowych (ginkgolowych) - zmniejszenie ryzyka działań niepożądanych (reakcje alergiczne)

efekty farmakologiczne EGb 761 w badaniach doświadczalnych zwiększenie tolerancji na niedotlenienie polepszenie warunków przepływu krwi polepszenie właściwości reologicznych elementów upostaciowanych krwi efekt neuroprotekcyjny zahamowanie rozwoju obrzęku mózgu oraz zmniejszenie obrzęku komórek siatkówki polepszenie pamięci i zdolności uczenia się kompensacja zaburzeń równowagi stymulacja wychwytu ACh przez komórki hipokampa zahamowanie zmniejszania gęstości receptorów muskarynowych i adrenergicznych

skład chemiczny EGb 761 22 - 27% glikozydy flawonoidowe = flawonoidy rozdział przy pomocy HPLC na: kwercetynę kempferol izoramnetynę 5-7% terpenoidy = terpeny 2.8 - 3.4% ginkgolidy 2.6 - 3.6% bilobalidy protantocjanidyny kwasy organiczne